Nghị quyết số 57: “Cú hích” phát triển khoa học- công nghệ Đồng bằng sông Cửu Long

Nghị quyết số 57 về đột phá phát triển khoa học- công nghệ (KH-CN), đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia, được xem là định hướng chiến lược, tạo động lực mới cho tiến trình phát triển đất nước.

Trong đó, ĐBSCL- vùng trọng điểm nông nghiệp nhưng đối diện nhiều thách thức, nghị quyết này được kỳ vọng sẽ trở thành “cú hích” để thúc đẩy đổi mới, hướng tới tăng trưởng bền vững trong kỷ nguyên số.

Bà Nguyễn Thị Quyên Thanh- Tỉnh ủy viên, Phó Chủ tịch UBND tỉnh tham quan trưng bày tại hội thảo quốc tế về máy móc, năng lượng và số hóa hướng đến phát triển bền vững.

 “Chìa khóa” để vượt thách thức

Nghị quyết số 57 đã khẳng định tầm nhìn chiến lược trong việc đặt KH-CN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số trở thành động lực then chốt cho phát triển đất nước. Nghị quyết không chỉ định hình chính sách mà còn khuyến khích hình thành hệ sinh thái đổi mới sáng tạo mở. Với ĐBSCL, Nghị quyết số 57 có ý nghĩa đặc biệt vì đây là vùng trọng điểm nông nghiệp và thủy sản quốc gia.

Những thách thức hiện hữu ngày càng rõ: biến đổi khí hậu đe dọa nghiêm trọng với nguy cơ 39% diện tích vùng ngập mặn vào năm 2050; hạ tầng giao thông và hạ tầng số chưa đồng bộ, chi phí logistics cao; chất lượng nguồn nhân lực còn hạn chế, tỷ lệ lao động qua đào tạo có chứng chỉ chỉ khoảng 17-18%. GDP bình quân đầu người mới đạt 70-75% mức trung bình cả nước, phản ánh sự tụt hậu trong tiến trình phát triển.

Trong bối cảnh đó, Nghị quyết số 57 xác định KH-CN và đổi mới sáng tạo là động lực trung tâm, đặt mục tiêu đến năm 2030 có tối thiểu 40% doanh nghiệp đổi mới sáng tạo, đầu tư cho nghiên cứu phát triển (R&D) đạt 2% GDP, kinh tế số chiếm ít nhất 30% GDP. Đây chính là kim chỉ nam giúp ĐBSCL biến thách thức thành cơ hội.

TS Lê Văn Điện cho rằng, việc triển khai Nghị quyết số 57 không chỉ là yêu cầu cấp thiết mà còn mang ý nghĩa sống còn đối với ĐBSCL. Đây là cơ hội để vùng không bị tụt hậu, mà còn có thể trở thành hình mẫu về ứng dụng KH-CN và đổi mới sáng tạo trong phát triển nhanh, bền vững.

Ông khẳng định, nghị quyết đã thể hiện tầm nhìn chiến lược khi đặt KH-CN và chuyển đổi số vào vị trí động lực then chốt của đất nước; riêng với ĐBSCL, nghị quyết chính là chìa khóa để vừa giữ vững vai trò “vựa lúa, vựa thủy sản” quốc gia, vừa hướng tới trung tâm nông nghiệp thông minh, hiện đại và bền vững.

TS Trần Hoàng Hiểu- Trưởng Ban Quản lý khoa học và hợp tác quốc tế (Học viện Chính trị khu vực IV), cho rằng: “ĐBSCL đang chịu áp lực lớn từ biến đổi khí hậu, xâm nhập mặn, suy giảm tài nguyên nước. Việc áp dụng các giải pháp đột phá về KH-CN và chuyển đổi số theo tinh thần Nghị quyết số 57 sẽ là chìa khóa để vùng vượt qua thách thức, phát huy tiềm năng và hướng tới phát triển thịnh vượng”.

Đồng bộ giải pháp triển khai

Việc triển khai Nghị quyết số 57 ở ĐBSCL đòi hỏi phải có những giải pháp cụ thể. Không thể áp dụng một cách máy móc các mô hình từ những quốc gia hay vùng miền khác mà đòi hỏi cần có sự nghiên cứu, tham khảo và vận dụng một cách sáng tạo, linh hoạt, hiệu quả; cần phải có sự nghiên cứu, đánh giá sâu sắc thực trạng, tiềm năng, lợi thế cũng như những khó khăn, vướng mắc của từng địa phương trong quá trình triển khai nghị quyết.

Phát triển nguồn nhân lực chất lượng cao, gắn với yêu cầu khoa học- công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Để Nghị quyết số 57 đi vào cuộc sống, các địa phương ĐBSCL cần có bước đi đồng bộ, phù hợp đặc thù vùng. Trước hết là thay đổi nhận thức, coi KH-CN và đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số là sức mạnh nội sinh, yếu tố quyết định năng lực cạnh tranh trong giai đoạn mới.

Theo bà Nguyễn Thị Thương Linh- Phó Giám đốc VCCI ĐBSCL, điểm nghẽn lớn của vùng hiện nay là hệ sinh thái đổi mới sáng tạo còn rời rạc, thiếu liên kết giữa nhà nước- doanh nghiệp- viện trường. Chất lượng nhân lực thấp, tỷ lệ lao động có kỹ năng số còn hạn chế, khả năng tiếp cận công nghệ mới của doanh nghiệp nhỏ và vừa yếu.

Bà Linh đề xuất 5 nhóm giải pháp: Hoàn thiện thể chế theo hướng linh hoạt, thực tiễn, cụ thể hóa Nghị quyết số 57 và 68 bằng chính sách đồng bộ, có phân công nhiệm vụ và cơ chế phối hợp rõ ràng. Thành lập đầu mối điều phối cấp vùng chuyên trách về đổi mới sáng tạo, nâng cao năng lực cán bộ điều phối. Đầu tư hạ tầng công nghệ, nền tảng số, dữ liệu mở và khuyến khích hình thành trung tâm đổi mới, vườn ươm, quỹ đầu tư khu vực công- tư. Thiết kế cơ chế đặt hàng nghiên cứu, ứng dụng từ doanh nghiệp, gắn kết quả với khả năng thương mại hóa. Đồng thời, thí điểm sandbox thúc đẩy sáng kiến khởi nghiệp; xây dựng chiến lược phát triển KH-CN và đổi mới sáng tạo gắn với đặc thù địa phương, như nông nghiệp công nghệ cao, kinh tế tuần hoàn, đô thị thông minh.

Ông Thái Trường Giang- Phó Giám đốc Sở KH-CN Cà Mau, cho rằng: Cần phân cấp mạnh mẽ, ưu tiên hạ tầng số và logistics, phát triển trung tâm nghiên cứu nông nghiệp- thủy sản, đồng thời thu hút FDI và chuyển giao công nghệ.

Bên cạnh đó, phải đầu tư đào tạo nghề gắn nhu cầu thực tiễn, xây dựng trung tâm chất lượng cao để “giữ chân và thu hút nhân lực”, thúc đẩy chuyển đổi số giáo dục và nâng trình độ dân trí đồng đều.

Có thể khẳng định rằng, Nghị quyết số 57 có ý nghĩa chiến lược đối với sự phát triển đất nước nói chung và vùng ĐBSCL nói riêng. Với việc triển khai hiệu quả, trở thành “cú hích” phát triển KH-CN cho ĐBSCL, vượt qua thách thức kép, vừa thích ứng biến đổi khí hậu vừa nâng cao năng lực cạnh tranh, qua đó có thể trở thành vùng đi đầu trong thực hiện đột phá KH-CN, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia.

 Bài, ảnh: SONG THẢO