Nghị quyết số 57: Từ tầm nhìn chiến lược đến hành động thực tiễn

Kỳ 2: Động lực then chốt cho đổi mới sáng tạo

Nghị quyết số 57: Từ tầm nhìn chiến lược đến hành động thực tiễn

Nếu Nghị quyết số 57-NQ/TW của Bộ Chính trị là “khoán 10” của lĩnh vực khoa học- công nghệ (KH-CN), mở ra tầm nhìn chiến lược đưa đổi mới sáng tạo (ĐMST) và chuyển đổi số (CĐS) trở thành động lực trung tâm phát triển đất nước, thì ở Vĩnh Long, mô hình Nhà nước- nhà trường- doanh nghiệp chính là lời giải cụ thể để biến khát vọng ấy thành hành động.

Sự hợp lực này không chỉ gắn nghiên cứu với sản xuất, đào tạo với nhu cầu thị trường, mà còn khai thác hiệu quả tiềm năng sau hợp nhất, tạo sức bật mới cho phát triển bền vững.

Trường ĐH Sư phạm kỹ thuật Vĩnh Long hợp tác với Toyota Việt Nam thông qua Trung tâm Đào tạo kỹ thuật T-TEP.

Chuỗi khép kín từ đào tạo đến thị trường

Mô hình “3 nhà”- Nhà nước kiến tạo, nhà trường sản sinh tri thức, doanh nghiệp dẫn dắt ứng dụng. Cả 3 như “3 bánh răng” vận hành đồng bộ: chính sách- đào tạo- thương mại hóa, từ đó hình thành một chuỗi khép kín, rút ngắn khoảng cách từ phòng thí nghiệm đến thị trường.

ThS Nguyễn Văn Giới- Phó Giám đốc Sở KH-CN, phân tích: “Liên kết “3 nhà” nếu được triển khai đồng bộ, trách nhiệm sẽ giúp tỉnh có nguồn nhân lực không chỉ đủ về số lượng, vững chuyên môn, mà còn tạo động lực quan trọng thúc đẩy đổi mới và phát triển bền vững”. Ông Giới cho rằng Nhà nước phải đóng vai trò dẫn dắt, bảo đảm thể chế, nhân lực, hạ tầng, dữ liệu và công nghệ chiến lược; đồng thời thiết lập cơ chế điều phối liên ngành với ban chỉ đạo, hội đồng tư vấn, tổ giúp việc để thực hiện các chương trình đào tạo, ứng dụng và đánh giá hiệu quả hợp tác.

Theo TS Nguyễn Thái Vân- Trưởng Phòng KH-CN- Thư viện- Hợp tác quốc tế, Trường ĐH Sư phạm kỹ thuật Vĩnh Long, mô hình “3 nhà” không chỉ là khẩu hiệu hợp tác, mà là “đột phá mang tính cách mạng” với nguyên tắc: Cùng thiết kế- xác định mục tiêu, nội dung nghiên cứu ngay từ đầu với sự tham gia của cả 3 bên. Cùng triển khai: Phân công nhiệm vụ, tận dụng thế mạnh từng bên- Nhà nước ban hành chính sách và hỗ trợ nguồn lực; nhà trường tổ chức nghiên cứu, đào tạo, thử nghiệm; doanh nghiệp áp dụng công nghệ, phản hồi kết quả. Cùng chia sẻ giá trị: lợi ích từ ứng dụng được phân bổ công bằng, khuyến khích tái đầu tư cho nghiên cứu và phát triển.

Thực tế, Sở KH-CN đã tăng cường phê duyệt đề tài khoa học theo cơ chế khoán chi đến sản phẩm cuối cùng; chủ trì kết nối doanh nghiệp với nhà trường; chỉ đạo ứng dụng kết quả nghiên cứu vào đời sống. Trường ĐH Sư phạm kỹ thuật Vĩnh Long ký kết nhiều ghi nhớ hợp tác với các sở, ngành; tổ chức cuộc thi khoa học kỹ thuật, khởi nghiệp, hoạt động STEM; khuyến khích giảng viên đề xuất đề tài cấp tỉnh, bộ. Doanh nghiệp tham gia đặt hàng nghiên cứu, cải tiến công nghệ, hợp tác thương mại hóa sản phẩm.

Bên cạnh đó, lợi thế hợp nhất Vĩnh Long- Trà Vinh- Bến Tre tạo ra không gian phát triển nông nghiệp quy mô lớn, kết hợp đất phù sa, hệ thống kênh rạch, vùng cây- thủy sản ven biển. ThS Châu Hữu Trị- Giám đốc Trung tâm Khuyến nông (Sở Nông nghiệp và Môi trường) đánh giá: “Đây là cơ hội hình thành nền nông nghiệp vừa mạnh về sản lượng, vừa chất lượng và bền vững… Cần phối hợp với trường ĐH xây dựng mô hình tuyên truyền, đào tạo nghề cho lao động nông thôn, hướng tới “trí thức hóa nông dân” và nhân lực cho nông nghiệp công nghệ cao”.

Hiện toàn tỉnh có 85 HTX liên kết chuỗi giá trị, gần 1.100 sản phẩm OCOP; nhiều mô hình sản xuất an toàn, hữu cơ, tuần hoàn; ứng dụng công nghệ cao như drone, tưới thông minh. Tuy nhiên, vẫn còn thách thức từ biến đổi khí hậu, sản xuất nhỏ lẻ, chất lượng sản phẩm chưa đạt chuẩn quốc tế.

Ông Đặng Mai Giảng Tân- Phó Giám đốc Trung tâm Xúc tiến đầu tư hợp tác doanh nghiệp và dịch vụ tài chính (Sở Tài chính) xác định, 3 nhóm hoạt động chính để phát triển nguồn nhân lực khởi nghiệp: Điều phối chính sách và kết nối nguồn lực- tổng hợp, kiện toàn chính sách hỗ trợ từ 3 tỉnh cũ, xây dựng bộ tiêu chí doanh nghiệp khởi nghiệp, phát triển bản đồ hệ sinh thái khởi nghiệp. Hỗ trợ đào tạo và nâng cao năng lực- phối hợp ĐH, CĐ tổ chức “Hành trình khởi nghiệp”, lớp tập huấn chuyên sâu về CĐS, kinh tế tuần hoàn, AI; kết nối chuyên gia, nhà đầu tư. Thúc đẩy thương mại hóa sản phẩm- tư vấn pháp lý, kết nối thị trường, tổ chức các cuộc thi khởi nghiệp cấp tỉnh và khu vực, xây dựng không gian ĐMST cấp tỉnh.

Phát huy hiệu quả mô hình "3 bánh răng"

Những năm gần đây, Vĩnh Long xuất hiện nhiều mô hình hợp tác “3 nhà” cho thấy hiệu quả rõ nét, góp phần rút ngắn khoảng cách giữa đào tạo- nghiên cứu và nhu cầu thực tiễn.

Tại Trường ĐH Sư phạm kỹ thuật Vĩnh Long, từ năm 2017, chương trình hợp tác quốc tế giữa Toyota Việt Nam và nhà trường thông qua Trung tâm Đào tạo kỹ thuật T-TEP mang lại môi trường thực hành hiện đại, với trang thiết bị và phương tiện đào tạo tiên tiến. Sinh viên ngành ô tô được tiếp cận công nghệ, quy trình kỹ thuật của Toyota ngay từ khi còn học, tăng thời lượng thực hành, đồng thời mở rộng cơ hội việc làm tại hệ thống đại lý trên cả nước. Đây là minh chứng rõ ràng cho việc doanh nghiệp đồng hành cùng nhà trường để đào tạo nhân lực đạt chuẩn quốc tế.

Cuối tháng 7 vừa qua, Trường ĐH Xây dựng Miền Tây có buổi làm việc với Tập đoàn Đèo Cả, xây dựng chương trình đào tạo “kỹ sư thực chiến” gắn với các dự án giao thông- xây dựng lớn. Doanh nghiệp không chỉ góp ý cải tiến giáo trình, cử chuyên gia tham gia giảng dạy, mà còn tạo điều kiện để sinh viên tham quan công trường, thực tập, tổ chức học kỳ doanh nghiệp và tuyển dụng sinh viên xuất sắc, đồng thời đề xuất mở thêm các ngành mới như đường sắt tốc độ cao, đường sắt đô thị, quản lý vận hành.

Không chỉ trong lĩnh vực kỹ thuật- công nghệ, mô hình liên kết còn mở rộng sang khối khoa học xã hội. Khóa học “Làm báo cùng Tuổi Trẻ” do Khoa Khoa học xã hội và nhân văn (Trường ĐH Cửu Long) phối hợp Báo Tuổi Trẻ tổ chức trang bị cho sinh viên kiến thức, kỹ năng nghề báo hiện đại, từ tổ chức ảnh, quản trị sự kiện, đến thực hành tác nghiệp tại các tuyến metro. Qua đó, sinh viên được trải nghiệm môi trường làm việc chuyên nghiệp, rèn luyện kỹ năng mềm- yếu tố không thể thiếu trong nguồn nhân lực sáng tạo.

Trong lĩnh vực công nghệ thông tin, đại diện Công ty TNHH Giải pháp phần mềm Tường Minh nhấn mạnh nhu cầu nhân lực chất lượng cao ngày càng lớn trong bối cảnh CĐS, nhưng vẫn còn khoảng cách với thực tiễn. Doanh nghiệp đóng vai trò cố vấn chiến lược, cung cấp môi trường thực tế, hỗ trợ nhà trường triển khai CĐS, ứng dụng AI, bảo đảm an toàn thông tin, đồng thời hướng dẫn sinh viên kỹ năng mềm, tư duy phản biện.

Theo PGS.TS Nguyễn Thanh Tùng- Hiệu trưởng Trường ĐH Sư phạm kỹ thuật Vĩnh Long: Cuộc cách mạng công nghiệp lần thứ tư, quá trình chuyển đổi số quốc gia, cùng với những biến động toàn cầu về kinh tế, lao động và môi trường, “3 nhà” không chỉ là 3 trụ cột tách biệt, mà cần là 3 bánh răng gắn kết chặt chẽ, cùng vận hành trong một hệ sinh thái đổi mới sáng tạo. Việc kết nối 3 nhà không còn là lựa chọn, mà là đòi hỏi tất yếu của thời đại. Nếu không bắt tay hợp tác một cách thực chất, có chiều sâu và lâu dài, thì cả 3 đều sẽ phải đối mặt với nguy cơ tụt hậu."

Những minh chứng trên cho thấy, khi “3 nhà” thực sự bắt tay và cùng hướng tới mục tiêu chung, nguồn nhân lực được đào tạo không chỉ vững chuyên môn mà còn giàu trải nghiệm thực tiễn, sẵn sàng đáp ứng ngay nhu cầu của thị trường và yêu cầu phát triển kinh tế số.

Bài, ảnh: CAO HUYỀN

(Còn tiếp)