Ứng dụng khoa học công nghệ trong sản xuất lúa giảm phát thải

Theo ngành chức năng, việc áp dụng các công nghệ tiên tiến trong sản xuất lúa không chỉ giúp giảm phát thải khí nhà kính, mà còn mở ra cơ hội kinh tế lớn cho nông dân.

Theo đó, các công nghệ tưới ngập khô xen kẽ, quản lý phân bón thông minh và xử lý rơm rạ ngay trên đồng ruộng đang chứng minh hiệu quả vượt trội trong việc tạo ra một nền nông nghiệp bền vững.

Viện Lúa ĐBSCL nghiên cứu chọn tạo ra những giống lúa đạt tiêu chí về năng suất, chất lượng gạo và còn có khả năng phát thải thấp.

Xử lý rơm rạ ngay trên đồng ruộng

Theo ngành chức năng, mỗi năm, ĐBSCL sản xuất khoảng 25 triệu tấn lúa, kèm theo lượng rơm rạ khổng lồ. Tập quán của nông dân thường đốt bỏ rơm rạ trước vụ mới, gây ô nhiễm môi trường, ảnh hưởng đến sức khỏe đất và gia tăng phát thải khí nhà kính. 

Theo đó, Đề án “Phát triển bền vững 1 triệu hecta chuyên canh lúa chất lượng cao và phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng ĐBSCL đến năm 2030” là một chương trình lớn nhằm thúc đẩy phát triển bền vững trong ngành lúa gạo ở vùng ĐBSCL.

Trong đó, các chuyên gia kinh tế, các nhà khoa học đã nhấn mạnh, muốn giảm lượng phát thải, bắt buộc phải ứng dụng quy trình sản xuất tiên tiến, công nghệ mới vào quá trình sản xuất…

Mới đây, Công ty CP Phân bón Bình Điền, Viện Nghiên cứu lúa quốc tế (IRRI) và Hiệp hội Ngành hàng lúa gạo Việt Nam (VIETRISA) đã phát triển Dự án “Xây dựng các giải pháp phân hủy rơm rạ trên đồng ruộng, tăng cường sức khỏe đất và giảm phát thải trong canh tác lúa” với mục tiêu xây dựng, triển khai áp dụng có hiệu quả các giải pháp sinh học giúp phân hủy nhanh rơm rạ trên đồng ruộng, cải thiện sức khỏe đất, trả lại dinh dưỡng cho đất theo hướng tuần hoàn và giảm phát thải khí nhà kính trong canh tác lúa. 

Ông Hồ Thế Huy- Phó Giám đốc Maketing CP Phân bón Bình Điền cho biết: Qua quá trình triển khai các chương trình canh tác thông minh, Bình Điền đã xây dựng được bản đồ dinh dưỡng đất, các điều kiện thổ nhưỡng từng vùng ĐBSCL, qua đó đã nghiên cứu và phát triển các sản phẩm phân bón chuyên dụng cùng các giải pháp kỹ thuật phù hợp với điều kiện thổ nhưỡng và tập quán canh tác tại các vùng ĐBSCL, giúp nông dân nâng cao hiệu quả sản xuất và bảo vệ môi trường.

Cụ thể là dòng sản phẩm Đầu Trâu Bio-Canxi- dòng sản phẩm góp phần xử lý rơm rạ và trả lại dinh dưỡng cho đất lúa hiệu quả nhất.

Mục tiêu của doanh nghiệp khi triển khai dự án này là mong muốn góp phần xử lý rơm rạ trong canh tác lúa tại ĐBSCL.

Rơm rạ là một trong những tài nguyên rất quý, nếu canh tác, xử lý không đúng phương pháp sẽ trở thành một độc chất đối với cây lúa. Để xử lý rơm rạ, hiện nay, giải pháp ưu tiên là mang rơm rạ ra khỏi đồng ruộng.

Song, không dễ để thực hiện bởi diện tích sản xuất lúa tại ĐBSCL là rất lớn. Do đó, xử lý tại chỗ và xử lý như thế nào để giải quyết được vấn đề về ngộ độc hữu cơ, nhưng vẫn cung cấp được dinh dưỡng cho cây lúa là một vấn đề rất quan trọng.

“Trong rơm rạ có rất nhiều các dinh dưỡng như đạm, lân, kali và nhiều nguyên tố vi lượng. Nếu lấy rơm rạ ra khỏi đồng ruộng hoặc đốt bỏ thì coi như mất gần như hết dưỡng chất. Do đó, chúng ta khuyến cáo cần xử lý thật sớm Bio-Canxi, xới vùi xuống và để đất đủ ẩm, không để ngập nước. Qua đó, làm sao giải quyết được 2 vấn đề là vừa trả lại dinh dưỡng cho đất nhưng không phát thải khí nhà kính”- ông Huy cho biết thêm. 

Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ trong sản xuất lúa

Theo ngành chức năng, việc phát triển vùng chuyên canh lúa chất lượng cao theo hướng hiện đại gắn với tăng trưởng xanh, trong đó nhiệm vụ trọng tâm gồm cơ giới hóa đồng bộ sản xuất lúa và ứng dụng nhanh công nghệ cao, công nghệ số để tiến đến thực hành canh tác lúa chính xác và thông minh. 

Với sự đồng hành vào cuộc của các doanh nghiệp, hợp tác công- tư, thời gian qua, các mô hình thí điểm Đề án 1 triệu hecta lúa chất lượng cao tại một số HTX, bước đầu đạt được nhiều tín hiệu tích cực.

Các mô hình giúp nông dân thay đổi tập quán sản xuất, tạo ra sản phẩm đảm bảo chất lượng, đáp ứng nhu cầu của thị trường.

Đề án không chỉ mang lại lợi ích trực tiếp cho người nông dân mà còn đóng góp vào mục tiêu giảm thiểu tác động tiêu cực của biến đổi khí hậu, giảm phát thải khí nhà kính và nâng cao giá trị chuỗi cung ứng lúa gạo theo hướng bền vững.

Nhằm phục vụ cho Đề án 1 triệu hecta lúa chất lượng cao, phát thải thấp gắn với tăng trưởng xanh vùng ĐBSCL, tại Viện Lúa ĐBSCL đang nghiên cứu chọn tạo giống lúa giảm phát thải.

Ông Hà Minh Luân- Phó Phòng Khoa học và Hợp tác quốc tế (Viện Lúa ĐBSCL) cho biết: “Viện Lúa ĐBSCL đang nghiên cứu chọn tạo ra những giống lúa, ngoài những tiêu chí về năng suất, chất lượng gạo và khả năng chống chịu sâu bệnh, còn có khả năng phát thải thấp.

Trong đó, bên cạnh các giống lúa khác, còn có nhiều giống lúa phổ biến tại ĐBSCL như OM5451, OM18, để tìm xem giống lúa có mức độ giảm phát thải như thế nào. Từ đó có khuyến cáo phù hợp cho nông dân trong canh tác lúa như nước ngập khô xen kẽ, mật độ gieo sạ, lượng phân bón… để đạt hiệu quả về năng suất, chất lượng và mục tiêu giảm khí phát thải trong canh tác lúa”.

TS Nguyễn Thúy Kiều Tiên- Phó Viện Trưởng Viện Lúa ĐBSCL cho biết: “Trước tiên chúng tôi thực hiện những mô hình sử dụng những công nghệ hiện đại như RON trong việc giảm lượng giống trong sản xuất. Hiện nay chúng tôi sử dụng khoảng 50-60 kg/ha và sử dụng RON trong canh tác từ bón phân, phun thuốc, gieo sạ. Bên cạnh đó, phối hợp với những tổ chức trong và ngoài nước thực hiện quy trình canh tác lúa giảm khí phát thải nhà kính.

Ví dụ như chúng tôi đang phối hợp với IRRI thực hiện các nghiệm thức về xử lý rơm rạ, quản lý nước để làm sao tìm ra những phương pháp canh tác tối ưu, vẫn đảm bảo được năng suất, chất lượng lúa và giảm phát thải khí nhà kính.

Bên cạnh những biện pháp kỹ thuật canh tác thì chúng tôi cũng có phối hợp với Tổ chức quốc tế JIRCAS của Nhật nghiên cứu về những giống lúa khi canh tác ở điều kiện bình thường thì có khí phát thải nhà kính thấp hơn những giống lúa khác.

Hy vọng qua những hợp tác với các tổ chức cũng như những nghiên cứu mà viện tự đầu tư thì sẽ tìm được những giống lúa thích hợp cũng như kỹ thuật canh tác làm sao đóng góp cho sản xuất lúa một cách bền vững và tăng trưởng xanh”.

 Bài, ảnh: TRÀ MY