Cú đỡ xe khách mất phanh trên đèo dưới góc nhìn khoa học

05:09, 11/09/2016

Quá trình xe tải giảm tốc cho xe khách mất thắng khi đổ đèo Bảo Lộc (Lâm Đồng) hôm 6/9/2016 có thể được giải thích dưới góc độ của hiện tượng va chạm mềm, trong đó sự khéo léo của tài xế và trọng lượng xe tải là 2 yếu tố quyết định.

Xe khách đâm vào đuôi xe tải để giảm tốc độ khi bị mất phanh.

Ngày 6/9, anh Phan Văn Bắc (1986) chạy xe tải BKS 49C- 098.51 chở nông sản từ Đà Lạt về TP Hồ Chí Minh phát hiện ôtô khách BKS 53N- 2824 (chở 30 người) phía sau có dấu hiệu mất phanh khi đổ đèo Bảo Lộc nên đã chạy chậm lại để cho xe này đâm vào đuôi xe mình, dìu xuống 500m dốc an toàn.

Theo các chuyên gia vật lý, toàn bộ quá trình này có thể được giải thích dưới góc độ của hiện tượng va chạm mềm. Khi đó sau va chạm, 2 xe dính liền và có cùng tốc độ.

Trong va chạm mềm, một phần động năng của xe khách đã chuyển thành nhiệt và công làm biến dạng phần đầu xe khách và phần đuôi xe tải.

Theo định luật bảo toàn động lượng thì vận tốc của 2 xe sau va chạm tỷ lệ thuận với tổng động lượng 2 xe trước va chạm và tỷ lệ nghịch với tổng khối lượng 2 xe.

Do vận tốc xe khách lớn hơn so với vận tốc xe tải, nên ngay sau khi va chạm, xe tải sẽ bị gia tốc đột ngột. Dễ nhận thấy nếu trọng lượng xe tải càng lớn thì gia tốc này càng nhỏ.

Trong trường hợp trọng lượng xe tải nhỏ hơn hoặc tương đương với xe khách, xe tải sẽ bị gia tốc mạnh tại thời điểm ngay sau va chạm dẫn tới mất ma sát với mặt đường và có thể văng khỏi dốc.

Theo các ghi nhận hiện trường của Phòng Cảnh sát giao thông tỉnh Lâm Đồng, trong tình huống xe khách ghì đuôi xe tải, nếu anh Bắc đạp thắng gấp để hãm xe khách thì tai nạn nghiêm trọng sẽ xảy ra do xe khách đang lao với tốc độ cao. Việc anh Bắc đưa ra phương án vừa cho xe khách va chạm vào xe mình vừa rà thắng sẽ giúp 2 xe va chạm nhẹ nhàng hơn và giảm tốc cho xe khách một cách từ từ, không gây ra tình huống nguy hiểm.

Chiếc xe tải có trọng lượng ước tính khoảng 9 tấn với khối lượng hàng khoảng 15 tấn, còn xe khách 42 chỗ có tổng trọng lượng khoảng 13 tấn.

Giả sử chiếc xe khách lao xuống dốc với tốc độ 70 km/h (19,4 m/s) còn xe tải có tốc độ khoảng 50 km/h (13,8 m/s) thì ngay sau va chạm, 2 xe cùng xuống dốc với tốc độ 57 km/h (15,8 m/s) và xe tải chịu một gia tốc tức thời khoảng 2 m/s2.

Với tốc độ và gia tốc tức thời như vậy, hệ thống phanh của xe tải đủ khỏe để có thể dìu cả 2 xe xuống đèo an toàn, cứu mạng hàng chục người trên xe.

Tuy nhiên nếu chiếc xe chạy phía trước chỉ là một xe tải cỡ nhỏ hoặc ôtô gia đình có trọng lượng khoảng 2 tấn, hậu quả sẽ rất thảm khốc khi tài xế điều khiển xe này để đỡ xe khách đang lao xuống.

Khi đó, 2 xe sẽ cùng xuống dốc với tốc độ 67 km/h (18,6 m/s) và ôtô nhỏ phải chịu một gia tốc tức thời khoảng 5 m/s2, khiến chiếc xe dễ dàng bị hất tung xuống vực. Ngoài ra, hệ thống phanh của ôtô gia đình cũng không cho phép chịu một tải trọng lớn gấp nhiều lần trọng lượng thiết kế, dẫn đến mất phanh nhanh chóng, và cả 2 xe có thể cùng gặp nạn.

Theo nhận xét của các tài xế và cộng đồng mạng, để dìu được xe khách xuống dốc an toàn, tài xế Phan Văn Bắc đã xử lý gần như hoàn hảo, kết hợp giữa lựa chọn tốc độ tương đối đồng đều với xe khách tại thời điểm va chạm để giảm biến dạng cho xe khách và giảm gia tốc đột ngột xuống thấp nhất, đồng thời dựa vào trọng lượng lớn hơn của xe tải để giảm dần tốc độ cho 2 xe trong gần 500m còn lại.

Trao giải Vô lăng vàng cho tài xế dìu xe mất phanh

Ủy ban An toàn giao thông quốc gia quyết định trao giải thưởng Vô lăng vàng 2016 cho lái xe tải Phan Văn Bắc. Anh cũng được Chủ tịch nước, Bộ trưởng Bộ Giao thông Vận tải Trương Quang Nghĩa đã có thư khen ngợi và bày tỏ sự cảm phục đối với quyết định thông minh, dũng cảm và hành động cao đẹp của anh Phan Văn Bắc đã “dìu xe khách mất thắng”, cứu sống hàng chục người.

ĐÔNG PHƯƠNG (tổng hợp)