Hướng tới xây dựng làng thông minh, hạnh phúc

Phong trào xây dựng NTM thời gian qua ở khu vực nông thôn cả nước nói chung và tỉnh nói riêng đã có sự thay đổi mạnh mẽ. Từ những làng quê còn nhiều khó khăn, đến nay ở nhiều địa phương đang hướng tới xây dựng làng thông minh, làng hạnh phúc với mục tiêu cuối cùng là không ngừng nâng cao chất lượng sống cho từng người dân. 

Nông thôn hôm nay không ngừng đổi mới và phát triển.

Nông thôn không ngừng đổi mới 

Sinh ra và lớn lên ở vùng đất giàu truyền thống cách mạng, ông Nguyễn Văn Đông (SN 1965, xã Cái Ngang) đã chứng kiến sự đổi thay và vươn mình mạnh mẽ của vùng đất đầy gian khó ngày nào. 

Hồi mới giải phóng, đường đi hầu như không có, người dân chủ yếu di chuyển bằng xuồng. Chỉ ít nơi có đường đi, nhưng lầy lội, trơn trợt. Việc đi lại, sinh hoạt của người dân nông thôn hết sức vất vả. Ông Đông kể: Thời đi học, bước ra khỏi nhà chỉ mặc mỗi cái quần đùi. Quần dài thì cột vắt lên cổ, đi ra gần tới lớp mới mặc được quần dài vô. Học sinh đi học không có cặp sách như bây giờ, mà tận dụng túi đựng xà bông. Thời đó, ai có được cái bảng gỗ viết chữ là quý lắm. Nếu không thì tận dụng giấy bìa cứng của thùng cạc tông viết chữ lên đó. Xài một thời gian tróc lớp keo, bôi không được thì bỏ. Còn viết mực thì cứ viết được 2-3 nét lại chấm ngòi lá tre viết tiếp... 

Từ nhà ông Đông đến trường chỉ khoảng 500m, nhưng cách con sông Danh Tấm (bề ngang hơn 30m). Mỗi buổi học, ngồi chờ xuồng bơi ngang để quá giang đi học. “Hồi học lớp 4, tôi từng phải lội sông đi học. Canh lúc nước ròng và trừ hao 10m để trôi xuống là vừa”- ông Đông nhớ lại và kể: Lên cấp 2 thì hẹn hò với các anh em học chung trường cùng bơi xuồng đến lớp. Trường học lúc đó rất đơn sơ, chủ yếu vách lá, mái lá, cột làm từ cây trâm bầu hoặc đủng đỉnh. Cứ mỗi mùa mưa bão đi qua, địa phương lại đi vận động quyên góp sửa chữa trường. Người đem lá theo lợp, người đem gạo, đồ ăn... cùng nhau làm rồi cùng nhau ăn. 

So với trước đây đời sống người dân nông thôn đã đổi mới đáng kể. Kinh tế phát triển mạnh. Người dân có điều kiện xây cất nhà cửa khang trang. Điện, nước sạch được kéo về tận nông thôn. Đường sá được đầu tư xây dựng, nâng cấp ngày càng thông thoáng, tạo thuận lợi cho việc đi lại, giao thương hàng hóa, sinh hoạt, sản xuất...

Thực hiện đường lối đổi mới, dưới sự lãnh đạo của Đảng, nông nghiệp, nông dân, nông thôn cả nước nói chung và tỉnh nói riêng đã đạt được những thành tựu khá toàn diện và to lớn. Nghị quyết số 26 của BCH Trung ương khóa X về “tam nông” ra đời đã tạo ra đột phá, huy động tổng sức người, sức của của toàn xã hội.

15 năm qua, cả nước đã huy động được gần 10 triệu tỷ đồng đầu tư cho chương trình phát triển NTM và giảm nghèo bền vững. Diện mạo nông thôn đổi mới. Đời sống vật chất, tinh thần của người dân được cải thiện rõ nét. Năm 2010, thu nhập vùng nông thôn là 12,8 triệu đồng/năm. Đến tháng 6/2025 là 54 triệu/năm, và dự kiến cuối năm 2025 là 58 triệu đồng/năm, tức là gấp hơn 4,5 lần. Về giảm nghèo, năm 2010 là 14,2%, đến nay tỷ lệ nghèo đa chiều chỉ còn 1,93%. 

Bức tranh phát triển toàn diện 

Nhiều mô hình nông nghiệp công nghệ cao được đầu tư ở nông thôn.

“Chính việc có chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng NTM và giảm nghèo bền vững đã góp phần cho bức tranh phát triển của Việt Nam 15 năm qua khá toàn diện”- ông Nguyễn Xuân Cường- nguyên Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp- PTNT nhận định và kiến nghị: Trong giai đoạn mới nên thiết kế chương trình một cách chủ động trên nền tảng thành quả 15 năm qua, vị thế đất nước hiện nay và tình hình thế giới, tận dụng cơ hội của giai đoạn 4.0 và khắc phục rủi ro. Việc thiết kế phải chủ động, nhưng phải rất nhanh. 

Khẳng định: “Nông thôn là di sản. Từ di sản, truyền thống được bảo tồn, nuôi dưỡng trong lời kể, trong tư liệu lịch sử, đến di sản giàu sức sống của cư dân nông thôn, đang được phát huy, lan tỏa giá trị mỗi ngày”- Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan cho rằng: Chúng ta đang bước vào bối cảnh hoàn toàn khác. Sắp xếp, tổ chức lại đơn vị hành chính là một quyết định chiến lược nhằm tinh gọn bộ máy, tăng cường hiệu quả điều hành.

Định hướng phân cấp, phân quyền sâu hơn đến cấp cơ sở, cấp thực thi, vận hành trực tiếp là cơ hội để địa phương phát huy tính lao động, sáng tạo. Sự đột phá khoa học công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số là điều kiện để đưa tiến bộ về tận thôn xóm, bản làng.

Theo Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan, xây dựng NTM với không gian cấp tỉnh, cấp xã rộng lớn hơn, phải có tiếp cận khác hơn. Cán bộ cấp cơ sở không chỉ dựa vào các tiêu chí cứng mà cần có sự sáng tạo dựa trên đặc điểm của mỗi địa phương. Không gian phát triển cấp xã không chỉ là không gian sản xuất mà là không gian tích hợp văn hóa, xã hội, cộng đồng, trong đó năng lực, tri thức của cư dân nông thôn là yếu tố quyết định. 

“Giai đoạn đầu chúng ta đã dành nguồn lực cho hạ tầng nông thôn thì giai đoạn tới cần tập trung cho hạ tầng con người”- Phó Chủ tịch Quốc hội Lê Minh Hoan khuyến nghị và cho rằng: Cần nâng cao năng lực cộng đồng để mỗi thôn, mỗi xã có thể tự mình có những sáng kiến, sáng tạo, chủ động tham gia, góp phần quản lý dự án, giám sát công trình, tự chủ trong mỗi hành động hàng ngày.

Tri thức hóa nông dân, cư dân nông thôn không chỉ học kỹ thuật sản xuất mà học quản trị, tham gia các lớp bình dân học vụ số, học truyền thông, học liên kết, học cách thương mại hóa, học cách kể chuyện sản phẩm của mình làm ra. Thúc đẩy đổi mới sáng tạo từ dưới lên. Mỗi mô hình kinh tế tập thể, làng nghề, tổ hợp tác, hội quán nông dân là một hạt giống cải cách và đổi mới.

“Thực tiễn cho thấy việc xây dựng, tổ chức thực hiện Nghị quyết số 26 về nông nghiệp, nông dân, nông thôn là đúng, trúng, phù hợp, hiệu quả mang lại rất tích cực”- Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính nhấn mạnh và nêu rõ: Theo định hướng phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới, kỷ nguyên vươn mình phát triển giàu mạnh, văn minh, thịnh vượng của dân tộc; chúng ta tiếp tục thực hiện các chương trình, phong trào thi đua, kiên trì, kiên định để thực hiện bằng được mục tiêu xây dựng nông nghiệp sinh thái, nông thôn hiện đại, nông dân văn minh như Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng đã đề ra và mục tiêu giảm nghèo toàn diện, bao trùm và bền vững.

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đề nghị: Cần tập trung khẩn trương xây dựng các Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng NTM và giảm nghèo bền vững giai đoạn 2026-2035 theo hướng tích hợp; huy động cả hệ thống chính trị vào cuộc với quyết tâm cao, nỗ lực lớn, hành động quyết liệt, phân công 6 rõ: “Rõ người, rõ việc, rõ thời gian, rõ trách nhiệm, rõ sản phẩm, rõ thẩm quyền”.

Bài, ảnh: XUÂN TƯƠI