Ứng phó mối đe dọa an ninh phi truyền thống trong lĩnh vực tư tưởng

Bảo vệ trận địa tư tưởng không chỉ là nhiệm vụ chiến lược mà còn mang tính cấp bách, góp phần củng cố niềm tin trong quần chúng nhân dân, giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, đưa đất nước vững bước vào kỷ nguyên mới.

Hội thảo khoa học quốc gia với chủ đề “Vấn đề bảo đảm an ninh tư tưởng ở Việt Nam trong điều kiện hiện nay”. (Ảnh: Ban tổ chức)

Thế giới đang phải đối mặt với sự trỗi dậy mạnh mẽ của các thách thức an ninh phi truyền thống, từ biến đổi khí hậu, thiên tai, ô nhiễm môi trường đến an ninh mạng, tội phạm xuyên quốc gia... Vượt qua biên giới vật lý, những mối đe dọa này ngày càng len lỏi sâu vào lĩnh vực tinh thần, bị các thế lực thù địch ra sức khai thác, nhằm phá hoại nền tảng tư tưởng của Đảng và chế độ xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam.

Trong bối cảnh đó, bảo vệ trận địa tư tưởng không chỉ là nhiệm vụ chiến lược mà còn mang tính cấp bách, góp phần củng cố niềm tin trong quần chúng nhân dân, giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội, đưa đất nước vững bước vào kỷ nguyên mới.

Bài 1: Nhận diện nguy cơ và phát huy bản lĩnh tiên phong của Đảng

Ứng phó mối đe dọa an ninh phi truyền thống trong lĩnh vực tư tưởng đòi hỏi phải bắt đầu từ việc nhận diện chính xác, kịp thời các biểu hiện tinh vi, đa dạng của chúng. Đây là bước quan trọng để xây dựng chiến lược bảo vệ toàn diện, ngăn chặn từ sớm, từ xa những yếu tố có thể làm lung lay niềm tin của nhân dân và sức mạnh lãnh đạo của Đảng.

Hiện nay, mối đe dọa từ an ninh mạng - "chiến trường vô hình" - đang nổi lên như một thách thức hàng đầu, với tính chất toàn cầu và tác động đa chiều đến lĩnh vực tư tưởng. Thông tin sai lệch lan truyền với tốc độ chóng mặt, tạo khe hở để các thế lực thù địch lợi dụng xuyên tạc, chống phá Đảng và Nhà nước.

Nghị quyết số 35-NQ/TW ngày 22/10/2018 của Bộ Chính trị khóa XII về “tăng cường bảo vệ nền tảng tư tưởng của Đảng, đấu tranh phản bác các quan điểm sai trái, thù địch trong tình hình mới” nhận định: Các thế lực thù địch liên tục đẩy mạnh chống phá bằng "diễn biến hòa bình", thúc đẩy "tự diễn biến", "tự chuyển hóa" nội bộ, đặc biệt trên không gian mạng, nhằm xóa bỏ chủ nghĩa xã hội và lật đổ chế độ chính trị ở Việt Nam.

Theo báo cáo từ Trung tâm Giám sát an toàn không gian mạng quốc gia (NCSC) năm 2024, số lượng sự cố an ninh mạng đã vượt 13.000 vụ, tăng khoảng 25% so với năm 2023. Các đối tượng không chỉ nhắm vào hạ tầng kỹ thuật số mà còn tập trung vào việc bôi nhọ uy tín lãnh tụ, phủ nhận vai trò lãnh đạo của Đảng, xuyên tạc tư tưởng Hồ Chí Minh và bóp méo lịch sử cách mạng.

Những chiến dịch này thường được hậu thuẫn bởi các tổ chức phản động hải ngoại, sử dụng công nghệ tiên tiến như trí tuệ nhân tạo (AI), deepfake và các nền tảng mạng xã hội để phát tán nội dung độc hại, thúc đẩy chiến lược "diễn biến hòa bình".

Chẳng hạn, các video giả mạo lời nói của lãnh đạo Đảng, hoặc có nội dung sai sự thật được lan truyền trên YouTube, TikTok,... khiến một bộ phận quần chúng, nhất là thế hệ trẻ thiếu bản lĩnh và vốn sống đã tin và nghe theo, dẫn đến lung lay niềm tin vào chủ nghĩa Mác-Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh, khoét sâu mâu thuẫn xã hội, chia rẽ khối đại đoàn kết dân tộc, suy giảm lòng tin vào hệ thống chính trị.

Bên cạnh đó, biến đổi khí hậu và thiên tai - những mối đe dọa an ninh phi truyền thống nổi cộm hiện nay cũng gián tiếp xói mòn nền tảng tư tưởng qua các tác động gây bất ổn kinh tế-xã hội. Các trận lũ lụt lịch sử ở miền trung, hạn hán kéo dài ở đồng bằng sông Cửu Long, siêu bão Yagi năm 2024, hay bão số 10 và 11 năm 2025 gây thiệt hại nghiêm trọng về người và tài sản cho nhiều tỉnh, thành phố.

Dù chính quyền các cấp đã huy động mọi nguồn lực, dốc sức cứu dân, các thế lực thù địch vẫn lợi dụng những khó khăn, hạn chế để xuyên tạc, đổ lỗi cho Đảng và Nhà nước thiếu năng lực ứng phó, chậm trễ, quan liêu, để mặc dân chống chọi với thiên tai. Không khó để nhận thấy những luận điệu này hòng làm suy yếu sự gắn bó giữa Đảng và nhân dân, phủ nhận vai trò lãnh đạo của Đảng.

Tương tự, sự gia tăng tội phạm xuyên quốc gia đang là một thách thức phức tạp, đặc biệt trong bối cảnh công nghệ số phát triển mạnh mẽ. Thống kê từ cơ quan chức năng cho thấy, tội phạm xuyên quốc gia gia tăng đột biến trong hai năm 2024, 2025, nhất là lừa đảo trực tuyến và ma túy. Đây là vấn đề mà các quốc gia, trong đó có Việt Nam đang tìm cách đấu tranh, ngăn chặn.

Thế nhưng, các đối tượng chống phá cố tình xuyên tạc “Đảng chỉ chống tội phạm trên giấy tờ”, “chính quyền bất lực trước tội phạm toàn cầu”, hòng gây tâm lý bi quan, dao động tư tưởng trong dư luận. Những luận điệu nguy hiểm này không chỉ tác động một vài cá nhân mà còn lan rộng, hình thành tâm lý đám đông, đe dọa trật tự an toàn xã hội. Nếu không nhận diện sớm, chúng có thể trở thành "quả bom nổ chậm", làm suy yếu niềm tin trong quần chúng nhân dân đối với Đảng và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam.

Nguy cơ không chỉ đến từ bên ngoài mà còn xuất phát từ bên trong, khi một bộ phận cán bộ, đảng viên có biểu hiện "tự diễn biến", "tự chuyển hóa". Những yếu tố như lợi ích vật chất, môi trường sống, lối sống cá nhân lấn át trách nhiệm tập thể, hay sự đề cao chủ nghĩa cá nhân, thực dụng, hưởng thụ, đã khiến một số người dễ bị tác động bởi các luồng thông tin sai lệch.

Việc hằng ngày tiếp cận internet và mạng xã hội với khối lượng thông tin khổng lồ, nhưng thiếu khả năng chọn lọc và phản biện, càng làm gia tăng nguy cơ này. Nghị quyết số 35 phân tích: "tự diễn biến" không chỉ là sự thoái hóa cá nhân mà còn là kết quả của sự thâm nhập lâu dài từ các luồng tư tưởng ngoại lai, đòi hỏi phải có cơ chế giám sát chặt chẽ, giáo dục liên tục để củng cố bản lĩnh chính trị.

Với bản lĩnh tiên phong và tầm nhìn sáng suốt, Đảng Cộng sản Việt Nam đã sớm nhận thức các thách thức an ninh phi truyền thống, coi đây là phần không thể tách rời trong bảo vệ an ninh quốc gia, nhất là lĩnh vực tư tưởng. Nghị quyết số 08-NQ/TW ngày 17/12/1998 của Bộ Chính trị chỉ rõ an ninh phi truyền thống là nguy cơ mới nổi trong hội nhập quốc tế.

Văn kiện Đại hội Đảng lần thứ XI (năm 2011) và XII (năm 2016) tích hợp yếu tố này vào chiến lược bảo vệ Tổ quốc, nhấn mạnh bảo vệ nền tảng tư tưởng là nhiệm vụ tất yếu trong công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Những văn kiện đó không chỉ dừng ở lý luận mà còn cung cấp cơ sở thực tiễn để các cấp ủy đảng triển khai, từ việc xây dựng đội ngũ cán bộ đến định hướng dư luận xã hội.

Năm 2019, Bộ Chính trị ban hành Nghị quyết số 51/NQ-TW (ngày 5/9/2019) về chiến lược bảo vệ an ninh quốc gia, trong đó khẳng định phải “sẵn sàng ứng phó hiệu quả với các thách thức an ninh truyền thống và phi truyền thống”. Đây là bước phát triển mới từ những nhận thức nhanh chóng sang những cam kết chiến lược.

Đến năm 2023, Ban Chấp hành Trung ương Đảng ban hành Nghị quyết số 44-NQ/ TW ngày 24/11/2023 về chiến lược bảo vệ Tổ quốc trong tình hình mới, trong đó nhấn mạnh về vai trò của văn hóa - nền tảng tinh thần vững chắc của xã hội, sức mạnh nội sinh, động lực để xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.

Năm 2024, Kết luận số 81-KL/TW (ngày 4/6/2024) của Bộ Chính trị, đặt ra nhiệm vụ nghiên cứu, ban hành chiến lược tổng thể quốc gia phòng ngừa, ứng phó các đe dọa an ninh phi truyền thống đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045. Kết luận số 81 yêu cầu việc bảo vệ an ninh văn hóa, tư tưởng là nhiệm vụ then chốt để ngăn chặn “diễn biến hòa bình” và “tự chuyển hóa”, đặc biệt trong bối cảnh các thế lực thù địch gia tăng sử dụng không gian mạng để tấn công tư tưởng.

Phát biểu tại Đại hội Đảng bộ Công an Trung ương lần thứ tám (nhiệm kỳ 2025-2030) ngày 4/10/2025, Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh: “Từ nay đến năm 2030 là giai đoạn quan trọng nhất định hình cục diện thế giới mới, với cạnh tranh chiến lược nước lớn ngày càng gay gắt, quyết liệt, nhiều bất ổn, an ninh truyền thống, phi truyền thống diễn biến phức tạp; đây cũng là giai đoạn có tính quyết định thực hiện hai mục tiêu chiến lược 100 năm dưới sự lãnh đạo của Đảng, 100 năm thành lập nước”.

Tổng Bí thư chỉ rõ cần tập trung bảo vệ an ninh văn hóa, tư tưởng, an ninh mạng, đồng thời ngăn ngừa các hình thái xâm phạm an ninh quốc gia mới như chiến tranh mạng, deepfake, và các công cụ sử dụng AI để thao túng dư luận. Những định hướng này thể hiện tầm nhìn chiến lược của Đảng ta, không chỉ phát hiện sớm các nguy cơ mà còn chuẩn bị sẵn sàng cho các kịch bản ứng phó.

(Còn nữa)

Theo nhandan.vn