Văn kiện Đại hội XIV: Sự phát triển nhận thức lý luận của Đảng qua 40 năm đổi mới

Dự thảo Báo cáo tổng kết một số vấn đề lý luận và thực tiễn về công cuộc đổi mới theo định hướng XHCN trong 40 năm qua ở Việt Nam đã bổ sung, hoàn thiện lý luận về đường lối đổi mới của Đảng; đồng thời chuẩn bị tích cực, chủ động và thiết thực vào việc xây dựng Văn kiện Đại hội XIV của Đảng.

Thực tế qua 40 năm đổi mới qua cho thấy, lý luận của Đảng về đường lối đổi mới từ khi được được hình thành đã không ngừng được bổ sung, hoàn thiện trên nền tảng của tổng kết thực tiễn và đổi mới tư duy, đổi mới nhận thức về mục tiêu và qua từng chặng đường lịch sử xây dựng, phát triển và bảo vệ đất nước.

Toàn cảnh Hội nghị Trung ương 13 khóa XIII

Dự thảo Báo cáo tổng kết một số vấn đề lý luận và thực tiễn về công cuộc đổi mới theo định hướng XHCN trong 40 năm qua ở Việt Nam đã nêu rõ sự phát triển nhận thức lý luận của Đảng thể hiện trên 5 khía cạnh, đó là về chủ nghĩa xã hội và con đường đi lên chủ nghĩa xã hội ở Việt Nam; về nền kinh tế thị trường định hướng XHCN; về văn hóa, con người, xã hội và bảo vệ môi trường; về quốc phòng, an ninh và đối ngoại và về xây dựng, chỉnh đốn Đảng và hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh.

Dự thảo báo cáo nhận định: Ngay từ khi ra đời, Đảng ta đã khẳng định độc lập dân tộc và CNXH là mục tiêu, lý tưởng của Đảng và nhân dân ta; đi lên CNXH là con đường tất yếu của cách mạng Việt Nam. Đường lối độc lập dân tộc gắn liền với CNXH được Đảng ta tiếp tục bổ sung, phát triển trong suốt quá trình lãnh đạo của Đảng. Trong 40 năm đổi mới, Đảng đã luôn vững vàng, kiên định, giữ vững ngọn cờ: “Độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội”.

Cương lĩnh xây dựng đất nước trong thời kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội được thông qua tại Đại VII của Đảng khẳng định: “Nắm vững ngọn cờ độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội. Đó là bài học xuyên suốt trong quá trình cách mạng nước ta”. Văn kiện tại các kỳ đại hội luôn luôn xác định xây dựng CNXH là nhiệm vụ hàng đầu, bảo vệ Tổ quốc là nhiệm vụ thường xuyên quan trọng, coi đó là hai nhiệm vụ chiến lược gắn bó với nhau.

Đại hội XI của Đảng bổ sung, phát triển Cương lĩnh, đã khẳng định: “Đi lên chủ nghĩa xã hội là khát vọng của nhân dân ta, là sự lựa chọn đúng đắn của Đảng Cộng sản Việt Nam và Chủ tịch Hồ Chí Minh, phù hợp với xu thế phát triển của lịch sử”.

Đại hội XIII của Đảng đã kế thừa, bổ sung và phát triển quan điểm tư tưởng này, tiếp tục khẳng định “kiên định mục tiêu độc lập dân tộc và chủ nghĩa xã hội”, coi đó là “vấn đề mang tính nguyên tắc, có ý nghĩa sống còn đối với chế độ ta, là nền tảng vững chắc của Đảng ta, không cho phép ai được ngả nghiêng, dao động”. 

PGS.TS Nguyễn Trọng Phúc (Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh), cho biết, qua nghiên cứu lý luận, tổng kết thực tiễn và phát triển lý luận, đặc biệt là lý luận về CNXH và con đường đi lên CNXH ở Việt Nam, trong quá trình đổi mới, Đảng ta đồng thời từng bước hiện thực hóa những quan điểm lý luận, nhất là 10 mối quan hệ lớn mà Đại hội XIII đã tổng kết. Đó là thành công về xây dựng, chỉnh đốn Đảng về lý luận, tư tưởng.

Theo PGS.TS Lê Văn Yên (Nhà xuất bản Chính trị Quốc gia Sự thật), là một nước XHCN, Việt Nam phải kiên trì, sáng tạo để giữ vững định hướng XHCN. Ngoài sự kiên trì, chúng ta bằng chủ trương, chính sách, quy chế, quy định để nhân dân nhận thức rõ vấn đề thực hiện. Về công tác lý luận tư tưởng phải làm rõ được các mối quan hệ kinh tế và chính trị, giữa đối ngoại và quốc phòng an ninh, giữa Đảng lãnh đạo, nhà nước và nhân dân làm chủ....

Có thể thấy, qua 40 năm, 8 kỳ đại hội đảng, nhận thức lý luận của Đảng về CNXH đã có những bước phát triển rất quan trọng trên tất cả các lĩnh vực chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội, Nhà nước, xây dựng Đảng, quan hệ quốc tế... 

CNXH với tính cách là mục tiêu phát triển của đất nước được nêu khái quát là một xã hội: Dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh; do Nhân dân làm chủ; có nền kinh tế phát triển cao dựa trên lực lượng sản xuất hiện đại và quan hệ sản xuất tiến bộ, phù hợp; có nền văn hóa tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc; con người có cuộc sống ấm no, tự do, hạnh phúc, có điều kiện phát triển toàn diện; các dân tộc trong cộng đồng Việt Nam bình đẳng, đoàn kết, tôn trọng và giúp nhau cùng phát triển; có Nhà nước pháp quyền XHCN của Nhân dân, do Nhân dân, vì Nhân dân do Đảng Cộng sản lãnh đạo; có quan hệ hữu nghị và hợp tác với các nước trên thế giới.

Cùng với ghi nhận những kết quả trong sự phát triển nhận thức lý luận của Đảng qua 40 năm đổi mới, dự thảo báo cáo cũng thẳng thắn chỉ ra những vấn đề còn tồn tại, trong đó có một số nội dung như: Nhận thức lý luận về kinh tế thị trường định hướng XHCN chưa thực sự đầy đủ và có hệ thống. Nhận thức về các nội dung đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa gắn với đổi mới mô hình tăng trưởng, cơ cấu lại nền kinh tế; xây dựng thể chế phát triển kinh tế nhanh và bền vững; về các khâu đột phá chiến lược chưa sâu sắc và chưa đủ rõ.

Nhận thức về phương thức phát triển nền kinh tế độc lập, tự chủ gắn với hội nhập quốc tế sâu rộng vẫn ở mức chung nhất; nhận thức về phát triển văn hóa, xã hội, con người còn không ít hạn chế, bất cập, chưa bao quát hết phạm vi rộng lớn, tính đa dạng và phong phú trong đẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Hệ giá trị văn hóa, con người Việt Nam chưa được nhận thức đầy đủ và hệ thống. Tư duy về phát triển văn hóa có mặt chưa theo kịp, chưa phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế thị trường định hướng XHCN và hội nhập quốc tế.

Dự thảo báo cáo cũng chỉ rõ, việc tổng kết 40 năm đổi mới đã khái quát rõ hơn sự phát triển sáng tạo lý luận về đường lối đổi mới xây dựng CNXH ở Việt Nam, góp phần bổ sung và phát triển chủ nghĩa Mác - Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh về CNXH và con đường đi lên CNXH. Lý luận về đường lối đổi mới đã xác định ngày càng rõ mục tiêu, đặc trưng, phương hướng, các mối quan hệ lớn và các trụ cột chính của CNXH Việt Nam, đã và đang soi đường cho hoạt động thực tiễn xây dựng CNXH Việt Nam.

Chính từ thực tiễn xây dựng CNXH trong 40 năm qua đã đặt ra không ít vấn đề cả trên phương diện lý luận và thực tiễn cần tiếp tục giải quyết. Đặc biệt trong bối cảnh mới đang biến chuyển không ngừng, khó dự báo, tác động đến sự phát triển của đất nước. Những thời cơ và thách thức đang đòi hỏi chúng ta phải tiếp tục nghiên cứu, luận giải sâu sắc và có những giải pháp phù hợp để đất nước phát triển nhanh và bền vững. 

Ủy viên Bộ Chính trị, Giám đốc Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, Chủ tịch Hội đồng lý luận Trung ương Nguyễn Xuân Thắng cho rằng, đưa lý luận về đường lối đổi mới vào dự thảo văn kiện Đại hội XIV là một sự đóng góp lý luận rất quan trọng để hình thành lý luận về nền tảng tư tưởng của Đảng ta. Không chỉ kiên định vận dụng phát triển sáng tạo Chủ nghĩa Mác Lenin, tư tưởng Hồ Chí Minh, lần này nhấn mạnh đến lý luận về đường lối đổi mới, cùng với thực hiện kiên định mục tiêu độc lập dân tộc, chủ nghĩa xã hội; kiên định về tiếp tục đẩy mạnh toàn diện đồng bộ công cuộc đổi mới trong kỷ nguyên mới; kiên định về các nguyên tắc xây dựng Đảng.

Việc tổng kết thực tiễn để xây dựng và hoàn thiện lý luận về đường lối đổi mới là những vấn đề lý luận rất quan trọng, là căn cốt, cơ sở cho Đảng, Nhà nước hoạch định đường lối, chủ trương cũng như xây dựng các chính sách giải pháp phù hợp, hướng đến thực hiện thắng lợi những mục tiêu xây dựng, phát triển đất nước đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045.

Theo Lại Hoa/VOV