Cần đào tạo và nâng cao năng lực cho cán bộ làm công tác hội nhập quốc tế cấp tỉnh

Ngày 31/10, trong phiên thảo luận ở tổ về Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Điều ước quốc tế, đại biểu Nguyễn Thị Quyên Thanh- Tỉnh ủy viên, Phó Chủ tịch UBND tỉnh đề nghị cần quy định chương trình đào tạo và nâng cao năng lực cho cán bộ làm công tác hội nhập quốc tế ở cấp tỉnh, cấp cơ sở.

Hiện nay, nhiều cán bộ đối ngoại cấp tỉnh, sở chưa được đào tạo bài bản về pháp luật quốc tế, dẫn đến lúng túng khi tham mưu ký kết.

Đại biểu Nguyễn Thị Quyên Thanh cho biết, về nâng cao hiệu lực, hiệu quả chỉ đạo, điều phối công tác hội nhập quốc tế; phát huy vai trò tích cực, chủ động của các địa phương, Luật Điều ước quốc tế năm 2016 và Dự thảo Luật sửa đổi lần này mới dừng lại ở mức phân loại và phân quyền chung, chưa có điều khoản cụ thể để: Tăng cường năng lực pháp lý, hành chính cho địa phương trong đàm phán và ký kết; thiết lập cơ chế điều phối và cơ sở dữ liệu thống nhất để quản lý các thỏa thuận địa phương; hay quy định trách nhiệm báo cáo, giám sát, đánh giá hiệu quả các thỏa thuận quốc tế của địa phương. Tôi đề nghị, Bản soạn thảo nghiên cứu bổ sung 3 nội dung sau:

(1) Quy định phạm vi, thẩm quyền và trách nhiệm của địa phương trong ký kết, thực hiện thỏa thuận quốc tế, trong đó quy định rõ: Loại thỏa thuận nào địa phương được ký kết; Trình tự, thủ tục, trách nhiệm báo cáo Bộ Ngoại giao; Cơ chế thẩm định tính hợp pháp và tương thích với chính sách đối ngoại chung.

Điều này vừa tạo hành lang pháp lý, vừa bảo đảm kiểm soát quyền lực trong ký kết quốc tế ở cấp địa phương. 

(2) Bổ sung cơ chế điều phối, giám sát và cơ sở dữ liệu quốc gia về điều ước của địa phương: quy định việc xây dựng Cơ sở dữ liệu quốc gia về điều ước và thỏa thuận quốc tế của địa phương - do Bộ Ngoại giao chủ trì, kết nối với hệ thống quản lý văn bản điện tử của các tỉnh, thành phố. Khi có cơ sở dữ liệu chung, chúng ta sẽ giảm trùng lắp, mâu thuẫn trong ký kết; minh bạch hóa thông tin phục vụ giám sát, thống kê, và học hỏi kinh nghiệm giữa các địa phương.

(3) Quy định chương trình đào tạo và nâng cao năng lực cho cán bộ làm công tác hội nhập quốc tế ở cấp tỉnh, cấp cơ sở. Luật nên giao Chính phủ quy định khung năng lực và chương trình đào tạo chuẩn quốc gia về hội nhập quốc tế cho địa phương. Hiện nay, nhiều cán bộ đối ngoại cấp tỉnh, sở chưa được đào tạo bài bản về pháp luật quốc tế, dẫn đến lúng túng khi tham mưu ký kết.

Nghị quyết 59-NQ/TW đã xác định rõ: “Nâng cao hiệu lực, hiệu quả chỉ đạo, điều phối công tác hội nhập quốc tế; phát huy vai trò tích cực, chủ động của các địa phương”. Việc luật hóa các nội dung này hoàn toàn phù hợp, đóng góp tích cực cho phát triển kinh tế- xã hội, quảng bá hình ảnh quốc gia, và thúc đẩy ngoại giao nhân dân. Kinh nghiệm quốc tế cũng cho thấy, nhiều quốc gia Hàn Quốc, Pháp, Canada, Úc… đã có cơ chế rõ ràng cho “ngoại giao địa phương”. Việt Nam hoàn toàn có thể kế thừa kinh nghiệm đó, nhưng cần được quy định rõ trong luật để có cơ sở pháp lý thống nhất trên toàn quốc.

Thực tiễn hội nhập quốc tế hiện nay cho thấy địa phương đã trở thành chủ thể quan trọng trong triển khai các cam kết và điều ước quốc tế. Nếu các nội dung này được luật hóa, tin rằng năng lực hội nhập quốc tế của Việt Nam sẽ được tăng cường từ cơ sở, tạo nên một mạng lưới đối ngoại đồng bộ, thống nhất, hiện đại, hiệu quả, góp phần nâng cao vị thế quốc tế của đất nước và thực hiện thắng lợi Nghị Nghị quyết 59-NQ/TW của Bộ Chính trị. 

Dự án Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Điều ước quốc tế lần này là bước tiến quan trọng trong thể chế hóa đường lối hội nhập quốc tế toàn diện, sâu rộng, hiệu quả theo tinh thần Nghị quyết 59-NQ/TW của Bộ Chính trị. Tôi thống nhất đề nghị Quốc hội thông qua theo trình tự, thủ tục rút gọn như đề xuất của Uỷ ban Quốc phòng, An ninh và Đối ngoại. Đề nghị Chính phủ tiếp tục rà soát, đảm bảo thống nhất với các luật liên quan như Luật Quản lý nợ công, Luật Bảo vệ bí mật nhà nước, Luật Lưu trữ và Luật Giao dịch điện tử.

BT (ghi)