Thắng lợi Cách mạng Tháng Tám tại Vĩnh Long

Đối với sự nghiệp giải phóng dân tộc, giải phóng giai cấp ở Việt Nam, thắng lợi của Cách mạng Tháng Tám năm 1945 và Quốc khánh 2/9 đã mở ra bước ngoặt vĩ đại, đưa dân tộc Việt Nam bước sang kỷ nguyên mới- kỷ nguyên độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội; đưa Nhân dân ta từ thân phận nô lệ trở thành người làm chủ đất nước, làm chủ vận mệnh của mình.

Học sinh tham quan triển lãm chuyên đề 80 năm Quốc khánh nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam (2/9/1945-2/9/2025). Ảnh: NGỌC XOÀN

Tại tỉnh Vĩnh Long, một yếu tố quan trọng giúp Vĩnh Long giành chính quyền trong Cách mạng Tháng Tám là Tỉnh ủy đã tranh thủ chớp thời cơ và huy động lực lượng cách mạng rất rầm rộ tại các quận đồng loạt ra quân, tạo sức mạnh quần chúng cách mạng rất to lớn, lấy thế áp đảo chính quyền bù nhìn đối với tỉnh trưởng Vĩnh Long, nhằm áp đảo buộc cho Tỉnh trưởng Lương Khắc Nhạc, phải đầu hàng ngay vào ngày 25/8/1945.

Ngày 15/8/1945, phát xít Nhật đầu hàng đồng minh vô điều kiện. Cũng trong ngày 15/8, hàng ngàn Thanh niên Tiền phong ở tỉnh lỵ và quận Châu Thành tổ chức biểu tình trong khi chính quyền và quân đội Nhật án binh bất động.

Ngày 19/8/1945, khởi nghĩa ở Thủ đô Hà Nội giành thắng lợi. Ngày 20/8/1945, Xứ ủy Nam Kỳ họp Hội nghị mở rộng tại Chợ Đệm (Chợ Lớn), quyết định đưa Mặt trận Việt Minh ra công khai, quyết định khởi nghĩa thí điểm tại tỉnh Tân An, sau đó sẽ đồng loạt khởi nghĩa trên toàn miền vào ngày 25/8.

Ngày 22/8/1945, Thường vụ Tỉnh ủy lâm thời tỉnh Vĩnh Long họp tại Tam Bình bàn chủ trương và kế hoạch khởi nghĩa, thành lập Ủy ban Khởi nghĩa. Hội nghị quyết định lấy quận Tam Bình làm trọng điểm cho cuộc khởi nghĩa. Ngày 23/8/1945, Mặt trận Việt Minh ra lời kêu gọi toàn dân đứng lên tổng khởi nghĩa. Hưởng ứng lời kêu gọi của Mặt trận Việt Minh, Nhân dân đã nổi dậy. Ở làng Vĩnh Xuân, Trà Côn, Tích Thiện, Thuận Thới, Hựu Thành (Trà Ôn), chính quyền địch bị giải tán từ ngày 23/8/1945.

Trưa ngày 24/8/1945, chỉ thị vể tổng khởi nghĩa chính thức của Xứ ủy về đến Vĩnh Long. Tinh thần chỉ thị đã được truyền đến các địa phương trong tỉnh. Chiều ngày 24/8/1945, chi bộ đặc biệt do đồng chí Nguyễn Văn Thiệt làm Bí thư, đã tổ chức họp khẩn cấp và đề ra kế hoạch khởi nghĩa tại tỉnh lỵ.

7 giờ sáng ngày 25/8/1945, cuộc khởi nghĩa đã nổ ra tại tỉnh lỵ Vĩnh Long. Hàng ngàn quần chúng và Thanh niên Tiền phong có vũ trang, cờ đỏ sao vàng, búa liềm và cờ vàng sao đỏ với khẩu hiệu: “Việt Nam độc lập muôn năm!”, “Việt Minh muôn năm!”.

Đoàn biểu tình dừng lại trước nhà việc Long Châu (trụ sở quận Châu Thành) nghe lời hiệu triệu của Ủy ban Khởi nghĩa. Ủy ban Khởi nghĩa đã công bố các chính sách của Mặt trận Việt Minh. Tỉnh trưởng Vĩnh Long là Lương Khắc Nhạc buộc phải đầu hàng vào lúc 10 giờ trưa ngày 25/8/1945.

Cùng ngày, dưới sự lãnh đạo của quận ủy Tam Bình, Ủy ban Khởi nghĩa đã lãnh đạo Thanh niên Cứu quốc và hàng ngàn quần chúng bao vây dinh quận. Chính quyền tai sai của Nhật ở quận Tam Bình đầu hàng, bàn giao cho Ủy ban Khởi nghĩa vào 12 giờ ngày 25/8.

Sau đó, quân khởi nghĩa kéo sang Trà Ôn chi viện cho Nhân dân giành chính quyền. Sáng ngày 26/8/1945, Ủy ban Khởi nghĩa ở quận Vũng Liêm lãnh đạo lực lượng quần chúng, Thanh niên Cứu quốc buộc chính quyền quận đầu hàng vào chiều ngày 26/8.

Ngày 27/8/1945, tại các quận Chợ Lách, Trà Ôn, quân khởi nghĩa cướp chính quyền giành thắng lợi. Cùng ngày, tên quan tư Nhật ở Vĩnh Long hạ vũ khí giao cho quân khởi nghĩa. Như vậy, chính quyền của Nhật ở Vĩnh Long đã sụp đổ hoàn toàn vào ngày 27/8/1945.

Sáng ngày 28/8/1945, Ủy ban Khởi nghĩa tổ chức một cuộc mít tinh lớn tại sân bóng đá Vĩnh Long. Hàng chục ngàn quần chúng tham dự. Ủy ban Khởi nghĩa tuyên bố xóa bỏ chính quyền cũ, lập chính quyền mới, chính quyền cách mạng của Nhân dân, gồm các ông Nguyễn Văn Phát làm Chủ tịch, bác sĩ Trương Ngọc Quế làm Phó Chủ tịch, ông Phan Văn Sử làm Tổng Thư ký.

Trải quan 15 năm ra đời và lãnh đạo Nhân dân tiến hành cách mạng giải phóng dân tộc, Đảng Cộng sản Việt Nam mà trực tiếp là Đảng bộ tỉnh Vĩnh Long đã được trui rèn và ngày càng dày dạn kinh nghiệm, lãnh đạo Nhân dân tỉnh Vĩnh Long cùng Nhân dân cả nước làm nên cuộc tổng khởi nghĩa giành chính quyền trong Cách mạng Tháng Tám năm 1945.

Có được thành công đó là nhờ Đảng bộ biết nắm chắc và vận dụng đường lối chung của Đảng vào hoàn cảnh cụ thể ở địa phương. Có được thành công đó là nhờ Đảng bộ tin dân, dựa vào dân, “lấy dân làm gốc”. Thắng lợi đó còn bắt nguồn từ tinh thần hy sinh to lớn và vô điều kiện, không vì mạng sống, không mưu cầu lợi ích riêng tư của mỗi đảng viên.

Thắng lợi của cuộc Cách mạng Tháng Tám là tiền đề để ngày 2/9/1945, tại quảng trường Ba Đình, Hà Nội, Chủ tịch Hồ Chí Minh thay mặt Chính phủ lâm thời đọc bản Tuyên ngôn Độc lập, khai sinh nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, mở ra chương mới trong lịch sử: Việt Nam độc lập sau gần 100 năm dưới ách thống trị của thực dân Pháp và phát xít Nhật. Đồng thời, đưa dân tộc Việt Nam bước sang kỷ nguyên mới- kỷ nguyên độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội; đưa Nhân dân ta từ thân phận nô lệ trở thành người làm chủ đất nước, làm chủ vận mệnh
của mình.

Với việc ra đời bản Tuyên ngôn Ðộc lập ngày 2/9/1945 đã tạo ra thế và lực mới để cách mạng Việt Nam vững bước tiến lên, giành được những thắng lợi lịch sử mang tầm thời đại, kiên trì đấu tranh bảo vệ thành quả Cách mạng Tháng Tám năm 1945, tiến hành thắng lợi cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và chống đế quốc Mỹ xâm lược, giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước vào năm 1975.

BT (tổng hợp)