Tiểu ban mật danh A4 và Báo Kèn Giải Phóng

Trong 14 năm (1961-1975) Tiểu ban Thông tấn- Báo chí luôn gắn liền với sự lớn lên của Ban Tuyên huấn, của Đảng bộ Vĩnh Long và phong trào cách mạng.

Tiểu ban mật danh A4

Trên cơ sở Ban Biên tập Báo Kèn Giải Phóng, năm 1961, Tiểu ban Thông tấn- Báo chí trực thuộc Ban Tuyên huấn Vĩnh Long chính thức thành lập, mang mật danh A4. Nhiệm vụ của Tiểu ban Thông tấn- Báo chí là ra tờ báo Kèn Giải Phóng, tờ Tin Tức Vĩnh Long và đưa tin thông tấn về các cơ quan thông tấn xã bằng Đài Minh Ngữ.

Theo lịch sử ngành tuyên giáo tỉnh Vĩnh Long, khi Tiểu ban Thông tấn-Báo chí thành lập thì Báo Kèn Giải Phóng đã ra mắt bạn đọc được 7 tháng. Thường trực ban giao nhiệm vụ làm báo và viết tin, bài phản ánh phong trào cách mạng ở địa phương đưa về Đài Phát thanh Giải Phóng, Đài Tiếng nói Việt Nam cho Tiểu ban Thông tấn- Báo chí đảm nhiệm, nhưng công việc viết báo không chỉ của các đồng chí trong tiểu ban mà có sự tham gia các đồng chí tiểu ban khác.

Đầu năm 1962, ban điều động các đồng chí Ba Phúc, Văn Tước, Nguyễn Khắc Hiếu về công tác ở tiểu ban để tăng cường thêm lực lượng làm báo.

Trong hồi ký của mình, ông Nguyễn Khắc Hiếu có ghi lại: Ở Báo Kèn Giải Phóng ông được giao nhiệm vụ phụ trách tờ tin trong tỉnh và thế giới. “Tờ tin phát hành hàng tuần. Tin tức thế giới thì có một người thu qua tin được chậm của Đài Phát thanh Hà Nội rồi trích lược một số tin cần thiết sử dụng, còn trong nước thì lấy báo cáo bên Văn phòng Tỉnh ủy gửi qua, viết gọn lại, hệ thống đầu đuôi cấu thành 1 tờ tin hoàn chỉnh…”- trích từ hồi ký.

Khoảng tháng 4/1962, việc mua giấy in cho tờ báo gặp khó khăn, do bị địch theo dõi phong tỏa gay gắt nên không vận chuyển bằng đường sông được nên Báo Kèn Giải Phóng buộc phải đình bản. Lãnh đạo ban chỉ thị cho bộ phận tiếp liệu của văn phòng tìm mọi cách để mua chuyển giấy in vào để tiếp tục in báo.

“Đang lúc bế tắc thì đồng chí Huỳnh Văn Hữu ở Tiểu Ban tuyên truyền đề nghị với lãnh đạo cho móc nối bà Dương Thị Hớn (mẹ của đồng chí Hữu) đi Sài Gòn mua giấy, mực in chuyển về bằng xe khách, ta tổ chức lực lượng bám lên lộ để chuyển vào vùng giải phóng. Chính từ những cố gắng này hoạt động in ấn bắt đầu phát triển trở lại. Báo Kèn Giải Phóng vì thế ra đúng định kỳ”- lịch sử ngành tuyên giáo ghi lại.

Làm báo trong trăm bề thiếu thốn

Giữa năm 1962, được sự giúp đỡ của Ban Thông tin vô tuyến khu, Đài Minh Ngữ Vĩnh Long được thành lập (nằm trong Tiểu ban Thông tấn- Báo chí), từ đấy tin tức bài vở phản ánh phong trào đấu tranh cách mạng của Nhân dân ta trong tỉnh được phát liên tục trên Đài Phát thanh Giải Phóng và Tiếng nói Việt Nam qua hệ thống đưa tin, bài của Đài Minh Ngữ. Đài làm việc trong điều kiện cảnh giác cao độ và dời điểm liên tục để tránh địch phát hiện.

Trong một đoạn hồi ký, ông Nguyễn Khắc Hiếu kể lại: “Một hôm nọ, từ Trà Ôn, lính sư đoàn mở trận càn lớn sâu vào toàn xã Ngãi Tứ và đóng quân trùm lên toàn bộ cơ quan. Anh em nằm dưới hầm nhịn đói cả ngày. Tối đến tìm cách lần ra. Bữa nọ, địch phát hiện, bắn chết một số anh em, còn lại rút quân hướng từ Giáo Mẹo qua Phú Long, Phú Yên xuống Còng Cọc để thay đổi địa điểm…”

Đầu năm 1963, Ban Tuyên huấn Trung ương Cục miền Nam chiêu sinh lớp báo chí. Tiểu ban cử 3 đồng chí là: Nguyễn Khắc Hiếu, Nguyễn Trọng Nhĩ và Võ Văn Tước đi học nghiệp vụ làm báo nhằm tăng cường tay nghề cho đội ngũ Báo Kèn Giải Phóng. Tháng 9/1965, nhân ra số báo kỷ niệm 19/8 và 2/9, Báo Kèn Giải Phóng chính thức đổi tên thành Báo Giải Phóng và ra số báo đầu tiên vào năm 1966 với 12 trang được in bằng chữ chì và chữ in hai màu, có hình bìa và hình minh họa khắc gỗ.

Năm 1967, địch tiếp tục đánh ác liệt vùng chữ V, Tam Bình Cái Nhum… ở vùng sâu địch dùng trực thăng kết hợp với xe lội nước M113 và pháo binh hành quân càn quét liên tục nhằm “tát dân” ra khỏi vùng căn cứ kháng chiến. Tỉnh ủy Vĩnh Long ngoài việc chỉ đạo xây dựng “xã, ấp chiến đấu”; vận động Nhân dân bám ruộng vườn… thì vai trò báo chí bám sát nhiệm vụ chính trị của tỉnh, tuyên truyền cổ vũ động viên đồng bào trong tỉnh đóng góp sức người, sức của cho công cuộc kháng chiến.

Sau Mậu Thân 1968 địch phản công quyết liệt. Tỉnh ủy Vĩnh Long xác định đây là thời kỳ khó khăn nhất của phong trào cách mạng từ sau Đồng Khởi. Báo Quyết Thắng ra định kỳ mỗi tháng một số, tuy nhiên còn phụ thuộc vào nhà in. Khi địch càn quyét, nhà in không hoạt động thì báo đình bản. Có khi tờ báo đã viết xong nội dung nhưng nhà in không in được thì xem như bỏ hết tin tức, bài vở. Tin tức hết thời sự, phải viết lại, có lúc 2, 3 tháng mới ra được số báo, tờ tin thì cả tháng mới ra được 1 lần. Đường dây liên lạc vô tuyến của Đài Minh Ngữ liên tục đứt vì đang làm việc bị máy bay quần đảo, ném bơm hoặc đổ quân thì phải ngưng làm việc. Có khi tờ báo, tờ tin in rồi nhưng phát hành không được do tuyến giao liên bị địch phong tỏa”.

Cuối năm 1972, tiểu ban dời về rạch Cái Lá (xã Mỹ Lộc, huyện Tam Bình). Trong lúc chuẩn bị tờ báo xuân thì giặc càn quét, đồng chí Nguyễn Tân Vân (Thiện Chí)- họa sĩ duy nhất còn lại Ban Tuyên huấn vẽ hình bìa, hình minh họa cho tờ báo hy sinh, nên tờ báo trở nên kém hấp dẫn. Giữa năm 1973, căn cứ dời về Bình Ninh (Tam Bình).

Sau ngày miền Nam giải phóng, các bộ phận của Tiểu ban Thông tấn- Báo chí được tách ra thành Báo Vĩnh Long Giải Phóng và Phân xã Thông tấn xã Việt Nam tỉnh Vĩnh Long; các bộ phận còn lại về Sở Thông tin và Bưu điện tỉnh có chức năng nhiệm vụ riêng nhưng đều có chung lịch sử truyền thống gian khó và ác liệt của 2 cuộc kháng chiến anh dũng của dân tộc.

H.MINH