50 năm Di chúc Bác Hồ- Xuân này hơn hẳn mấy xuân qua...

Năm 1968, đón Xuân Mậu Thân, Bác Hồ đã chúc đồng bào cả nước:... 

Năm nay, toàn Đảng và toàn dân cả nước hướng về kỷ niệm 50 năm thực hiện Di chúc Chủ tịch Hồ Chí Minh (1969- 2019)- một di sản quý giá đối với mỗi người dân Việt Nam khi được hưởng những mùa xuân vẹn toàn của đất nước hòa bình- độc lập- tự do, mà Người đã dự báo trong những mùa xuân sắp tới, khi người chưa đi xa.

Bác Hồ chúc tết mỗi dịp đón xuân sang.

Năm 1968, đón Xuân Mậu Thân, Bác Hồ đã chúc đồng bào cả nước:

Xuân này hơn hẳn mấy xuân qua 

Thắng trận tin vui khắp nước nhà 

Nam Bắc thi đua đánh giặc Mỹ 

Tiến lên! Toàn thắng ắt về ta.

Trong hồi ký của mình, bác Vũ Kỳ- nguyên thư ký riêng của Bác Hồ đã kể lại: Trước ngày xuân về, Bác đã chuẩn bị thư chúc Tết Mậu Thân 1968 gửi đồng bào cả nước từ độ 3 tháng trước. Sáng chủ nhật 31/12/1967, Bác Hồ ra Phủ Chủ tịch để đọc ghi âm thư chúc tết. Nghệ sĩ ngâm thơ Trần Thị Tuyết của Đài Tiếng nói Việt Nam ngâm bài thơ chúc tết vừa để Bác nghe, vừa để ghi âm phát lúc giao thừa. Sáng 1/1/1968, Bác gửi thư chúc mừng năm mới tới toàn thể cán bộ và đảng viên cả nước. Trong thư, Bác gửi lời chúc mừng đến các nước xã hội chủ nghĩa anh em, các nước bầu bạn và nhân dân thế giới, kể cả nhân dân tiến bộ Mỹ, nhiệt liệt ủng hộ cuộc đấu tranh chính nghĩa của nhân dân ta; chúc kiều bào ta ở nước ngoài, năm mới cố gắng mới và tiến bộ mới.

Và trong năm đó, từ khắp các chiến trường Nam Bộ, quân và dân ta đã bất ngờ mở cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Xuân Mậu Thân 1968 trên toàn miền, làm chủ trên toàn thế trận, gây ra cho đế quốc Mỹ những thiệt hại nặng nề (trong đó có những đóng góp lớn của chiến trường tỉnh Vĩnh Long), dẫn tới dù chưa hết nhiệm kỳ nhưng Tổng thống Mỹ Johnson đã phải từ chức.

Sang năm 1969, đón Xuân Kỷ Dậu, Bác viết bài thơ chúc tết cuối cùng. Bài thơ nằm ở phần cuối “Thư chúc tết mừng năm mới” gửi cho đồng bào và chiến sĩ cả nước, song đây là những vần thơ toát lên hào sảng, không khí tự tin trên con đường kháng chiến chống Mỹ xâm lược, bảo vệ độc lập- tự do. Bài thơ đã nói lên tư thế của người đang giành lẽ phải, đang giành thế chủ động và chiến thắng nên lời thơ thật giản dị cho mọi người dân hiểu, mà không thể có sự giản dị hơn:

            Năm qua thắng lợi vẻ vang 

Năm nay tiền tuyến chắc càng thắng to 

            Vì Độc lập, vì Tự do 

Đánh cho Mỹ cút, đánh cho ngụy nhào

            Tiến lên, chiến sĩ, đồng bào

Bắc- Nam sum họp, xuân nào vui hơn!

Nhìn vào bài thơ chúc tết chỉ 6 câu thơ, song các vần thơ đã mang chất nhạc, trong nhạc như có tiếng kèn xung trận của cả mùa xuân dân tộc Việt Nam ta. May mắn năm đó, chúng tôi đã học hết cấp tiểu học, đêm khuya về, mở radio được nghe Bác đọc bài thơ này chính vào lúc giao thừa đón Xuân 1969. Ngay sau đó bài thơ đã được nhạc sĩ Huy Thục phổ nhạc. Ai đã nghe những vần thơ và bài phổ nhạc của Đại tá nhạc sĩ Huy Thục, cũng đều như có thêm sức mạnh và đặt tin tưởng vào ngày thống nhất, hẹn ngày “Bắc Nam sum họp” sẽ đến gần như Người tiên đoán.

Bài thơ chúc Tết Xuân Kỷ Dậu 1969 là một trong số ít bài thơ chúc tết của Bác được viết bằng thể lục bát truyền thống, số còn lại viết theo thể thơ tự do, trừ bài lục bát biến thể. Cách bố cục bài thơ này rất chặt chẽ, vừa tổng kết được tình hình các năm trước, cùng với dự đoán cho tương lai, khẳng định lại mục đích cao cả của dân tộc ta là chiến đấu vì độc lập, hòa bình, vì tự do và thống nhất đất nước, mà triệu triệu người dân Việt đã đổ biết bao xương máu, đấu tranh hàng chục năm nay.

Về vần thơ, Bác sử dụng vần thơ tuyệt đối trong toàn bài, như: “càng” vần với tiếng “vang”, “cho” vần với “tự do”, và ba chữ “nhào”, “bào”, “nào”... vần gắn sát với nhau. Về điệu, tất cả các chữ thứ hai trong câu lục bát đều thanh bằng, các chữ thứ tư trong câu lục bát đều thanh trắc. Riêng câu thứ 6, chỉ có một câu phá cách, chữ thứ hai thanh trắc, chữ thứ tư thanh bằng là câu: “Vì độc lập, vì tự do”, nhưng được Bác ngắt nhịp 3/3 để gắn hai chủ thể lớn lao mà Người đã dự báo (mà Bác không dùng thơ ngắt nhịp 2/2/2). Điều này chứng tỏ Bác là người thật am hiểu, tinh thông trong thể thơ lục bát, để chuyển tải tư tưởng cùng toàn dân ta đón mừng năm mới đang về.

Mừng năm mới Kỷ Hợi 2019, Đảng bộ, chính quyền, nhân dân tỉnh Vĩnh Long sau 50 năm thực hiện Di chúc Chủ tịch Hồ Chí Minh (1969-2019), đã tạo nên nhiều công trình có ý nghĩa. Một trong những tiêu chí quan trọng của năm 2018, là toàn tỉnh đã hoàn thành cao, có thêm hàng chục xã đã hoàn thành 19 tiêu chí xây dựng nông thôn mới, đưa nông dân tỉnh nhà đi vào những thế trận mới để đón xuân. Và chúng ta hãy nghe lại lời ngâm thơ của nghệ sĩ Trần Thị Tuyết, đưa ta theo làn điệu bài thơ năm xưa, về mong ước cao đẹp của Người với dân tộc: “Xuân này hơn hẳn mấy xuân qua / Thắng trận tin vui khắp nước nhà”. 

Mừng Xuân Kỷ Hợi 2019

Th.s Phạm Bá Nhiễu