Cần xem xét lại các tiêu chí cho phù hợp với thực tế từng vùng, miền

Trong phiên thảo luận về việc thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới (NTM) (giai đoạn 2010- 2015) gắn với tái cơ cấu ngành nông nghiệp, nhiều đại biểu Quốc hội (ĐBQH) đề nghị cần xem xét lại các tiêu chí cho phù hợp với thực tế.

Trong phiên thảo luận về việc thực hiện chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới (NTM) (giai đoạn 2010- 2015) gắn với tái cơ cấu ngành nông nghiệp, nhiều đại biểu Quốc hội (ĐBQH) đề nghị cần xem xét lại các tiêu chí cho phù hợp với thực tế.

Phong trào xây dựng NTM đã tạo bước chuyển lớn ở nông thôn.

Có những tiêu chí chưa phù hợp

Theo nhiều ĐBQH, chưa có một chương trình nào được toàn dân ủng hộ và tham gia tích cực như chương trình xây dựng NTM.

Hầu hết các cơ quan, tổ chức trong hệ thống chính trị đã vào cuộc một cách tích cực, quyết liệt, người dân đón nhận và đồng thuận rất cao.

Xây dựng NTM đã trở thành một phong trào sôi nổi, sâu rộng, tạo được bước đột phá đáng kể. Chương trình làm cho bộ mặt nông thôn ở từng địa phương có những thay đổi, đời sống vật chất và tinh thần của người dân đã có những cải thiện, tỷ lệ hộ nghèo giảm, y tế, giáo dục, văn hóa được nâng cao và cảnh quan môi trường cũng được đổi mới.

Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện vẫn còn nhiều hạn chế, trong đó xét về khía cạnh các tiêu chí cần có những điều chỉnh cho phù hợp.

Theo ĐBQH Nguyễn Thị Kim Bé (đơn vị tỉnh Kiên Giang), 19 tiêu chí xây dựng NTM được đưa ra áp dụng chung cho cả nước trong khi đặc điểm từng vùng miền đất nước ta khác nhau.

Vùng hải đảo, đất đai khó khăn, điều kiện khí hậu khác nhau mà tiêu chí xây dựng nhà ở nông thôn lại quy định phải thực hiện đúng quy chuẩn của Bộ Xây dựng quy định là không phù hợp.

Nhiều tiêu chí quy định không đem lại hiệu quả và có những nơi gây ra lãng phí khá lớn như các tiêu chí chợ, tiêu chí nhà văn hóa, xã nào cũng có chợ, xã nào cũng có nhà văn hóa nhưng chợ xây xong rồi không ai vào họp chợ, nhà văn hóa xây xong rồi bỏ trống.

Đồng tình với quan điểm trên, ĐBQH Nguyễn Ngọc Phương (đơn vị tỉnh Quảng Bình) cho rằng, một số tiêu chí đưa ra bất hợp lý gây lãng phí như tiêu chí về chợ, về trung tâm bưu điện không ít chợ xây xong đã lãng phí trong lúc đó lại thiếu tiền đầu tư cho cơ sở hạ tầng thiết yếu như trường học, trạm y tế…

Theo các ĐBQH, để tiếp tục triển khai thực hiện chương trình xây dựng NTM, đề nghị Quốc hội và Chính phủ không đánh đồng tiêu chí chung trong xây dựng NTM, vì mỗi vùng miền có đặc điểm kinh tế khác nhau và điều kiện về các mặt cũng khác nhau.

Do đó, cần xem xét điều chỉnh một số tiêu chí cho phù hợp với tình hình từng địa phương, phù hợp theo vùng, miền tránh tình trạng vừa tốn chi phí vừa không phát huy hiệu quả.

Cần quy định linh hoạt các tiêu chí

NTM phải tạo ra sinh kế mới, giá trị mới, con người mới và đời sống mới.

Từ thực tế trên, theo nhiều ĐBQH, việc xây dựng NTM ở các địa phương nên có quy định linh hoạt về các tiêu chí.

Theo ĐBQH Phạm Thị Thu Trang (đơn vị tỉnh Quảng Ngãi), cần quy định các tiêu chí với mức độ linh hoạt để địa phương chủ động lựa chọn, tập trung đầu tư phát triển mạnh các tiêu chí phù hợp với đặc điểm tự nhiên, kinh tế- xã hội, phong tục tập quán và phát huy tiềm lực, lợi thế định hướng phát triển của địa phương, vùng, miền.

Trên cơ sở đó, tạo nguồn lực, điều kiện để thực hiện các tiêu chí khác, không nhất thiết phải chạy đua tiến độ thực hiện cho tất cả các tiêu chí mà phải đảm bảo thực hiện các tiêu chí một cách bền vững.

ĐBQH Phạm Thị Thu Trang đưa ra ví dụ, một địa bàn thuần nông thì ưu tiên trước tiên tập trung dồn điền, đổi thửa, thiết kế lại hệ thống thủy lợi, giao thông nội đồng, chuẩn bị điều kiện đưa cơ giới hóa, áp dụng khoa học, kỹ thuật vào đồng ruộng, xây dựng mô hình cánh đồng mẫu lớn...

ĐBQH Lại Xuân Môn (đơn vị tỉnh Bạc Liêu) đề xuất, nên phân thành 2 loại tiêu chí, tiêu chí cứng và tiêu chí mềm. Tiêu chí cứng ở đây đề nghị tập trung thống nhất trong cả nước và các địa phương phải thực hiện như xây dựng kết cấu hạ tầng, tổ chức lại sản xuất, môi trường…

Trong tiêu chí cứng cũng phải có tiêu chí mềm, ví dụ: xã gần thành phố hay phường thì không nhất thiết phải xây dựng trạm y tế mà đến thành phố và thị xã khám chữa bệnh cho thuận lợi và chất lượng.

Tiêu chí mềm thì tùy theo các điều kiện hoàn cảnh của địa phương có thể điều chỉnh các tiêu chí cho phù hợp và phát huy được tính chủ động, sáng tạo của địa phương chứ không để tất cả 19 tiêu chí đều là tiêu chí cứng.

Đề xuất thêm về các tiêu chí trong xây dựng NTM, các ĐBQH cho rằng, cần bổ sung tiêu chí về nợ đọng xây dựng cơ bản trong việc thẩm định và xét công nhận địa phương đạt tiêu chuẩn NTM.

Bởi lẽ, có xã được công nhận NTM nhưng lại trở thành con nợ lớn. Vì vậy, chính quyền lo, nhân dân lo, kém hẳn đi phần phấn khởi.

Ở một số tỉnh, khi xét công nhận NTM có bổ sung thêm tiêu chí phụ là nợ xây dựng cơ bản không vượt quá 3 tỷ đồng và phải có phương án trả nợ khả thi.

Ngoài ra, trong chỉ đạo xây dựng NTM, cần tránh tư tưởng nóng vội, chạy theo thành tích. Biểu hiện ở đây là huy động quá sức dân, là việc đánh giá kết quả thực hiện không sát các tiêu chí, đặc biệt tránh tình trạng công nhận xã NTM nhưng cho nợ tiêu chí.

Về xây dựng NTM phải đi vào thực chất, tập trung vào chất lượng, không chạy theo số lượng. Nghĩa là, NTM phải tạo ra sinh kế mới, giá trị mới, con người mới và đời sống mới, dinh dưỡng mới, phải phát huy được quyền chủ thể của nông dân, nếu phát huy được chủ thể của nông dân sẽ tạo ra động lực, nguồn lực để huy động toàn xã hội.

Bài, ảnh: TÂM- HUỲNH