Thu 2 khẩu pháo 105 ly ở Yếu khu Thầy Phó

Trên địa bàn Quân khu 9, trong kháng chiến chống thực dân Pháp, Tiểu đoàn 307 thu được 1 khẩu pháo 105mm ở trận Tầm Vu. Trong kháng chiến chống đế quốc Mỹ, Trung đoàn bộ binh 3 (Đoàn Cửu Long) thu được 2 khẩu pháo 105mm ở trận tiêu diệt Yếu khu Thầy Phó, lại còn dùng pháo của địch tấn công vào cơ quan đầu não Quân đoàn 4 ngụy tại Cần Thơ.

Trên địa bàn Quân khu 9, trong kháng chiến chống thực dân Pháp, Tiểu đoàn 307 thu được 1 khẩu pháo 105mm ở trận Tầm Vu. Trong kháng chiến chống đế quốc Mỹ, Trung đoàn bộ binh 3 (Đoàn Cửu Long) thu được 2 khẩu pháo 105mm ở trận tiêu diệt Yếu khu Thầy Phó, lại còn dùng pháo của địch tấn công vào cơ quan đầu não Quân đoàn 4 ngụy tại Cần Thơ.

Thế và lực ta ở chiến trường Vĩnh Long- Trà Vinh năm 1975 phát triển rất mạnh. Để phối hợp với chiến trường chung toàn quân khu, Trung đoàn bộ binh 3 được giao nhiệm vụ tiêu diệt Yếu khu Thầy Phó; sau đó trụ lại đánh địch đến tăng viện nhằm tiêu diệt sinh lực, mở rộng vùng giải phóng.

Yếu khu Thầy Phó có vị trí rất quan trọng đối với địch. Đây là nơi tập trung bọn tề ngụy ác ôn và bộ máy kìm kẹp, khống chế nhân dân; đồng thời là căn cứ bàn đạp xuất phát hành quân của Tiểu khu Vĩnh Long để bình định đánh phá, lấn chiếm vùng giải phóng của ta thuộc các huyện Trà Ôn, Vũng Liêm, Cầu Kè và Càng Long; là một mắt xích trong hệ thống đồn bót bảo vệ trục lộ 37, trục lộ 167, ngăn chặn đường vận chuyển tiếp tế và lực lượng ta từ Nam sông Hậu qua chi viện cho mặt trận Vĩnh- Trà.

Cấu trúc của yếu khu gồm 3 tứ giác (đồn Bảo an, trận địa pháo 2 khẩu 105mm, Hội đồng xã Hựu Thành), 2 đồn tam giác (Sở Chỉ huy Bảo an Tiểu khu, nhà máy đèn) và một số lô cốt tiền tiêu. Quân số trên 300 tên, được trang bị vũ khí rất mạnh.

Tiểu đoàn 306 được giao nhiệm vụ là đơn vị chủ công của Trung đoàn bộ binh 3, đảm nhiệm tiến công trên hướng chủ yếu của Trung đoàn; có nhiệm vụ tiêu diệt các mục tiêu quân sự trong yếu khu, bao gồm: Sở Chỉ huy Yếu khu, trận địa pháo, đồn Bảo an và Hội đồng xã Hựu Thành.

Đêm 8/1/1975, các mũi tiến công của ta đang vào các vị trí tiến công thì lúc 23 giờ 15 phút, trong khi Đại đội của Tiểu đoàn 312 tăng cường cho mũi của Đại đội 59 Tiểu đoàn 306 do đồng chí Ré Trung- đội trưởng- chỉ huy đang áp sát mương hào Hội đồng xã thì bị địch phát hiện, nổ súng bắn chết 1 đồng chí, rồi kéo xác vào đồn.
 
Địch lập tức báo động, bắn xối xả ra hướng của Đại đội 59. Các đồn khác cũng bắn xối xả ra ngoài, bọn địch ra công sự chiến đấu, bắn pháo sáng liên tục để quan sát. Trung đoàn trưởng ra lệnh cho Tiểu đoàn 306: Cho bộ đội nằm im tại chỗ, lợi dụng địa hình, địa vật ẩn nấp, tuyệt đối không được lui ra khi chưa có lệnh của Trung đoàn.
 
Sau gần 2 giờ báo động, địch thấy ta không phản ứng gì nên thôi bắn, nhưng tất cả binh lính phải túc trực sẵn sàng ở công sự chiến đấu. Trước tình hình đó, Trung đoàn trưởng quyết định cho lùi thời điểm nổ súng tiến công.

Đến 3 giờ 55 phút ngày 9/1/1975, Trung đoàn trưởng ra lệnh nổ súng. Lúc 4 giờ sáng, hỏa lực ĐKZ và B40, B41 của ta trên tất cả các hướng, các mũi của Tiểu đoàn 306 đồng loạt bắn vào các lô cốt; bộ đội ta dùng thủ pháo, lựu đạn đánh phủ đầu quân địch và đồng loạt xung phong dũng mãnh đánh chiếm các lô cốt đầu cầu.

Đại đội 57 Tiểu đoàn 306 đánh chiếm Khu pháo binh. Theo lời kể của đồng chí Hai Chơn- Chính trị viên trưởng Đại đội 57: Sau khi đánh chiếm được lô cốt đầu cầu, mũi chủ yếu do đồng chí Hai Chơn chỉ huy, đã nhanh chóng đánh thẳng vào 2 trận địa pháo 105mm và phát triển tiêu diệt địch ở cạnh tường từ lô cốt số 1 sang lô cốt số 2.

Trong vòng 20 phút, mũi này đã tiêu diệt và bắt sống được nhiều tên địch. Mũi 2 do Đại đội trưởng Hương và mũi 3 do Đại đội phó Hoàng chỉ huy bị lộ từ trước nên địch canh phòng cẩn mật, không đưa quân tiếp cận được các lô cốt đầu cầu như phân công, nên khi nổ súng gặp khó khăn.
 
Đồng chí Hai Chơn điện cho chuyển 2 mũi này vào khu pháo binh bằng cửa mở của mũi chủ yếu; đội dự bị là Đại đội Trinh sát cũng cùng vào. Tất cả lực lượng đều tập trung diệt các mục tiêu còn lại trong khu pháo binh. Trong quá trình chiến đấu, Đại đội trưởng Hương, Đại đội phó Hoàng và nhiều cán bộ, chiến sĩ bị thương vong.

Sau 30 phút chiến đấu, đúng 4 giờ 30 phút ngày 9/1, Đại đội 57 đã làm chủ trận địa pháo binh, tiêu diệt và bắt sống toàn bộ quân địch, trong đó có Trung úy Hùng- Chỉ huy trưởng pháo binh; thu toàn bộ súng đạn- trong đó có 2 khẩu pháo 105mm còn nguyên vẹn và hàng trăm quả đạn pháo.

Lúc đầu, Trung úy Hùng chỉ khai là lính, nhưng khi bộ đội ta tìm được tấm ảnh hắn mang lon trung úy thì hắn mới chịu nhận mình là Trung úy Chỉ huy trưởng pháo binh.

Lúc trời vừa sáng, pháo 105mm từ Chi khu Cầu Kè bắn vào chung quanh Yếu khu Thầy Phó, đạn rơi gần các khu vực ta đang chiếm giữ. Trung đoàn trưởng ra lệnh cho Tiểu đoàn 306 sử dụng 2 khẩu pháo 105mm vừa thu được, quay nòng bắn vào trận địa pháo Cầu Kè của địch.

Ta làm công tác tư tưởng, nói rõ chính sách khoan hồng của cách mạng với tù hàng binh biết lập công chuộc tội, nên Trung úy Hùng đã tự nguyện hướng dẫn và cùng bộ đội Đại đội 57 dùng pháo 105mm bắn 4 quả đạn để kiềm chế trận địa pháo Cầu Kè.

Theo lời kể của đồng chí Hai Chơn, lúc đó không tìm được bảng bắn nên bắn không chính xác, đạn rơi trúng Giồng Da, gần Chi khu Cầu Kè. Tuy đạn rơi không trúng mục tiêu, nhưng đã làm cho bọn địch ở Chi khu Cầu Kè và các đồn xung quanh hoang mang, khiếp sợ.

Tại trận địa Sở Chỉ huy Yếu khu, ta đã chiếm được lô cốt 1 và 3, trận địa cối 81; nhưng không chiếm giữ được nhà Sở Chỉ huy Yếu khu do vướng nhiều chướng ngại vật và nhà làm bằng bê tông kiên cố, trong khi ta hết đạn B40, B41, còn pháo dù thì không phát huy được. Bọn địch ở đây chống trả quyết liệt và tổ chức nhiều đợt phản kích.
 
Đại đội 59 và một số đồng chí Tiểu đoàn 310 vào tăng cường phải lùi về tường phía Tây và 2 lô cốt đã chiếm được để cố thủ, chờ tăng viện. Nếu để kéo dài thời gian sẽ rất bất lợi cho ta.

Lúc 8 giờ 45 phút, Trung đoàn trưởng điện cho lực lượng bộ đội ta lùi hết ra bờ tường phía Tây Sở Chỉ huy Yếu khu tìm nơi ẩn nấp; đồng thời ra lệnh cho hạ nòng pháo 105mm xuống bắn hủy diệt lô cốt, công sự, nhà Sở Chỉ huy Yếu khu, để chi viện cho bộ đội ta chiếm bằng được Sở Chỉ huy yếu khu.

Sử dụng pháo 105mm bắn trực xạ ở cự ly rất gần khoảng 40m là rất nguy hiểm. Nguy hiểm hơn là phía ngoài tường đất khu pháo binh còn bị vướng hàng rào lưới B40.

Đồng chí Hai Chơn cho mở nhiều quả thủ pháo (thuốc gói) ra để lấy thuốc nổ, dồn chặt vào ống quần để làm bộc phá, ném vào hàng rào B40 nhưng không phá hủy được rào; bộ đội cũng không ra đánh bộc phá phá rào được. Đồng chí Hai Chơn bảo Trung úy Hùng bắn trực xạ vào Sở Chỉ huy Yếu khu, hắn không chịu bắn với lý do vướng hàng rào.
 
Qua nhiều lần động viên, Trung úy Hùng bắn một quả, nhưng bắn cao trên hàng rào nên đạn bay trượt mục tiêu. Lúc đó đồng chí Hai Chơn và đồng chí Một- Trung đội phó, đã thấy Trung úy Hùng thao tác pháo nên cho Trung úy Hùng vào công sự ẩn nấp và 2 đồng chí rất dũng cảm hạ nòng pháo, trực tiếp bắn vào Sở Chỉ huy của địch.

Trái đạn đầu tiên và hơi thuốc tống đã đẩy sập hàng rào lưới B40, đạn không nổ tại hàng rào mà nổ đúng mục tiêu là nhà Sở Chỉ huy địch. Phấn khởi, đồng chí Hai Chơn và đồng chí Một bắn tiếp 5 quả đạn đánh sập nhà Sở Chỉ huy Yếu khu và lô cốt góc còn lại. Tên Thiếu tá Chỉ huy trưởng và nhiều sĩ quan, binh lính địch bị thiệt mạng.

Lợi dụng kết quả pháo binh, bộ đội ta đã nhanh chóng xung phong đánh chiếm và tiêu diệt quân địch ở các khu vực còn lại, làm chủ hoàn toàn Sở Chỉ huy Yếu khu. Tiếp sau đó, ta quay nòng pháo để bắn vào khu vực Hội đồng xã và Nhà máy đèn, nhưng vì mục tiêu bị che khuất bởi nhà cửa, bờ tường đất của trận địa pháo nên không bắn được.

Địch cho 5 phi đội máy bay đến ném bom hủy diệt trận địa, một quả bom rơi gần, mảnh bom trúng làm xẹp một bánh xe của một khẩu pháo. Bị súng phòng không 12 ly 8 của ta bắn, máy bay địch không dám xuống thấp nên không ném bom hủy diệt được trận địa pháo, ta cũng kịp thời sơ tán nên không bị thiệt hại gì.

Địch cũng cho bắn pháo nhiều đợt vào hủy diệt trận địa pháo, nhiều nhất là đêm 9 rạng 10/1, nhưng đạn chỉ rơi bên ngoài bờ thành khu pháo binh. Đến 4 giờ sáng ngày 10/1, Đại đội 57 được lệnh rút để chờ đánh quân tăng viện, giao lại khu pháo binh cho Đại đội Trinh sát chốt giữ.

Sau khi địch ném bom xong, 14 giờ 25 phút ngày 9/1, trực thăng từ Tiểu khu Vĩnh Long đổ quân xuống 2 tiểu đoàn bảo an. Địch chia làm 3 mũi đến tái chiếm Yếu khu Thầy Phó. Khi địch cách trận địa chưa tới 100m, bị Đại đội 57, 58 nổ súng diệt một số tên. Đội hình địch hoảng loạn phải quay lại, bị bộ đội ta đánh úp từ sau tới.

Cả 2 tiểu đoàn địch hoảng loạn tháo chạy về hướng Cống Đá. Qua sóng vô tuyến điện, ta nghi binh sẽ dùng pháo 105mm vừa thu được bắn vào Cống Đá và ra lệnh cho các đơn vị khẩn trương triển khai đội hình tiến công…

Được tin, cả 2 tiểu đoàn địch vội vã bám theo trục lộ 37 chạy về Trà Ôn. Tên Tỉnh trưởng Vĩnh Long đang trên trực thăng ra lệnh cho quân lính dừng lại nhưng không được. Vào ngày 10/1, ta cũng dùng chiến thuật nghi binh, kết quả là chúng đã hủy bỏ lệnh hành quân giải tỏa cho Yếu khu Thầy Phó.

Chiều ngày 10/1, sau khi ta tiêu diệt xong mục tiêu cuối cùng là bọn địch ở Nhà máy đèn, bộ đội và dân công đẩy 2 khẩu pháo 105mm xuống bờ sông (cách thành pháo binh trên 100m) để đưa xuống trẹt chở về vùng giải phóng. Lúc đó, trời chập choạng tối. Đồng chí Luân- thông tin của Tiểu đoàn 310- truyền lệnh của Trung đoàn là hủy diệt pháo. Một đồng chí cán bộ của Tiểu đoàn 310 leo lên nòng pháo rút chốt quả lựu đạn M26 thả vào nòng phá hủy một khẩu pháo.

Sau đó, đồng chí Tám Hoai- Tiểu đoàn phó Tiểu đoàn 310 liên lạc lại với Trung đoàn mới biết là thông tin truyền lệnh sai; địch cho pháo hủy diệt Yếu khu Thầy Phó chớ không phải là Trung đoàn ra lệnh hủy diệt pháo. Bộ đội ta lập tức tìm nơi trú ẩn. 4 cụm pháo 155mm, 105mm của địch ở Cầu Kè, Trà Ôn, Vũng Liêm, Tam Bình bắn cấp tập vào hủy diệt Yếu khu Thầy Phó.

Khi địch dừng bắn pháo hủy diệt, ta tập trung đem 2 khẩu pháo và toàn bộ số đạn pháo về vùng giải phóng, giấu ở nhiều nơi. Địch mở nhiều cuộc càn quét để tìm 2 khẩu pháo này nhưng không tìm được. Trung úy Hùng thì được bố trí về ăn ở, sinh hoạt cùng chúng tôi ở Ban Chính trị Trung đoàn bộ binh 3.

Ngày 12/4/1975, Bộ Tư lệnh tiền phương Quân khu 9 cho sử dụng khẩu pháo 105mm còn nguyên vẹn bắn 72 quả đạn vào Sở Chỉ huy Quân đoàn 4, Quân khu 4 của địch ở Cần Thơ; bắn 70 quả vào Trường Huấn luyện bộ binh Cái Vồn (Bình Minh), làm cho địch rất hoang mang, lo sợ. Trung úy Hùng có tham gia 2 trận đánh này.

TRUNG NGÔN