Trước yêu cầu phát triển lực lượng vũ trang đáp ứng nhiệm vụ cách mạng mới, ngày 20/4/1968, Trung đoàn Bộ binh 3 chính thức được thành lập tại ấp Vĩnh Thới (xã Thuận Thới, huyện Trà Ôn, tỉnh Vĩnh Long).
Trước yêu cầu phát triển lực lượng vũ trang đáp ứng nhiệm vụ cách mạng mới, ngày 20/4/1968, Trung đoàn Bộ binh 3 chính thức được thành lập tại ấp Vĩnh Thới (xã Thuận Thới, huyện Trà Ôn, tỉnh Vĩnh Long).
Chiến trường Vĩnh Long- Trà Vinh có vị trí chiến lược hết sức quan trọng, nhưng chỉ có lực lượng vũ trang địa phương hoạt động. Đứng trước tình hình đó, Khu ủy và Bộ Tư lệnh Quân khu 9 quyết định đưa bộ đội chủ lực vào hỗ trợ.
Tháng 1/1967, Quân khu điều động Tiểu đoàn 306, là đơn vị chủ lực mạnh của quân khu từ Cà Mau về chiến trường Vĩnh- Trà để phối hợp chiến đấu hỗ trợ địa phương (phá ấp chiến lược, mở mảng, chuyển vùng, tiến tới làm nòng cốt xây dựng trung đoàn chủ lực hoạt động trên chiến trường Vĩnh– Trà).
Vừa sang địa bàn Vĩnh Long trên 2 tháng, đêm 26/3/1967, Tiểu đoàn 306 đánh tập kích địch ở Mương Khai thuộc xã Hòa Bình (Trà Ôn) diệt 1 tiểu đoàn của Trung đoàn 16, Sư đoàn 9 ngụy.
Sáng 27/3/1967, đánh địch đến tiếp viện, ta diệt 1 tiểu đoàn, đánh thiệt hại nặng 3 tiểu đoàn khác; bắn rơi 12 máy bay trực thăng, bắn bị thương 10 chiếc khác, diệt gần 800 tên địch, lập nên chiến công đầu tiên trên địa bàn Vĩnh Long.
Sau đó, để phối hợp với toàn miền chuẩn bị lực lượng tổng công kích, tổng khởi nghĩa, ngày 25/9/1967, Quân khu quyết định thành lập Tiểu đoàn 308; ngày 10/2/1968, quyết định thành lập Tiểu đoàn 312. Phần lớn quân số của 2 tiểu đoàn này là con em của quê hương Vĩnh– Trà.
Trong đợt Tổng tiến công và nổi dậy Xuân Mậu Thân 1968, 2 tiểu đoàn này cùng Tiểu đoàn 306 phối hợp với quân dân địa phương Vĩnh Long tiến công, làm chủ một phần TX Vĩnh Long 6 ngày đêm. Cuộc Tổng tiến công và nổi dậy Xuân Mậu Thân 1968 làm lay chuyển tận gốc rễ ngụy quyền Sài Gòn và làm rung chuyển nước Mỹ.
Để chuẩn bị cho đợt 2 đánh vào Sài Gòn, theo lệnh của Bộ Tư lệnh Miền, Quân khu điều Tiểu đoàn 308 về hoạt động ở khu vực Long An, phối hợp với các lực lượng của chiến trường Sài Gòn– Gia Định đánh vào Sài Gòn đợt 2 năm 1968.
Trong 10 ngày đêm chiến đấu anh dũng, Tiểu đoàn 308 đã lần lượt đánh chiếm Đài rada Phú Lâm, khu vực Bến xe Miền Tây, dọc đại lộ Hùng Vương, Trường đua Phú Thọ,... hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ được giao.
Trung đoàn chủ lực đầu tiên ở Vĩnh- Trà
Trước yêu cầu phát triển lực lượng vũ trang đáp ứng nhiệm vụ cách mạng mới, ngày 20/4/1968, Trung đoàn Bộ binh 3 chính thức được thành lập tại ấp Vĩnh Thới (xã Thuận Thới, huyện Trà Ôn, tỉnh Vĩnh Long).
Lúc mới thành lập, Trung đoàn được mang tên Trung đoàn Cửu Long. Biên chế của Trung đoàn gồm có 4 tiểu đoàn: 306, 308, 312, 316, cùng các cơ quan tham mưu, chính trị, hậu cần, kỹ thuật và 8 đại đội trực thuộc Trung đoàn.
Nối tiếp những chiến công vang dội của các đơn vị tiền thân, ngay từ khi thành lập, Trung đoàn 3 đã khắc phục mọi khó khăn gian khổ; kiên cường bám trụ cùng với lực lượng vũ trang và nhân dân địa phương 2 tỉnh Vĩnh- Trà, làm nên những chiến công vang dội, lẫy lừng.Xin điểm qua một số trận đánh tiêu biểu:
1. Suốt 2 đợt của cuộc Tổng công kích, tổng khởi nghĩa Xuân Mậu Thân 1968, Trung đoàn 3 đã đánh hàng chục trận, diệt 3 tiểu đoàn địch ở Ngã ba Bà Khả, cầu Ông Me và lộ Cầu Vòng, diệt trên 1.000 tên địch, bắn cháy 25 xe M.113, bắn rơi 9 trực thăng, phá hủy 10 khẩu pháo 105 ly, đánh thiệt hại nặng 2 trung đoàn thiết giáp, gỡ 50 đồn, làm chủ và cắt đứt Quốc lộ 7, Quốc lộ 4 nhiều ngày.
2. Đầu tháng 4/1968, Tiểu đoàn 316 chặn đánh 1 đoàn tàu địch trên sông Mang Thít, bắn chìm 12 tàu, diệt 1 tiểu đoàn thủy quân lục chiến.
3. Ngày 15/11/1968, Trung đoàn 3 tập kích ngã tư Nhà Đài đánh thiệt hại nặng Tiểu đoàn 405, diệt trên 380 tên. Tiếp theo, đánh địch càn quét ở các vùng Vĩnh Xuân, Hựu Thành, An Trường diệt hơn 500 tên, đánh thiệt hại 1 tiểu đoàn của Trung đoàn 16, Sư đoàn 9.
Đến năm 1969, chiến trường Vĩnh- Trà rất ác liệt, ta tạm lui về củng cố lực lượng. Riêng Tiểu đoàn 312 ở lại tập kích tiêu diệt tiểu đoàn Biệt động quân, diệt hơn 300 tên. Từ đó đã mở ra cho ta một phương thức chiến đấu mới, đó là: phải bám trụ, tiến công và tiêu diệt địch.
4. Đêm 24/4/1971, Trung đoàn 3 đánh Chi khu Càng Long (tỉnh Trà Vinh). Tiểu đoàn 306 chủ công đánh chi khu; Đại đội Đặc công 114 và Tiểu đoàn 312 đánh hậu cứ của Trung đoàn 14 Sư đoàn 9.
Sau 2 giờ chiến đấu ác liệt, ta chiếm hoàn toàn Chi khu Càng Long và đánh thiệt hại nặng hậu cứ của Trung đoàn 14 Sư đoàn 9 ngụy; diệt trên 300 tên, bắt sống 6 tên, thu 42 súng các loại, 5 máy thông tin, phá hủy 2 khẩu pháo 105 ly, đốt cháy 1 kho đạn.
Trận đánh Chi khu Càng Long có ý nghĩa to lớn, chỉ với 63 tay súng được huấn luyện đặc công hóa mà ta đã diệt được 1 chi khu và đánh thiệt hại nặng hậu cứ của trung đoàn địch.
5. Đêm 6/4/1972, Trung đoàn 3 đánh tiêu diệt Yếu khu Thầy Phó (xã Hựu Thành- Trà Ôn- Vĩnh Long) tiêu diệt 1 tiểu đoàn Bảo an, 1 đại đội Thám báo, 1 trung đội Pháo binh, phá hủy 2 khẩu pháo 105 ly.
| Khẩu pháo 105 ly do Trung đoàn 3 thu được tại Yếu khu Quân sự Thầy Phó (Trà Ôn). Ảnh: TL |
Ngày 7/4/1972, Trung đoàn 3 tổ chức phục kích đánh địch từ Vĩnh Long đến phản công lấy lại yếu khu ở lộ Hàng Me, đánh thiệt hại nặng 4 tiểu đoàn Bảo an và 1 tiểu đoàn của Sư đoàn 9 ngụy.
Đêm 9/1/1975, Trung đoàn 3 đánh tiêu diệt Yếu khu Thầy Phó lần thứ 2, diệt trên 100 tên, bắt sống 147 tên (có 1 thiếu tá), thu 2 khẩu pháo 105 ly còn nguyên vẹn, 800 đạn pháo, 2 khẩu súng cối 61 ly, 6 súng đại liên và nhiều vũ khí, phương tiện khác.
Sau đó, từ đêm 10/3 đến sáng 17/3/1975, Trung đoàn 3 lại bao vây Yếu khu Thầy Phó, đánh tiếp viện diệt nhiều sinh lực địch, địch phải rút khỏi Yếu khu Thầy Phó, giải phóng nơi đây lần thứ 3.
6. Ngày 27/1/1973, Hiệp định Paris được ký kết, nhưng địch không chịu thi hành mà tiếp tục điên cuồng chiếm đất, giành dân. Trung đoàn phải làm nhiệm vụ “Bám trụ và giữ đất, giành dân”, tiếp tục tiến công địch, bảo vệ nhân dân, giữ vững vùng giải phóng.
| Từ ngày thành lập đến ngày 30/4/1975, Trung đoàn đã đánh 1.594 trận lớn nhỏ, tiêu diệt 53.123 tên địch (trong đó có 1.283 tên lính Mỹ và chư hầu), bắt sống 1.914 tên. Tiêu diệt Chi khu Càng Long, đánh thiệt hại nặng Chi khu Cầu Kè, Chi khu Bình Minh (Cái Vồn), 3 lần tiêu diệt và bức rút Yếu khu Thầy Phó, 6 căn cứ cấp Trung đoàn địch, 155 đồn bót. Thu trên 10.000 súng các loại, trong đó có 2 khẩu pháo 105 ly, 128 máy thông tin. Bắn rơi 74 máy bay, đánh chìm 77 tàu chiến, góp phần hoàn thành sứ mệnh lịch sử giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước. Trung đoàn có 2.234 đồng chí đã anh dũng hy sinh vì sự nghiệp chống Mỹ cứu nước. |
7. Trong Chiến dịch Hồ Chí Minh, ngày 28/4/1975, Trung đoàn 3 đã phối hợp cùng Trung đoàn 1 đánh cắt Quốc lộ 4, khống chế sân bay Trà Nóc. Đến sáng ngày 30/4/1975 để lại một bộ phận chốt Quốc lộ 4, Trung đoàn 3 đã cùng Trung đoàn 1 tiếp tục cơ động về sẵn sàng đánh chiếm TX Vĩnh Long.
8. 11 giờ 30 phút ngày 30/4/1975, Tổng thống Dương Văn Minh tuyên bố đầu hàng quân Giải phóng vô điều kiện; sau đó Tư lệnh Vùng 4 chiến thuật ngụy ở Cần Thơ cũng ra lệnh đầu hàng.
Tuy ngoan cố kêu gọi tử thủ, nhưng trước sức mạnh của khí thế cách mạng, hàng loạt binh lính ngụy bỏ súng tìm đường thoát thân nên tên Đại tá Lê Trung Thành- Tỉnh trưởng Vĩnh Long buộc phải nghe theo yêu cầu của ta, cho xe đón đại diện quân cách mạng vào thương lượng.
Đồng chí Nguyễn Văn Bá (Sáu Bá)- Trung đoàn phó Trung đoàn 3 được Tư lệnh tiền phương quân khu cử vào thương lượng và đến 22 giờ tên tỉnh trưởng chịu đầu hàng. 23 giờ, ta tiếp quản dinh tỉnh trưởng và từ đó đến sáng 1/5/1975, Trung đoàn 3 cùng các đơn vị bạn tiến vào tiếp quản hoàn toàn TX Vĩnh Long trong niềm hân hoan được giải phóng của nhân dân thị xã.
Bảo vệ biên giới, làm nghĩa vụ quốc tế
Sau khi miền Nam giải phóng, tháng 5/1975, bọn phản động Pol Pot đã ngang nhiên tiến hành chiến tranh xâm lược ở biên giới Tây Nam, tàn sát nhân dân ở vùng biên giới và giết sạch dân ta trên đảo Thổ Chu.
| Mới đây, theo nguyện vọng của cán bộ, chiến sĩ Trung đoàn 3 thời chống Mỹ, xin đổi lại phiên hiệu thời chiến, ngày 28/3/2013 Tổng Tham mưu trưởng Quân đội nhân dân Việt Nam đã có Quyết định số: 415/QĐ cho đổi phiên hiệu Tiểu đoàn 7 thành Tiểu đoàn 306, Tiểu đoàn 8 thành Tiểu đoàn 308, Tiểu đoàn 9 thành Tiểu đoàn 312. |
Cán bộ chiến sĩ Trung đoàn 3 lại phải dấn thân vào cuộc chiến tranh mới vô cùng gian khổ, ác liệt. Những trận đánh thắng lớn của Trung đoàn 3 ở Đầm Chích, Ki Ri Vong, núi Phú Cường… diệt hàng ngàn tên lính Pol Pot xâm lược.
- Ngày 7/1/1979, Trung đoàn 3 cùng các lực lượng của Bộ Tổng tham mưu và Quân khu tiến công trên toàn tuyến biên giới, chọc thủng tuyến phòng thủ của địch, tiến vào giải phóng Thủ đô Phnom Penh, cứu nhân dân Campuchia thoát khỏi họa diệt chủng.
Từ năm 1979 đến năm 1989, Trung đoàn 3 đã cùng các đơn vị bạn trong Sư đoàn tiếp tục giúp chính quyền và nhân dân Campuchia truy quét tàn quân Pol Pot và củng cố xây dựng chánh quyền cách mạng Campuchia vững mạnh.
- Trong thời gian tham gia chiến đấu bảo vệ biên giới Tây Nam và làm nghĩa vụ quốc tế giúp bạn Campuchia, Trung đoàn 3 đã trực tiếp đánh hàng ngàn trận lớn nhỏ, giải phóng 123.000 dân, xây dựng 1.325 nhà ở cho dân, cứu chữa bệnh cho 8.317 người dân Campuchia, hoàn thành xuất sắc nhiệm vụ quốc tế cao cả.
Sau khi trở về Tổ quốc, các thế hệ cán bộ, chiến sĩ Trung đoàn 3 luôn phát huy truyền thống và thành tích đạt được trong chiến đấu, thường xuyên huấn luyện giỏi, sẵn sàng chiến đấu tốt, xây dựng đơn vị vững mạnh toàn diện, chính quy, tinh nhuệ, từng bước hiện đại, không ngừng tiến bộ về mọi mặt. Đạt nhiều kết quả trong vận động quần chúng và giúp dân, được chính quyền và nhân dân địa phương tin yêu quý mến.
Với những hy sinh cống hiến to lớn của các thế hệ cán bộ, chiến sĩ trong suốt những năm chiến đấu và xây dựng, Trung đoàn 3 đã được Nhà nước 2 lần phong tặng danh hiệu đơn vị Anh hùng Lực lượng vũ trang (LLVT); Tiểu đoàn 306 3 lần được phong tặng danh hiệu Anh hùng LLVT; Tiểu đoàn 308 và Đại đội 58 Tiểu đoàn 306 cũng được phong tặng danh hiệu Anh hùng LLVT.
Có 6 cá nhân được tặng danh hiệu Anh hùng LLVT là đồng chí Nguyễn Đệ, đồng chí Lê Xã Hội, đồng chí Trần Văn Ấm, đồng chí Nguyễn Văn Bánh, đồng chí Nguyễn Tấn Đang và đồng chí Lê Văn Hòa. Trung đoàn được Nhà nước khen thưởng 742 huân chương các loại cho các tập thể và cá nhân.
Có 5 đồng chí đã từng chiến đấu, công tác tại Trung đoàn 3 được phong quân hàm cấp tướng. Nhiều đồng chí chuyển ngành, phục viên đã tích cực tham gia công tác địa phương, góp phần xây dựng Đảng và chính quyền ngày càng vững mạnh.
TRUNG NGÔN (TP Vĩnh Long)
Thông tin bạn đọc
Đóng Lưu thông tin