Đồng chí Phạm Hùng với sự kiện “dùng đường lối quần chúng chống chiến thuật Commandos”

Quá trình sưu tầm tư liệu biên soạn Lịch sử các tổ chức quân sự của tỉnh nhà, tôi có cơ may tiếp xúc được tài liệu “Đường lối quần chúng trong chống càn quét của Commandos”. Tài liệu tại kho lưu trữ Bộ Quốc phòng, Tỉnh Đội Vĩnh Trà, hồ sơ số 1.

Theo đó, cuối năm 1951, địch đẩy mạnh xây dựng các đơn vị Commandos làm lực lượng bình định, chiếm đóng Vĩnh Trà. Trong các cuộc hành quân, địch chú trọng càn quét chiếm đóng các vùng có dân cư trù phú, mở rộng phạm vi kiểm soát, chặn các đường giao thông tiếp tế của ta. Địch thực hiện chiếm đóng theo kiểu nhảy vọt. Chúng càn quét đóng một đồn sâu trong hậu phương của ta, rồi sau đó tiếp tục đóng các đồn bót khác nối liền, giữ an toàn từ vị trí cũ đến vị trí mới. Chúng dùng lực lượng Commandos phối hợp gián điệp chỉ điểm, mạo hiểm đột kích vào vùng độc lập, bất ngờ nổ súng đánh vào cán bộ, du kích của ta; dọn đường cho lực lượng ứng chiến đến đóng đồn. Địch gọi đây là chiến thuật Commandos hay chiến thuật bộ binh xung phong phối hợp gián điệp.

Đón Chủ tịch Tôn Đức Thắng năm 1975.

Ở Vĩnh Trà, sau một số trận đột kích, địch đạt được một số thành công nhất định, ở Vũng Liêm, Tam Bình, Càng Long, Trà Cú. Địch đột kích bắn giết và bắt đi nhiều cán bộ, đánh dạt lực lượng ta ra xa vùng tạm chiếm. Từ chỗ chỉ có 2 trung đội (tháng 7/1951), đến giữa năm 1952, địch phát triển lên 56 đội Commandos với trên 6.000 quân, chia ra đóng rải rác trên khắp các địa bàn để càn quét, mở đường cho lực lượng OCO1 (Organede Commandeman Opérationnel 1er– Bộ chỉ huy hành quân số 1) chiếm đóng Vĩnh Trà.

Tỉnh ủy Vĩnh Trà qua nghiên cứu chiến trường, nghiên cứu địch- ta đã phát động phong trào nhân dân du kích chiến tranh, lấy lực lượng tổng hợp quân- dân- chánh chống lại chiến thuật Commandos của địch. Đến giữa năm 1952, trên chiến trường Vĩnh Trà, chiến thuật bộ binh xung phong phối hợp gián điệp của địch cơ bản không còn phát huy tác dụng.

Từ báo cáo của Tỉnh ủy Vĩnh Trà, đồng chí Phạm Hùng đã nghiên cứu, phân tích các ưu- nhược điểm của chiến thuật Commandos, chỉ rõ ưu điểm của chúng là tạm thời, chủ yếu là chúng sử dụng yếu tố bất ngờ, đánh vào vùng ta chưa kịp phòng bị, cơ sở yếu. Commandos gồm những phần tử hung hăng, đầu trộm, đuôi cướp được trang bị nhẹ, được tự do hành động (bắn giết, hãm hiếp, cướp của…) và chúng được bọn gián điệp phục vụ. Nhưng, yếu điểm của chúng là cơ bản vì nếu không có gián điệp thì chúng không dám mạo hiểm đột kích sâu vào vùng độc lập; vả lại đây là thành phần ô hợp, hung hăng gây nhiều nợ máu với nhân dân, bị nhân dân oán ghét, căm thù. Bản thân chúng không có chính nghĩa, chỉ vì tiền của vật chất, tuy có mạo hiểm phiêu lưu nhưng nhút nhát, khi bị chống cự thì lẩn trốn, chạy bừa, vô kỷ luật.

Về lực lượng ta, ưu điểm là cơ bản. Ta có nhân dân, chiến đấu có chính nghĩa để bảo vệ nhà cửa của cải, tài sản sinh mạng của nhân dân. Ta lại thông thạo địa hình địa vật. Nhưng ta cũng có những khuyết điểm là ý thức phòng gian, giữ bí mật trong cán bộ, trong nhân dân chưa cao, còn để gián điệp lọt vào vùng độc lập, lọt vào nội bộ. Lề lối làm việc còn hình thức, thiếu ý thức trong bảo vệ cơ quan, bảo vệ nhân dân, còn xem nhiệm vụ đánh địch là của bộ đội, chưa phát huy sức mạnh tổng hợp quân- dân- chánh dưới sự lãnh đạo của Đảng.

Từ đó, đồng chí Phạm Hùng lấy thực tiễn chiến trường và những kết quả tỉnh Vĩnh Trà đạt được trong chống Commandos, đối chiếu lý luận cách mạng. Trong đó làm nổi rõ 2 vấn đề:

Một là lý luận cách mạng về tính quần chúng trong đấu tranh. Đồng chí dẫn ra những lời nói của các nhà lý luận cách mạng: “Kẻ sáng tạo phương thức chiến tranh là quần chúng. Trong quần chúng tiềm tàng một lực lượng rất phong phú, lấy không hết, dùng không cạn, quần chúng sáng tạo ra nhân tài… Chúng ta phải dựa vào quần chúng, học tập phương pháp chiến đấu của quần chúng, phát động và vận động phương pháp chiến đấu có tính chất quần chúng…” Từ đó đối chiếu với hệ thống các chủ trương, hoạt động cụ thể của Tỉnh ủy Vĩnh Trà là: đấu tranh chống tư tưởng quân sự đơn thuần, củng cố chi bộ, phát động phong trào quần chúng, giáo dục ý thức căm thù giặc, tích cực phòng gian, bảo mật; lấy vũ trang nhân dân, phong trào nhân dân du kích chiến tranh bằng vũ khí thô sơ, ngăn chặn bước tiến công của địch; dùng phương pháp thuyết phục giáo dục phòng chống gián điệp, cảm hóa các phần tử lầm đường phục vụ cho giặc.

Về phương châm và nguyên tắc chiến đấu, lấy quyền chủ động chiến trường để tạo yếu tố thắng lợi. Đồng chí nêu cơ sở lý luận: “Quyền chủ động là quyền tự do, bị đẩy vào địa vị bị động sẽ nguy cơ và bị tiêu diệt” và “Trong hoạt động quân sự, quyền chủ động không có sẵn trong tay một người nào, nó chỉ có ở người lãnh đạo sáng suốt, biết nghiên cứu và tính toán hợp với tình huống khách quan, xử trí về mặt chính trị- quân sự thực đúng”. Để giành quyền chủ động, Tỉnh ủy Vĩnh Trà đã phân tích tình hình địch- ta; đặt vấn đề củng cố nội tuyến(1), phát động phong trào quần chúng bủa lưới phòng gian, củng cố cơ sở, phân tán bố trí lực lượng du kích và chuẩn bị sẵn sàng đánh địch) nghiên cứu tâm lý, quy luật hoạt động của địch để tổ chức tấn công ở ngoại tuyến(2) làm cho địch hoang mang lo sợ; đẩy mạnh địch ngụy vận, khuếch trương chiến quả, nhờ vậy ta giành được quyền chủ động.

Từ đó đồng chí Phạm Hùng đã kết luận: “Biết tin tưởng về điều kiện ở nhân dân, biết học tập ở kho sáng kiến vô tận của nhân dân,… biết nắm vững đường lối quần chúng trong cuộc vũ trang tranh đấu, biết nắm vững phương châm du kích chiến tranh là chính, nhất định chúng ta sẽ vượt qua được khó khăn và hoàn toàn thắng địch”.

Tài liệu trên đã được phổ biến rộng rãi trong chiến trường Nam Bộ với lời tựa của đồng chí Phạm Hùng: “Sau khi nghe báo cáo của Tỉnh ủy Vĩnh Trà, chúng tôi xin ghi chép lại những điểm căn bản chống chiến thuật Commandos để đặc biệt kính tặng các đồng chí quân sự và công an trong công tác phát triển du kích chiến tranh, chống càn quét chiếm đóng của địch, trong công tác thực hiện nhân dân phòng gian bảo mật, chống do thám địch, liên kết với quân sự chống chiến thuật Commandos.

Qua tài liệu này, chúng ta thấy ở đồng chí Phạm Hùng một tinh thần làm việc hết sức nghiêm túc, từ lý luận cách mạng đưa vào thực tiễn cuộc kháng chiến, lấy lý luận làm kim chỉ nam trong hoạt động thực tiễn, lấy thực tiễn chứng minh, bổ sung lý luận, nâng cao, hoàn thiện lý luận; tuân thủ, áp dụng lý luận nhưng không sáo mòn, giáo điều.

Đồng chí Phạm Hùng, với trách nhiệm Phó bí thư Trung ương Cục Miền Nam(3), nhưng đồng chí viết là “ghi chép từ báo cáo của Tỉnh ủy Vĩnh Trà...đặc biệt kính tặng các đồng chí quân sự, công an…” cho thấy ở đồng chí thái độ chân tình, cởi mở không nặng về hình thức văn bản mà chỉ là lời đề tặng hết sức khiêm tốn, chân tình.

Quan điểm quần chúng, tinh thần làm việc sâu sắc cũng như những đức tính bình dị, khiêm tốn của đồng chí Phạm Hùng luôn là tấm gương sáng ngời cho các thế hệ đi sau trân trọng và học tập.

ĐẶNG VĂN (TP Vĩnh Long)

(1) “Nội tuyến”: chỉ bên trong chiến tuyến của ta, chỉ ở vùng độc lập.

(2) “Ngoại tuyến”: bên ngoài tuyến chiến đấu của ta, chỉ ở vùng địch tạm chiếm.

(3) Tài liệu này được viết và phổ biến cuối năm 1952.