Để nông thôn thật sự yên bình

Thời gian qua, Đảng và Nhà nước đã có nhiều chủ trương, quyết sách chăm lo cho nông nghiệp- nông dân- nông thôn. Trong đó, việc giữ gìn an ninh trật tự luôn được đặc biệt quan tâm vì có vai trò hết sức quan trọng đối với các địa phương nhằm mang lại sự bình yên cho nông thôn, giúp người dân an tâm sản xuất và thụ hưởng những thành quả từ chương trình xây dựng nông thôn mới (NTM) mang lại.

Song, cùng với quá trình công nghiệp hóa- hiện đại hóa nông nghiệp- nông thôn, kéo theo sự biến đổi về kinh tế, văn hóa- xã hội, đã có sự tác động không nhỏ đến tình hình an ninh trật tự ở các địa phương. Đây chính là trăn trở lớn nhất của các địa phương trong xây dựng NTM, vì tội phạm nông thôn đang có chiều hướng gia tăng với nhiều phương thức, thủ đoạn mới và tiềm ẩn nhiều nguy cơ phức tạp.

Kỳ 1: “Bức tranh” nông thôn còn những mảng tối!

Chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng NTM đã đặt ra rất nhiều mục tiêu; trong đó mục tiêu về “xã đạt chuẩn an toàn an ninh, trật tự xã hội và đảm bảo bình yên” trong tiêu chí 19.2 có vai trò, ý nghĩa hết sức quan trọng trong việc tạo điều kiện cho người dân yên tâm lao động, sản xuất, phát triển kinh tế. Tuy nhiên, đây là tiêu chí “mềm” và khó giữ vững vì rất dễ biến động nếu lơ là, chủ quan, mất cảnh giác.

Những năm qua, có không ít địa phương sau khi về đích NTM hoặc đã đạt tiêu chí 19.2 rồi nhưng lại không thể giữ vững bởi nhiều lý do mà phổ biến là để xảy ra trọng án trên địa bàn.

Nông thôn có bình yên thì người dân mới an tâm lao động sản xuất.

Những mảng tối trong bức tranh nông thôn

Đi đôi với phát triển kinh tế- xã hội, tình hình an ninh trật tự (ANTT) tại các địa phương còn tiềm ẩn nhiều phức tạp, một số vụ khiếu kiện kéo dài chưa giải quyết dứt điểm; tội trộm cắp, hủy hoại tài sản, ma túy, cố ý gây thương tích, xâm hại tình dục trẻ em có lúc diễn biến khó lường đã tác động trực tiếp đến ANTT nói chung và tiêu chí 19.2 trong xây dựng NTM nói riêng.

Từ khi TX Bình Minh được thành lập, tình hình an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội được giữ vững. Tuy nhiên, có thời điểm một số lĩnh vực diễn biến phức tạp, nổi lên là một số đối tượng cực đoan lợi dụng tôn giáo chống đối làm ảnh hưởng trực tiếp đến ANTT ở địa phương; tình hình tội phạm hình sự, ma túy, tệ nạn xã hội có thời điểm diễn biến phức tạp.

Trên địa bàn các xã NTM, tình hình ANTT tuy được kiềm chế, kéo giảm nhưng không bền vững, nhất là tình hình tệ nạn xã hội, người nghiện ma túy có chiều hướng gia tăng, có một số loại tội phạm được quy định trong tiêu chí rất khó phòng ngừa, nhất là tội cố ý gây thương tích, giết người do mâu thuẫn nhất thời, do sử dụng ma túy, chất kích thích, bị “ngáo đá”,…

Mặt khác, các loại tội phạm trên chỉ bị xét xử ở khung hình phạt ít nghiêm trọng. Còn theo hướng dẫn xét tiêu chí 19.2 thì không căn cứ vào bản án do tòa án tuyên mà căn cứ vào khung hình phạt cao nhất của tội danh đó.

Còn việc đưa đi cai nghiện phải do Tòa án nhân dân huyện quyết định (trước đây là UBND cấp huyện quyết định) và phải qua nhiều thủ tục, mất rất nhiều thời gian trong khi tệ nạn ma túy như vòi bạch tuộc lan nhanh và tấn công vào nông thôn.

Như ở xã Mỹ Hòa (TX Bình Minh), có 6 người nghiện ma túy vào năm 2011, nhưng đến hết tháng 5/2019 con số này đã tăng lên 29 người. Xã Mỹ Lộc (Tam Bình) cũng đang gặp khó trước tình trạng thanh niên đi làm ăn xa gây án, nghiện ma túy ở nơi khác về lôi kéo, kết hợp với các đối tượng ở địa phương làm ảnh hưởng đến ANTT.

Khó giữ vững tiêu chí

Từ năm 2014 đến nay, việc áp dụng biện pháp cai nghiện bắt buộc đối với người dưới 18 tuổi không còn thực hiện theo Luật Xử lý vi phạm hành chính, trong khi rất hiếm người muốn cai nghiện tự nguyện; việc tổ chức quản lý sau cai ở cộng đồng đang làm tăng áp lực đối với chính quyền cơ sở và công việc này vượt quá khả năng của địa phương.

“Hiện, phần lớn người sau cai nghiện trở về lại tái nghiện, gây ra nhiều vụ trộm cắp, cướp giật…”- Trưởng Công an xã Mỹ Lộc Nguyễn Thanh Hiền thông tin và cho rằng: “Do địa bàn rộng, dân cư không tập trung, đa số sống bằng nông nghiệp, trình độ dân trí chưa đồng đều, nên phần nào ảnh hưởng đến phong trào Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ quốc”.

Theo thống kê của Văn phòng Điều phối chương trình xây dựng NTM tỉnh, năm 2017, toàn tỉnh có 3/89 xã bị giảm tiêu chí 19 về quốc phòng và an ninh, chiếm gần 3,4%. Từ năm 2018 đến nay, có đến 27/89 xã bị giảm tiêu chí, chiếm trên 30,3%. Riêng đối với 45 xã NTM, trong 6 tháng đầu năm có 8 xã không giữ vững tiêu chí.

Tại TX Bình Minh, tình hình tội phạm hình sự, tệ nạn xã hội có thời điểm diễn biến phức tạp, người nghiện ma túy có xu hướng tăng (năm 2011 có 158 người nghiện, đến tháng 5/2019 là 366 người). Ngoài ra, qua phúc tra việc thực hiện các tiêu chí NTM năm 2018, có 2 xã NTM (Thuận An và Mỹ Hòa) không giữ vững tiêu chí 19.2 do xảy ra 4 vụ cố ý gây thương tích.

Năm 2016, xã An Phước (Mang Thít) xảy ra vụ án hiếp dâm trẻ em gây xôn xao dư luận mà hung thủ chính là ông nội và cha ruột của nạn nhân. Với hành vi gây ra, 2 bị cáo đã bị TAND tỉnh Vĩnh Long kết án chung thân vì tội “Hiếp dâm trẻ em” và cũng vì vụ án này mà xã bị “ đánh rớt” tiêu chí 19.2.

Tương tự, xã Hậu Lộc (Tam Bình) sau khi về đích NTM chẳng bao lâu thì phải “ngậm ngùi” bị “rớt” tiêu chí 19.2 do trên địa bàn xảy ra trọng án. “Oan uổng” trong vụ án này là hung thủ và bị hại đều không phải người địa phương.

Qua điều tra của ngành công an cho thấy, các vụ án xảy ra do những mâu thuẫn xã hội đã diễn ra thường xuyên trong những năm qua; trong đó có những vụ án giết người, cố ý gây thương tích và phần lớn xuất phát từ những mâu thuẫn nhất thời. Mặt khác, có thể do những mâu thuẫn trong nội bộ nhân dân âm ỉ lâu ngày không được hòa giải, giải quyết dứt điểm khiến sự việc đến lúc lại “bùng nổ” dẫn đến hậu quả đáng tiếc.

(Còn tiếp)

Bài, ảnh: NGUYỄN XUÂN- NGUYỄN THỊNH