Khoai từ nấu với cá trê...

Bát canh khoai từ nấu với cá trê vừa ngon vừa bổ.

(VLO) Mì Quảng, cao lầu, phở sắn, cơm gà, cháo lươn,... là những món ăn đặc trưng xứ Quảng mà tôi thường chế biến vào dịp cuối tuần cho vơi nỗi nhớ quê nhà. Mà thật, người xứ Quảng đi xa vẫn đau đáu nhớ nhà, nhớ quê, nhớ từng món ăn dân dã quê hương từ thuở hàn vi.

Sáng nay, mưa tạnh, chợ quê Đại Minh (Đại Lộc) có bán khoai từ với giá 20.000 đ/kg. Tôi mua 1 ký về nấu món canh với cá trê mà lúc sinh thời bà tôi hay nấu trong những ngày đông.

Lúc sinh tiền, ông tôi nói rằng: Các loại khoai choái, khoai từ… đều dễ trồng, cho sai củ, dễ nấu, ăn ngon và dễ tiêu, nhất là nấu canh với cá, thịt, tôm…

Ở quê tôi- vùng trung du xứ Quảng nhà nào cũng có trồng các loại khoai mọc bò trên thân choái như khoai cánh tiên, khoai tím, khoai cốc hương, khoai tréo mảy, khoai hộc,… Nhưng tôi thích nhất các món nấu từ khoai từ bởi cái bùi, cái thơm, cái dẻo...

Sau những cơn mưa giông cuối tháng 4 (âm lịch), ông tôi làm đất, vun lên những hàng lớn, xẻ hai rãnh trên luống rồi bỏ phân heo hay bò hoai, sau đó đặt những củ khoai từ giống nhỏ nhăn nheo rồi lấp đất lại đồng thời cắt “bổi” (thường là cây bông trắng) đậy lên luống để che nắng và tránh cỏ dại.

Khoảng 20 ngày sau, những ngọn khoai từ đã nhô lên lớp đất. Ông tôi cắm những cây choái bằng tre cho chúng leo lên. Những ngọn dây khoai xanh non vươn lên để níu, bám trong khoảng không gian hoặc các cọng tre nhỏ và lớn dần qua bao tiết nắng mưa, bão lũ.

Thấm thoát đã cuối tháng mười, trời nhâm nhâm, se lạnh, bà tôi mang cuốc và mủng thúng ra đào khoai từ để ăn và mang ra chợ bán.

Khoai từ có tên Hán là thổ noãn, thổ vu,… Nhiều vùng còn gọi là củ từ, củ từ lông… Cho nên quê tôi còn lưu truyền câu ca dí dỏm: “Khoai từ lông ăn không bỏ vỏ/ Răng ông già cái xỏ cái xiên…”. Khoai từ có tác dụng giải nhiệt, trừ đàm, tiêu tích, giảm béo, giải độc, táo bón, mất ngủ. Khoai từ được chế biến với nhiều món ăn như luộc, xào, nấu súp thịt, xôi, chè, nấu canh với cá, xương…

Theo Đông y, cá trê có tác dụng dưỡng huyết, điều kinh, làm da hồng hào tươi nhuận, chữa đau lưng mỏi gối, chóng mặt, di tinh, thúc đẩy việc tạo sữa, suy giảm tình dục, giải cảm,… Đặc biệt là khoai từ nấu tranh với cá trê, là món ăn vị thuốc đầy hương vị, bổ dưỡng…

Món canh khoai từ nấu với cá trê được nấu như sau: Khoai từ gọt vỏ, rửa sạch, một số cắt lát, một số đập giập. Cá trê làm sạch, cắt khúc ướp với gia vị, mắm muối cho thật ngấm. Bắc chảo dầu nóng già, phi củ nén cho thơm, cho cá vào đảo qua rồi cho nước ngập cá đậy vung, để nhỏ lửa cho cá chín nhừ.

Khi nước sôi lại thì bỏ khoai từ vào, cho  sôi vài dạo, khi miếng khoai mềm thì nêm nếm, bắt xuống bỏ hành lá, ngò ta,… Không còn gì thú bằng bữa cơm quê có món khoai từ nấu canh cá trê bốc khói thơm lừng. Ngon nhất là “lua” cùng với món rau sống là rau cải con chấm mắm.

Ngoài ra, canh cá rô nấu với khoai từ cũng thơm ngon đáo để, cách nấu như sau: Chọn cá rô mề to lớn làm sạch sẽ, để ráo nước. Còn khoai từ thì gọt vỏ, rửa sạch, một nửa đập giập, một nửa xắt quân cờ. Sau đó, bắc nồi lên phi mỡ tỏi cho thơm và bỏ cá rô vào.

Chờ con cá săn thịt thì đổ nước vào nấu cho sôi và cho khoai từ vào nấu chín và nêm gia vị cho vừa ăn. Vị thơm, béo ngậy của từng miếng thịt cá rô, chất nhờn đặc trưng của khoai từ; hương nồng thơm của những cọng hành và ngò gai... bốc khói từ nồi canh khoai làm cả nhà nôn nao chờ bữa cơm nóng, đậm đà hương vị quê nhà.

Mùa đông năm nay, gió heo may lại về lành lạnh, tôi lại nhớ như in cảnh bà tôi vừa đào khoai vừa hát câu ca dân dã ở quê tôi: “Khoai từ nấu với cá trê / Ông ăn một bát ông mê tới già” hay là: “Khoai từ nấu với cá rô / Ông ăn một chén, đi mô ông cũng về…” và nhớ mãi hương vị bát canh khoai từ bà nấu đã đi theo tôi suốt cả cuộc đời.

Bài, ảnh: TIÊN SA