Cá quý dòng Cửu Long

Cứ mùa cuối năm, khi gió rao rao mặt sông và nắng hây hây màu mật ong, lại nhớ da diết về con sông mênh mông trước nhà.

Nhớ mỗi chiều, khi những chiếc ghe chài rê ngày đi tận đâu đâu, giờ lần lượt tụm về bến cũ. Mỗi chiếc ghe chắn gió một bếp lửa, thủng thỉnh cũng sôi nồi cơm rồi nồi cá kho lạt ăn với rau thơm.

Cuộc sống dân chài đơn giản lắm. Xong bữa cơm chiều chạng vạng, loáng cái là sạp ghe được lau dọn sạch bong để làm chỗ ngã lưng.

Nhưng có những chiều, bỗng cái xóm chài rê quá chừng chộn rộn. Ai cũng giành kể chuyện lúc kéo lưới nặng tay, tới chừng nghe quẫy đùng đùng, lộ cái lưng bóng loáng thì biết ngay là “ông cá hô” cả trăm ký.

Bọn nhỏ chúng tôi mê mệt ngồi hóng chuyện và canh chừng khi các chú xỏ đòn gánh kéo cá lên bờ, liền nhặt những chiếc vảy cá to bằng lòng bàn tay trẻ con, đem về làm đồ chơi.

... Rồi những con cá quý trên sông trôi dần theo tuổi nhỏ, biệt tăm biệt tích mấy chục năm. Cho đến gần đây, thỉnh thoảng nghe tin ngư dân bắt được vài con cá hô, cá lăng hơn trăm ký trên dòng Cổ Chiên. Lòng thấy vui, chắc sông nước êm đềm trở lại nên cá lớn mới về.

Rất tiếc, liền sau đó, là tin tất cả cá quý đều đem bán cho nhà hàng mổ thịt. Trong khi theo các ngư dân, con cá hô cỡ 5kg phải vài ba năm tuổi, còn những con cá khổng lồ hàng trăm ký không biết đã trải bao mùa nước nổi, đã bơi mấy nhánh sông dài, đã hấp thụ bao nhiêu ngọt mát của dòng Cửu Long…

Ở nhiều nước trên thế giới, trong đó, có cả những quốc gia chung dòng Mekong, khi đánh bắt được cá quý, người ta thường báo ngay cho ngành chức năng để rồi cá quý được trả về sông sau khi đã xác lập lý lịch. Còn những người có công đánh bắt sẽ được thưởng số tiền xứng đáng.

Sông Cửu Long là môi trường sinh sống đặc biệt cho nhiều loài cá quý. Kể từ năm 2002, cá hô (Catlocarbio siamesis) và cá tra dầu (Pangasianodon gigas) đã nằm trong danh mục động vật hoang dã quý hiếm của nước ta, đồng thời nằm trong Sách đỏ của Tổ chức bảo tồn thế giới, cần được bảo vệ.

Rất mong ngành chức năng cả lưu vực sông Cửu Long cùng ngồi lại với nhau hoặc kêu gọi thành lập một hội bảo vệ thủy sản quý sông Cửu Long.

Cũng cần một chính sách khen thưởng xứng đáng để cho tất cả ngư dân trả cá về sông, đồng thời, nghiêm cấm buôn bán đánh bắt kiểu hủy diệt. Nếu không, rồi đây người miền sông nước chỉ còn có thể xem những “ông cá hô” trên phim ảnh mà thôi. 

PHƯƠNG NAM