"Nóng" tình trạng khai thác cát sông trái phép

Khai thác cát sông trái phép đang là vấn nạn khiến dư luận bức xúc trong thời gian qua. Không chỉ làm cạn kiệt tài nguyên khoáng sản, ảnh hưởng đến phát triển kinh tế, khai thác cát trái phép còn dẫn đến nhiều hệ lụy kéo dài. Đáng báo động là tình trạng này diễn ra ngày càng phức tạp và “nóng” hơn.

Cần kiểm soát chặt chẽ tình hình khai thác cát tại các tuyến sông.

Xuất hiện nhiều “điểm nóng”, hoạt động liều lĩnh

Hiện tỉnh có 37 mỏ khai thác khoáng sản (cát sông) đang hoạt động, được phân bổ trên các tuyến sông như: sông Hậu (14 mỏ), sông Tiền (3 mỏ), sông Cổ Chiên (20 mỏ).

Nhìn chung, việc chấp hành pháp luật về bảo vệ môi trường khoáng sản của các mỏ khai thác cát sông đã đi vào nề nếp, ổn định được tình hình an ninh trật tự địa bàn.

Riêng việc khai thác cát sông không có giấy phép theo quy định đối với các phương tiện vận tải có trọng tải từ 100 tấn trở xuống vẫn còn xảy ra ở các địa bàn xã Đồng Phú (Long Hồ), xã Mỹ Hòa (TX Bình Minh), xã Phú Thành, Tích Thiện (Trà Ôn), xã Quới Thiện, Trung Thành Đông, Trung Thành Tây (Vũng Liêm), xã Mỹ An, An Phước, Chánh An (Mang Thít).

Theo đó, lực lượng chức năng đã xác định đây là các điểm nóng, điểm bức xúc trong dư luận gây mất an ninh trật tự địa bàn vì đã xuất hiện nhiều phương tiện khai thác cát sông (bơm, hút) trái phép.

Các đối tượng này hoạt động không có thời gian nhất định, nhưng thường là vào ban đêm để tránh sự kiểm tra của lực lượng công an hoặc sự tố giác của người dân.

Thượng tá Lưu Thanh Bào- Phó trưởng Phòng PC05 (Công an tỉnh) cho hay: Thời gian gần đây, nhất là từ đầu năm 2018, ở các địa bàn như tuyến sông Cổ Chiên, sông Tiền, tình hình khai thác cát sông (bơm, hút) xảy ra nhiều và đáng lo ngại.

Ở địa bàn xã Đồng Phú, cồn Ông Do (Long Hồ) xuất hiện nhiều phương tiện vận tải ở các tỉnh Tiền Giang, Bến Tre, hàng đêm tập kết đến địa phận này để khai thác cát sông trái phép.

Một trong những địa bàn nóng, có đến trên 77% số vụ kiểm tra vi phạm khai thác cát sông trái phép là tại huyện Trà Ôn. Ông Nguyễn Văn Trạng- Phó Chủ tịch UBND huyện Trà Ôn- cho biết: Huyện có 7 khu vực mỏ được cấp phép khai thác cát sông còn hiệu lực.

Trong đó có 5 khu vực mỏ đang hoạt động, 2 khu vực mỏ tạm ngưng hoạt động do người dân phản đối. Các khu vực chưa được cấp phép thường xuyên là điểm nóng xảy ra hoạt động khai thác cát trái phép là đầu cồn Tích Khánh (Tích Thiện), đuôi cồn ấp Kinh Đào (Lục Sĩ Thành), cồn Việt Úc thuộc ấp Phú Khánh và khu vực thuộc ấp Phú Xuân (xã Phú Thành).

Trong khi đó, tại Long Hồ, ông Nguyễn Phi Long- Chủ tịch UBND huyện- cho hay: Hoạt động hút cát trái phép ngày càng tinh vi và manh động hơn.

Địa điểm thường xuyên phát hiện vi phạm bơm hút trộm là ở xã Đồng Phú (2- 3 phương tiện), địa bàn xã Bình Hòa Phước trên sông Tiền đoạn tiếp giáp với xã Đồng Phú, có số lượng phương tiện tập trung đông, mỗi lần phát hiện khoảng 20 phương tiện cùng hút cát tải trọng lớn nhưng do lực lượng hạn chế và phương tiện vây bắt không đủ tốc độ nên mỗi lần phát hiện chỉ vậy bắt được 3 phương tiện, số còn lại chạy thoát.

Đáng nói là trong quý I/2019, tổ công tác còn phát hiện thêm điểm thường xuyên bơm, hút trộm là đoạn sông Cổ Chiên gần khu vực đầu cồn An Bình, hành vi tinh vi, có ghe nhỏ chạy xung quanh cảnh giới nhằm phát hiện tổ công tác từ xa.

Cần mạnh tay xử lý

Theo Đại tá Huỳnh Thanh Mộng- Phó Giám đốc Công an tỉnh: Vì lợi ích kinh tế mà các đối tượng khai thác cát trái phép có thể dùng mọi thủ đoạn, hành vi bất chấp sự kiểm tra, xử lý của lực lượng chức năng.

Cụ thể như, các phương tiện bơm hút cát trái phép trang bị máy móc với công suất lớn, bơm hút trong thời gian ngắn, có bố trí người canh giữ ở những khu vực lực lượng chức năng thường xuất phát đi kiểm tra.

Bên cạnh đó, việc thuê mướn đò bao còn gặp nhiều khó khăn do khi có nhu cầu thuê đi kiểm tra vào ban đêm thì phần lớn chủ phương tiện không dám chở đoàn vì thường bị các đối tượng vi phạm đe dọa. 

Song song đó, hiện tại chưa có nơi tạm giữ tang vật, phương tiện vi phạm, theo thủ tục hành chính nên trong xử lý vi phạm hành chính còn gặp khó khăn.

Chế tài xử phạt bằng tiền đối với hành vi khai thác cát sông mà không có giấy phép khai thác từ dưới 50m3 còn thấp, không áp dụng hình thức phạt bổ sung nên chưa đủ sức răn đe và ngăn ngừa vi phạm.

Ông Nguyễn Đạt Hùng- Trưởng Phòng Tài nguyên- Môi trường Vũng Liêm còn cho hay: Các đối tượng vi phạm thường tổ chức thành nhóm nhiều phương tiện hoạt động bơm hút cùng một địa điểm và thời gian nhưng lực lượng hỗ trợ còn hạn chế nên khi phát hiện đối tượng vi phạm chỉ bắt được vài phương tiện.

Để ngăn chặn tình hình vi phạm khai thác cát sông, ông Trần Hoàng Tựu- Phó Chủ tịch UBND tỉnh- cho biết: Thời gian tới, sẽ chỉ đạo các ngành chức năng có liên quan tăng cường kiểm tra, xử lý nghiêm các trường hợp khai thác cát trái phép cũng như các đơn vị “núp bóng” để khai thác cát trái phép.

Đồng thời, cần làm tốt công tác tuyên truyền, vận động quần chúng trong việc phát hiện, ngăn chặn kịp thời các vi phạm về khai thác cát sông; tăng cường phối hợp kiểm tra các tuyến sông thường xảy ra tình trạng khai thác cát sông trái phép,…

Có thể thấy, khai thác cát sông trái phép đã và đang gây nhiều thiệt hại và những hệ lụy kéo dài như phá vỡ môi trường sinh thái, nguồn nước bị ô nhiễm, đất đai, nhà cửa bị sạt lở, ảnh hưởng trực tiếp đến cuộc sống, sản xuất của người dân,...

Do đó, ngành chức năng cần vào cuộc đồng bộ, quyết liệt, tìm giải pháp mạnh tay hơn nữa để tăng sức răn đe, xử lý triệt để vấn nạn này.

Bài, ảnh: THẢO NGUYÊN