Văn hóa: Tiêu chí tổng hòa và khó giữ vững

Trong xây dựng nông thôn mới (NTM), để đạt tiêu chí số 16 về văn hóa (VH) thì chỉ cần có 70% tỷ lệ ấp đạt chuẩn quy định.

Nghe qua tưởng chừng... quá dễ, nhưng khi xét về nội dung, tiêu chuẩn xây dựng ấp VH thì đây được xem là tiêu chí tổng hòa của nhiều chỉ tiêu thuộc các tiêu chí: môi trường và an toàn thực phẩm, quốc phòng và an ninh, hộ nghèo, thu nhập... Do đó, khi không đạt các tiêu chí trên thì xã cũng khó giữ vững tiêu chí VH.

Đoàn phúc tra làm việc với các ấp về việc thực hiện các tiêu chuẩn, nội dung xây dựng ấp văn hóa.

Tiêu chí tổng hòa của nhiều tiêu chí

Về đích NTM năm 2016, xã Thới Hòa (Trà Ôn) có 8/8 ấp đạt chuẩn VH nhiều năm liền, vượt quy định 30%.

Tuy nhiên, trong năm qua do ấp Tường Thịnh xảy ra vụ cướp nên bị mất danh hiệu ấp VH. Như vậy, chỉ còn 7 ấp đạt chuẩn VH (87,5%), giảm 12,5% số ấp VH.

Còn may mắn là xã Thới Hòa có tỷ lệ ấp đạt chuẩn VH cao nên khi bị “rớt” 1 ấp thì vẫn còn nằm trong ngưỡng quy định nên xã chưa bị “rớt” tiêu chí VH, trong khi nhiều xã NTM khác có tỷ lệ ấp VH vừa đạt ngưỡng quy định (70%) mà có ấp nào xảy ra trọng án thì kể như mất danh hiệu ấp VH, phải phấn đấu lại từ đầu.

Điều này đồng nghĩa, xã không chỉ “rớt” tiêu chí quốc phòng và an ninh mà còn “rớt” luôn tiêu chí VH.

Một trong những nội dung xây dựng ấp văn hóa là thu nhập bình quân đầu người/năm cao hơn mức bình quân chung của huyện.

So bình diện chung các xã trong huyện và tỉnh thì xã Ngãi Tứ (Tam Bình) có điểm xuất phát thấp, nhưng qua thời gian phấn đấu xã đã đạt chuẩn VH rồi về đích NTM năm 2015- cho thấy xã có sự chuyển mình rất rõ nét, nhưng gần đây có xảy ra vụ cướp nên có ấp bị rớt danh hiệu VH và hiện còn 8/9 ấp VH, giảm 11,1% so trước đây.

Không những vậy, trong tháng 5/2018, khi phúc tra việc nâng chất 19 tiêu chí NTM thì đoàn phúc tra của tỉnh cho rằng “chưa đủ điều kiện, cơ sở để đánh giá giữ vững tiêu chí VH” do nhiều nguyên nhân liên quan đến việc tổ chức thực hiện, cảnh quan môi trường...

Theo ông Nguyễn Kim Khánh- Trưởng Phòng Quản lý VH (Sở VH, TT và DL), tiêu chí VH là tiêu chí tổng hòa của nhiều tiêu chí khác vì thể hiện hết toàn bộ đời sống nhân dân, thu nhập, đường đi, phố xá, đèn sáng, cảnh quan, cột cờ, hàng rào, hố rác,...

Để đạt danh hiệu xã VH NTM hay xã NTM thì ấp phải đạt VH, khu dân cư VH, gia đình VH, “nhưng tôi có cảm giác một số BCĐ xã đang “ngủ quên” trên chiến thắng và buông lơi trong chỉ đạo nâng chất”- ông Nguyễn Kim Khánh nói.

Vấn đề đặt ra hiện nay nữa là, qua phúc tra trên giấy tờ thì xem như có khá nhiều xã đạt tiêu chí VH, nhưng qua đi thực tế và xét theo 6 tiêu chuẩn, 27 nội dung xây dựng ấp VH thì chưa đủ cơ sở để công nhận giữ vững tiêu chí này, cũng một số xã được “du di” nhưng vẫn cần phải khắc phục theo góp ý của đoàn.

Nhiều vấn đề cần quan tâm

Ở xã Tân An Luông (Vũng Liêm), cạnh trường tiểu học là tấm bảng “Quyết tâm giữ vững danh hiệu ấp văn hóa” nhưng kế bên là nơi nuôi vịt trong ao tù nước đọng rất bẩn, như tạo nên hình ảnh đối nghịch với sự “quyết tâm”.

Tỷ lệ họp dân ở các tổ chỉ đạt 50- 60%. Nội dung sinh hoạt tổ thì làm chưa đúng quy định. Nhiều người dân còn thiếu quan tâm và cho rằng “tổ trưởng muốn cho tui bao nhiêu điểm thì cho”, thậm chí có người không biết ông tổ trưởng là ai vì “đó giờ có mời tui họp đâu”.

Làm việc với xã, ông Nguyễn Kim Khánh đề nghị: Cần xem xét lại và kiện toàn việc phân công cấp ủy xã chỉ đạo ấp vì từ quý IV/2016 đến nay có 6 đồng chí cấp ủy không xuống dự họp địa bàn, cần đến góp ý, thể hiện vai trò của BCĐ xã.

Thật ra, hạn chế này không chỉ của riêng xã Tân An Luông, ông Kim Khánh cho rằng hạn chế tại đây cũng giống như một số địa phương khác nhưng vẫn còn tốt hơn ở tác phong làm việc, phòng họp, sổ sách bài bản,...

Ấp đạt chuẩn văn hóa thì tỷ lệ hộ có nhà bền vững cao hơn mức bình quân chung của huyện, xây dựng cảnh quan sạch đẹp...

Thật vậy, qua đi thực tế các xã cho thấy trụ sở làm việc ấp bị xuống cấp, bề bộn do thiếu quan tâm. Kệ để báo, công báo thì bụi bặm đóng có lớp. Có nhiều bảng tiêu chuẩn cần niêm yết để tuyên truyền, vận động nhưng không được treo lên mà để một góc lâu ngày đến gỉ sét.

Cũng có nhiều nơi đã đạt ấp VH nhiều năm rồi nhưng cảnh quan môi trường không được sáng- xanh- sạch- đẹp, vẫn còn cầu cá, ao tù nước đọng, tỷ lệ hộ gia đình có hàng rào cũng rất ít.

Trong thực hiện “5 không, 3 sạch”, một số nơi chỉ sạch trong nhà, còn lại có cái gì cũng... vứt hết xuống sông hoặc ra đường đi.

Tại nhiều nơi có treo bảng quyết tâm xây dựng gia đình VH nhưng khi hỏi thì “không ai biết tiêu chuẩn gia đình VH là gì” trong khi BCĐ tỉnh đã in hơn 420.000 tờ bướm về tiêu chuẩn này và đã cấp 2 đợt (năm 2014 và năm 2016), nhưng qua đi thực tế các ấp, nhiều nơi “không ai biết”.

“Nói quyết tâm xây dựng gia đình VH nhưng không ai hiểu nội dung trong đó gồm những gì, thì quyết tâm là làm gì”- ông Nguyễn Kim Khánh băn khoăn và cho rằng- “Chúng ta xây dựng tiêu chí số 16 về VH, căn cơ nằm ở gia đình nhưng gia đình không biết nội dung xây dựng cần phấn đấu thì chúng ta biết làm gì?”

Có thể nói, để xây dựng NTM đạt tiêu chí VH và giữ vững tiêu chí này đang là vấn đề đặt ra cho nhiều địa phương, rất cần có sự chung tay từ phía hộ gia đình đến khu dân cư, các ấp và chính quyền địa phương. Vấn đề đặt ra là cần làm sao để ấp đạt chuẩn VH và xã đạt tiêu chí VH đi vào đúng thực chất của nó.

Bài, ảnh: XUÂN TƯƠI