Phải coi cát, sỏi là vật liệu đặc biệt

Phó Trưởng Ban Dân nguyện của Ủy ban Thường vụ Quốc hội- Đỗ Văn Đương cho rằng, đến lúc phải coi cát, sỏi là vật liệu đặc biệt và có cách sử dụng đặc biệt.

Không ít trường hợp sạt lở bờ sông hư hao tài sản người dân có nguyên nhân từ khai thác cát quá mức.

“Cát tặc” dùng mọi thủ đoạn

Tại hội nghị trực tuyến triển khai nhiệm vụ, giải pháp tăng cường quản lý khai thác, kinh doanh tài nguyên cát, sỏi ngày 6/7/2017, nhiều địa phương phản ánh tình hình khai thác cát, sỏi trái phép diễn biến phức tạp, đối tượng khai thác trái phép sẵn sàng chống đối lực lượng chức năng.

Theo Thứ trưởng Bộ Công an- Thượng tướng Lê Quý Vương, hiện có dấu hiệu bao che, bảo kê của một số cán bộ, các cơ quan quản lý nhà nước trong lĩnh vực khoáng sản, kể cả cơ quan bảo vệ pháp luật.

Báo cáo kết quả sau gần 1 năm xử lý vi phạm pháp luật trong hoạt động khai thác cát, sỏi, Thượng tướng Lê Quý Vương cho biết, công an các cấp đã phát hiện, bắt giữ, xử lý hơn 4.300 vụ, gần 3.000 đối tượng và thu giữ hơn 1.000 phương tiện vi phạm, với tổng số tiền nộp phạt hơn 41 tỷ đồng, khởi tố 2 vụ vi phạm quy định về khai thác tài nguyên.

Trước tình trạng khai thác cát trái phép gây sạt lở mất đất canh tác thời gian qua, người dân ở các tỉnh như: Hải Dương, An Giang và trên các tuyến sông Tiền, sông Hậu… đã tự lập ra chốt để ngăn chặn hoạt động khai thác cát trái phép.

“Chính phủ cần chỉ đạo Bộ Tài nguyên- Môi trường rà soát, nghiêm cấm khai thác tại một số khu vực có nguy cơ sạt lở, khu vực khả năng thay đổi thủy văn, thủy lực. Không cấp phép khai thác ở những điểm sạt lở hay có nguy cơ sạt lở cao, ảnh hưởng đến đời sống của nhân dân”- Thượng tướng Lê Quý Vương đề nghị.

Còn theo Thứ trưởng Bộ Giao thông Vận tải Nguyễn Văn Công, việc quản lý, thăm dò, cấp phép khai thác mỏ vật liệu trên các tuyến hàng hải, đường thủy nội địa quốc gia tại một số địa phương chưa tuân thủ đầy đủ theo quy định.

Vì thế, sẽ tăng cường kiểm tra, giám sát các dự án đang thực hiện, kiên quyết xử lý nghiêm các trường hợp vi phạm, không gia hạn cấp phép lại các dự án xã hội hóa nạo vét đường thủy nội địa quốc gia đã hết hạn.

Phó Trưởng Ban Dân nguyện của Ủy ban Thường vụ Quốc hội- Đỗ Văn Đương lại cho rằng, đã đến lúc phải coi cát sỏi là vật liệu đặc biệt và có cách sử dụng đặc biệt, đưa vào khuôn khổ, sử dụng hiệu quả ngăn chặn vi phạm pháp luật để không còn tình trạng người dân mất nhà, mất đất vì khai thác cát.

Ông đề nghị Bộ Tài nguyên- Môi trường phối hợp với các địa phương tổng rà soát tất cả các mỏ khai thác hiện nay. Mỏ nào gây nguy hiểm phải đình chỉ ngay, phải đấu thầu “đấu giá thực chất”, chứ không hình thức việc cấp phép để thu khoản tiền lớn về cho ngân sách nhà nước.

Đồng thời, Bộ Công an phải tăng cường khởi tố hình sự, nơi nào có dấu hiệu bảo kê, bao che, gây sạt lở cần khởi tố và nơi nào để sạt lở, chủ đầu tư phải bồi thường thiệt hại cho người dân.

Tìm vật liệu thay thế cát

Hầu hết các địa phương đều cho biết nguồn cung cát tại địa phương không đủ cho nhu cầu xây dựng, bên cạnh cũng báo động tài nguyên cát đang ngày càng “đắt đỏ” nhưng công tác quản lý còn lỏng lẻo. 

Ông Vương Bình Thạnh- Chủ tịch UBND tỉnh An Giang- cho biết tỉnh hiện có 11 mỏ cát nhưng qua khảo sát chỉ cho 9 mỏ hoạt động, với trữ lượng 2 triệu m3/năm và 4 dự án nạo vét luồng có tận thu cát, với trữ lượng khoảng 2 triệu m3/năm nhưng cũng không đủ cung cấp cho nhu cầu xây dựng.

Do đó, ông đề nghị Chính phủ và các bộ, ngành nên cho phép các dự án nạo vét luồng sông không ảnh hưởng đến sạt lở thì được tận thu cát.

Một số địa phương kiến nghị cần nghiên cứu tìm nguồn vật liệu xây dựng thay thế cát cho các công trình trọng điểm như cao tốc Trung Lương- Cần Thơ đang gặp khó nguồn cát san lấp.

Phó Thủ tướng Trịnh Đình Dũng giao Bộ Xây dựng đẩy mạnh nghiên cứu, sản xuất vật liệu xây dựng thay thế như xỉ than, cát mặn, cát nhân tạo từ đá...

Phó Thủ tướng cũng yêu cầu đảm bảo đủ nguồn cung cát sỏi hoặc các vật liệu tương đương để đáp ứng nhu cầu xây dựng, phát triển kinh tế của các địa phương, nhưng cũng phải đảm bảo không ảnh hưởng xấu đến môi trường, sức khỏe, tính mạng, đời sống của người dân.

Đại diện Bộ Xây dựng, cho biết trên thực tế chỉ có 30% cát dùng cho việc đổ bê tông và xây tô, còn khoảng 70% dùng cho san lấp mặt bằng, rất lãng phí.

Do đó cần phải giảm san lấp mặt bằng bằng cát như hiện nay. Đại diện Bộ Xây dựng đề xuất nên sử dụng các nguồn vật liệu như xỉ, tro… để thay thế dần cát trong xây lấp.

Bài, ảnh: HOÀNG MINH