Xe máy, vỉa hè và gánh hàng rong
“Bộ ba” này trong suốt thời gian qua luôn được nhắc tới, có vẻ như với một cách nhìn không được ưa chuộng lắm.
Như gần đây, đã có vị quyết liệt “dẹp loạn vỉa hè” với lời đinh đóng cột rằng “làm không được sẽ về vườn”; như đã rất nhiều địa phương muốn cấm tiệt hàng rong vỉa hè bởi xem đấy chính là “cái ổ” của thực phẩm bẩn, làm phát sinh bệnh tật lại khiến cho hình ảnh đô thị nhếch nhác, mất trật tự. Hay như vài đô thị lớn đang quyết tâm sẽ cấm xe máy trong vài chục năm tới...
Thật ra, chuyện lập lại trật tự trên vỉa hè (hoặc nói theo kiểu bây giờ là trả lại vỉa hè cho người đi bộ) hoàn toàn đúng. Thật ra, việc quản lý hàng rong vỉa hè- cũng đúng; việc hạn chế xe máy ở các đô thị lớn- rất đúng. Song, cũng cần thấy rằng đây đều là những vấn đề “có yếu tố lịch sử” và gắn liền với cuộc sống thiết yếu hàng ngày của tất cả mọi người. Vì vậy, mỗi khi chạm vào sẽ gặp rất nhiều trở ngại.
Mặt khác, cũng cần nhìn nhận vấn đề ở khía cạnh văn hóa, bản sắc. Thực tế là du khách thế giới đã xếp hạng sao cho rất nhiều món ngon vỉa hè của Việt Nam và chuyện ngồi ăn quà vặt, cà phê vỉa hè vẫn là điều cực kỳ thú vị trong một sớm mai nào đó, là nét riêng có của xứ sở nhiệt đới.
Cũng như chiếc xe máy vốn phù hợp với đa số kinh tế hộ người Việt trong vài chục năm qua và cả bây giờ. Ở các đô thị lớn còn có rất nhiều hẻm trong hẻm. Ngoài đường, phố còn có ngõ, ngách, nhà tới 5-6 xuyệt là chuyện bình thường… Như vậy, nếu không đi xe máy, biết đi gì đây!
Khi vấn đề có yếu tố lịch sử và văn hóa, mà hạ tầng cơ sở chưa phát triển phù hợp thì có lẽ thật khó lòng muốn cấm là cấm, muốn dứt là dứt. Xe máy, hàng rong và vỉa hè đều là những vấn đề thiết yếu với cuộc sống, gắn bó với con người và đô thị Việt Nam qua rất nhiều năm tháng, nên rất cần được xem xét thấu đáo với một sự “thấu cảm” (như đề thi văn mới đây của hàng triệu thí sinh: Thấu cảm là khả năng nhìn thế giới bằng con mắt của người khác, đặt mình vào cuộc đời của họ) để có phương thức quản lý và lộ trình phù hợp.
Xe máy, hàng rong hay mua bán vỉa hè cũng vậy, cần sự tổ chức, sắp xếp quản lý sao cho tốt và đầy “thấu cảm” chứ không phải chỉ “dẹp” là được.
PHƯƠNG