Bế hướng đi mới !

Nông dân ĐBSCL đang bước vào thu hoạch lúa Hè thu, giá lúa đang tụt giảm ở mức thấp. Lo lắng của nông dân càng chồng chất khi đầu ra xuất khẩu gạo đang gặp khó khăn, giá gạo liên tục giảm. Trong bối cảnh đó nên giao ai thu mua tạm trữ lúa trong vụ Hè thu để bình ổn giá lúa đang được dư luận quan tâm.

Trồng lúa thơm 10 năm vẫn bị cho là yếu kém !

Khoảng 200 đại biểu là lãnh đạo các bộ, ngành, Hiệp hội Lương thực Việt Nam và các tỉnh, thành ĐBSCL đã tham dự Hội nghị tổng kết đánh giá kết quả tạm trữ các vấn đề tồn tại và giải pháp khắc phục, bàn về mua tạm trữ lúa vụ Hè thu tại Cần Thơ vào cuối tuần qua.

Theo đánh giá của Bộ Tài chính, với giá thành sản xuất trong vụ Đông xuân là 3.616 đồng/kg lúa, thì chênh lệch giữa giá thu mua và giá thành từ 38-46%. Theo đó, khi triển khai mua tạm trữ 1 triệu tấn gạo vụ Đông xuân, giá lúa tăng thêm 200 đồng/kg; giá tại ruộng từ 5.100-5.300 đồng/kg.

Trong đó, cao nhất là Cà Mau, giá mua tại kho 5.420 đồng/kg… thấp nhất là Hậu Giang 5.000 đồng/kg, song vẫn đảm bảo lãi khoảng 30% cho nông dân.

Điều người ta khó hiểu là tại sao các cơ quan chức năng cứ đưa ra số liệu giá mua tại kho dù chẳng có mấy doanh nghiệp mua lúa trực tiếp của nông dân! Phải chăng, các cơ quan chức năng muốn “đẩy giá lúa nhích lên” so với giá thực tế để tự “an ủi” một phần trách nhiệm với nông dân !?

Tiêu thụ gạo trên thế giới đang có dấu hiệu dư thừa khi Thái Lan và Ấn Độ tồn kho hơn 40 triệu tấn. Khó khăn cho đầu ra hạt gạo được nhiều người biết. Vấn đề là nông dân cần có những báo cáo đánh giá đúng sự thật, có trách nhiệm để tìm giải pháp tháo gỡ.

Thế nhưng, báo cáo của Bộ NN&PTNT đã xuất hiện nhiều “hạt sạn”. Cụ thể, Bộ NN&PTNT nhận định: “Mua lúa thơm gặp khó khăn, tình trạng này xảy ra ở một số địa phương mới trồng giống lúa thơm (Kiên Giang, Hậu Giang), do kỹ thuật canh tác chưa tốt, giống bị lẫn loại nên giá bán không khác biệt nhiều so với gạo thường.

Thực tế, tại nhiều vùng canh tác thuần thục, giá lúa thơm Jasmine vẫn giữ mức giá 5.900-6.200 đồng/kg và tiêu thụ thuận lợi”. Thực tế, lãnh đạo ngành nông nghiệp tỉnh An Giang, Kiên Giang, Cần Thơ và Viện Lúa ĐBSCL đã phản ứng rất mạnh về tình trạng nông dân trồng lúa thơm Jasmine nhưng bán không được giá trong vụ Đông xuân vừa qua.

Chẳng biết dựa vào đâu, báo cáo của Bộ NN&PTNT lại nêu “yếu kém” của nông dân trồng lúa thơm ở Hậu Giang. Ông Lê Văn Đời, Phó Giám đốc Sở NN&PTNT tỉnh Hậu Giang, đã phản ứng: Trình độ nông dân trồng lúa hiện nay đã khác với mấy năm trước rất nhiều. Nông dân rất nhạy bén tiếp cận kỹ thuật trồng lúa. Nông dân trồng lúa thơm Hậu Giang đã sản xuất lúa thơm hơn 10 năm nay !”. Trồng lúa thơm hơn 10 năm mà để lúa lẫn tạp là chuyện khó tin !

Dồn lực tìm đầu ra

Tại hội nghị, Bộ NN&PTNT đã đưa ra dự thảo trình Thủ tướng Chính phủ để lấy ý kiến lãnh đạo các địa phương vùng ĐBSCL về Quy chế mua tạm trữ thóc, gạo tại ĐBSCL.

Theo đó, có 3 phương án: “Một là, giao Hiệp hội Lương thực Việt Nam (VFA) làm đầu mối như hiện nay; hai là, giao cho UBND tỉnh, thành làm đầu mối ở ĐBSCL phân giao cho nông hộ, chủ trang trại, tổ hợp tác, HTX trồng và sản xuất lúa, gạo, các thương nhân trong và ngoài địa bàn tỉnh; ba là, giao UBND các tỉnh, thành phố làm đầu mối phân giao và tổ chức tạm mua trữ lúa, gạo tại địa bàn trên cơ sở lượng lúa, gạo được phân bổ theo phương án 2. Nếu địa phương nào không có khả năng phân giao và tổ chức thu mua tạm trữ thì ngay khi được phân bổ, chuyển toàn bộ chỉ tiêu của địa phương cho VFA chịu trách nhiệm phân giao và tổ chức mua tạm trữ”.

Dù trước đó, nhiều địa phương có sản lượng lúa lớn kiến nghị nên giao chỉ tiêu mua tạm trữ lúa, gạo cho địa phương, nhưng tại hội nghị lần này chỉ có lãnh đạo ngành nông nghiệp An Giang và Kiên Giang là phát biểu “bảo lưu” ý kiến. “Kiên Giang có sản lượng lúa lớn nhất cả nước với 4,3 triệu tấn, xuất khẩu khoảng 1 triệu tấn gạo/năm, nhưng chỉ được giao mua tạm trữ trong vụ Đông xuân có 84.000 tấn gạo. Nên giao chỉ tiêu tạm trữ theo sản lượng lúa của từng tỉnh” - ông Trần Quang Củi, Phó Giám đốc Sở NN&PTNT tỉnh Kiên Giang đề xuất.

Ông Củi còn viện dẫn chứng minh năng lực trong tỉnh có thừa để đảm trách khi có 5 đơn vị kinh doanh nằm trong top 10 doanh nghiệp xuất khẩu gạo của Việt Nam.

Tuy nhiên, ý kiến của lãnh đạo ngành nông nghiệp Kiên Giang và An Giang đã sớm “vụt tắt” khi một số lãnh đạo ngành công thương và nông nghiệp vài tỉnh, lo lắng: “Tỉnh giao cho doanh nghiệp mua tạm trữ thì dễ nhưng bế đầu ra là chết” - ông Nguyễn Văn Ngưng, Phó Giám đốc Sở Công thương tỉnh Sóc Trăng, chưa làm nhưng đã lo xa.

Một ý kiến “trung dung” được nhiều người đồng tình là: “Để khắc phục hạn chế trong việc phân bổ chỉ tiêu mua tạm trữ cần phải có sự phối hợp chặt chẽ hơn giữa VFA và UBND các tỉnh. Có ý kiến đề xuất khá thiết thực: nên mua tạm trữ lúa chứ không phải là gạo.

Nông dân bán lúa, giảm bớt trung gian giá lúa sẽ cao hơn. Còn hiện tại, tình trạng doanh nghiệp xuất khẩu gạo “mua gạo dạo”, không khuyến khích sự gắn kết giữa vùng nguyên liệu và doanh nghiệp.
 
Đây là nguyên nhân chưa phát huy hết hiệu quả của vùng trồng lúa theo mô hình cánh đồng lớn ở nhiều địa phương.

Song, lãnh đạo nhiều địa phương đã tỏ ra thất vọng sau kết luận của Thứ trưởng Bộ NN&PTNT Vũ Văn Tám: “Vẫn thực hiện phương án 1 (VFA tiếp tục mua tạm trữ - PV). VFA phối hợp chặt chẽ với các địa phương. Trước mắt doanh nghiệp mua gạo chứ không bắt buộc doanh nghiệp mua lúa được. Tiếp tục nghiên cứu để làm sao mua lúa trực tiếp gắn với các địa phương”.

Thật ra đề xuất mua lúa trực tiếp của nông dân, và giao chỉ tiêu mua tạm trữ lúa, gạo cho địa phương có từ năm ngoái ở hai hội nghị diễn ra ở An Giang và Kiên Giang. Nay mọi kiến nghị vẫn chưa được xem xét thấu đáo thực hiện dù chỉ là thí điểm ! Lúc này dư luận ở ĐBSCL quan tâm đến sự rành mạch trong thu mua tạm trữ gạo.

Theo một lãnh đạo ngành nông nghiệp tỉnh Long An, quy định thu mua tạm trữ gạo chưa tích cực. Vì như Long An được giao mua tạm trữ gần 90.000 tấn gạo, trong khi kho của doanh nghiệp đã chứa 120.000 tấn. Doanh nghiệp luân chuyển “kho gạo” thì không thu mua tiếp.

“Cần tách bạch giữa kế hoạch kinh doanh gạo bình thường và thu mua tạm trữ. Nếu lằn ranh này không rõ ràng thì tác động của việc mua tạm trữ lúa gạo không lớn” - ông Phạm Văn Quỳnh, Giám đốc Sở NN&PTNT TP.Cần Thơ chỉ ra sự nhùng nhằng trong thu mua tạm trữ lúa, gạo hiện nay của các doanh nghiệp xuất khẩu gạo.

Theo Hậu Giang Online