Vi rút corona tấn công tế bào cơ thể người như thế nào?

Chủng vi rút gây nên bệnh COVID-19 đang lây lan khắp thế giới. Có ít nhất 6 chủng trong họ vi rút này lây nhiễm trên người, một số gây ra cảm cúm thông thường và 2 chủng đã gây nên dịch bệnh: SARS (Hội chứng suy hô hấp cấp tính nặng) và MERS (Hội chứng suy hô hấp Trung Đông).

Vi rút rời khỏi cơ thể.

Gai phủ bên ngoài

Corona tiếng Latin là vương miện. Vi rút corona được đặt tên theo hình dáng của nó, bởi lớp vỏ ngoài vi rút có nhiều gai như một vương miện. Vi rút được bao bọc trong các phân tử chất béo (lipid), dễ phân rã khi tiếp xúc với xà bông.

Xâm nhập tế bào
dễ tổn thương

Vi rút đi vào cơ thể thông qua đường mũi, miệng hoặc mắt, sau đó gắn kết vào những tế bào tạo ra một loại protein là ACE2 (men chuyển angiotensin, một loại protein gây co thắt mạch máu và tăng huyết áp). Vi rút được cho là bắt nguồn từ dơi, gắn kết với một loại protein tương tự trong cơ thể loài này.

Giải phóng ARN vi rút

Vi rút lây nhiễm sang tế bào bằng cách hợp nhất lớp vỏ lipid với màng tế bào. Một khi đã xâm nhập xong, vi rút corona giải phóng một phần vật chất di truyền của mình là ARN vào tế bào.

Chiếm kiểm soát tế bào

Chuỗi gien của vi rút khi được giải mã dài chưa đến 30.000 “ký tự” (gien của con người dài hơn 3 tỷ). Tế bào nhiễm bệnh sẽ đọc ARN của vi rút, sau đó bắt đầu tạo ra protein khiến hệ miễn dịch không tiếp cận và giúp tạo ra các bản sao mới của vi rút.

Thuốc kháng sinh diệt vi khuẩn chứ không tiêu diệt được vi rút. Các nhà nghiên cứu đang thử nghiệm thuốc kháng vi rút có khả năng phá vỡ các protein của vi rút và chặn đứng lây nhiễm trong cơ thể.

Tạo protein vi rút

Quá trình nhiễm tiếp diễn, bộ máy nội bào bắt đầu tạo ra nhiều gai mới cho vi rút và các loại protein giúp tạo thêm nhiều bản sao khác của vi rút corona.

Lắp ráp bản sao

Các bản sao của vi rút được tập hợp và chuyển đến vỏ ngoài của tế bào.

Lây nhiễm lan rộng

Mỗi tế bào nhiễm bệnh có thể giải phóng hàng triệu bản sao của vi rút trước khi tế bào đó dừng hoạt động và chết đi. Vi rút sau đó sẽ tấn công những tế bào gần kề hoặc nằm trong các giọt nước từ phổi đi ra môi trường.

Phản xạ miễn dịch

Phần lớn những ca nhiễm SARS-CoV-2 gây sốt vì hệ miễn dịch cố tiêu diệt vi rút. Trong những ca bệnh nặng, hệ miễn dịch có thể phản ứng thái quá và bắt đầu tấn công tế bào trong phổi. Cơ quan này bị tắc nghẽn bởi chất dịch và tế bào đã chết, gây khó thở. Một phần nhỏ các ca nhiễm có thể dẫn đến hội chứng hô hấp cấp tính nặng, thậm chí là tử vong.

Rời khỏi cơ thể

Ho và nhảy mũi có thể giải phóng hạt nước li ti mang vi rút, rơi trên các bề mặt đồ vật hoặc cơ thể người khác. Ở môi trường bên ngoài, vi rút vẫn có khả năng lây nhiễm từ vài tiếng đến vài ngày, tùy điều kiện và vật thể.

Người nhiễm có thể tránh lây lan vi rút bằng cách đeo khẩu trang. Tuy nhiên, vi rút có thời gian ủ bệnh trung bình 14 ngày hoặc lâu hơn, với triệu chứng nhẹ hoặc không có triệu chứng, do đó những ca bệnh nhẹ khó phát hiện dù rủi ro lây nhiễm vẫn cao.

Triển vọng vắc xin

Vắc xin trong tương lai có thể giúp cơ thể tạo ra kháng thể để tìm diệt SARS-CoV-2 và ngăn nó xâm nhập tế bào người. Vắc xin cảm cúm tác động theo cách tương tự, nhưng kháng thể được tạo ra nhờ vắc xin cảm cúm không bảo vệ được cơ thể trước vi rút corona.

Cách tốt nhất để tránh nhiễm SARS-CoV-2 và các loại vi rút khác là thường xuyên rửa tay bằng xà bông, tránh chạm tay lên mặt, giữ khoảng cách với người bệnh và lau chùi những bề mặt đồ vật tiếp xúc thường xuyên.

ĐÔNG PHƯƠNG

(Theo khoahoc.tv/Zing)