Ăn cơm cá dứa

Ai có đi qua khúc ruột miền Trung “xứ nẫu” chắc hẳn có những trải nghiệm thú vị và cũng là dịp được thưởng thức nhiều sản vật nơi đây. Như món cá chuồn chẳng hạn được xem là một đặc sản của vùng biển nhiệt đới, con cá chuồn có đặc điểm là vây ngực và lưng rất lớn giúp cá bay lên khỏi mặt nước và bay xa cả chục mét.

Cá chuồn có thể chế biến nhiều món ăn ngon như nấu canh với mít non, chiên, nướng… Có lẽ vì vậy mà người dân vùng Bình Định, Phú Yên còn lưu truyền câu ca dao quen thuộc:

Ai về nhắn với nẫu nguồn

Mít non gửi xuống cá chuồn gửi lên.

Cá dứa kho tiêu.

Còn tôi có dịp về vùng sông nước miền Tây lại có duyên được thưởng thức một loài cá ngon nổi tiếng xứ này đó là món cá dứa kho. Sáng sớm nếu chịu khó ghé chợ rất có thể mua được những con cá dứa vừa mới đánh bắt bằng cách bủa chài, giăng lưới.

Cá còn tươi rói, nhảy xoi xói trong thau, trong rổ. Con cá dứa không lớn, kích thước cỡ chừng 2 ngón tay người lớn nên có người gọi vui là “cá nhi đồng”, nhưng về độ ngon, béo thì xứng đáng được xếp trong tốp loài cá đặc sản xứ sở miền Tây sông nước.

Theo những người chuyên nghề hạ bạc, cá dứa thường xuất hiện nhiều vào khoảng tháng 4 âm lịch trở đi. Đặc điểm của loài cá này là ăn các sinh vật phù du trôi nổi, trái bần, trái mắm. Ngày nay, có thể thấy chúng quần tụ tại các làng bè để ăn theo các thức ăn dư thừa từ lồng cá rơi ra…

Người làm nghề hạ bạc còn kể với nhau rằng khi vào mùa mưa, cũng là lúc trái bần, trái mắm bắt đầu chín rụng, cũng là lúc từng đàn cá dứa trưởng thành trọng lượng cỡ vài ký bắt đầu xuất hiện để tranh mồi.

Với tính háu ăn, chúng ăn cho đến khi nào bụng căng phình không thể lặn sâu mà nổi dập dềnh trên mặt nước mới chịu thôi ăn. Vào thời điểm này, người dân chỉ cần bơi xuồng theo con nước dùng chĩa đâm là có thể bắt vài chục ký cá dứa dễ dàng!

Cá dứa “nhi đồng” khi mua về, cắt mang, vây, bỏ ruột, dùng muối rửa sạch nhớt, rồi xếp vào nồi, sau đó ướp với mắm ngon, nước màu, đường, bột ngọt, củ hành tím, ớt hiểm đâm nhuyễn trong khoảng 15 phút, nếu muốn ngon hơn có thể thêm chút nước dừa rồi đun lửa lớn cho cá vừa chín, canh chừng khi còn xăm xắp nước thì để lửa cháy liu riu cho đến khi nước gần cạn thì bỏ thêm chút tóp mở, rắc chút tiêu xay vào. Trước khi tắt bếp, bỏ lên trên một chút hành lá xắt nhỏ cho nồi cá dậy mùi thơm.

Vẫn còn đó câu chuyện lan truyền trong lúc trà dư, tửu hậu về một người đàn bà xứ Cà Mau đem tấm lòng yêu thương say đắm một anh chàng nghệ sĩ nên mỗi khi chàng đi lưu diễn xa xôi nàng đều gửi đến món cá dứa kho tộ để làm quà.

Cá dứa kho tiêu mà ăn với cơm nóng trong những ngày mưa sùi sụt, là số một. Cái lành lạnh dường như sẽ dịu đi với vị tiêu xay, ớt cay cay, còn vị ngọt, béo thơm của từng miếng thịt cá sẽ theo vào đầu lưỡi và còn theo mãi vào ký ức của những người đi xa xứ một hương vị không quên của vùng sông nước đồng bằng.

Ăn cơm cùng với vợ hiền

Có con cá dứa muộn phiền bỏ đi!

Bài, ảnh: TRẦN THẮNG