Đến Vĩnh Long, nhớ thăm không gian văn hóa đầy ý nghĩa

Đến Vĩnh Long, ngoài tham quan, trải nghiệm loại hình du lịch sinh thái sông nước miệt vườn, đạp xe quanh đường làng, cùng ăn, cùng ở, cùng làm với người dân tại các cơ sở homestay và tận hưởng không khí trong lành do thiên nhiên ban tặng, du khách cũng đừng quên đến tham quan, tìm hiểu một không gian văn hóa đầy ý nghĩa được xây dựng tại huyện Vũng Liêm, nhằm ghi nhận những sự kiện lịch sử, những chiến công hiển hách của quân và dân Vĩnh Long trong 2 cuộc kháng chiến thần thánh của dân tộc.

Bên tượng đài Lê Cẩn- Nguyễn Giao.Ảnh: Minh Triết

Tượng đài lưu dấu 2 anh hùng xả thân vì nước

Từ TP Vĩnh Long, du khách đi xe theo QL53 khoảng 40km là đến thị trấn Vũng Liêm (huyện Vũng Liêm). Tại đây, du khách dễ dàng nhận ra cụm công trình văn hóa gồm: Bia Nam kỳ khởi nghĩa, tượng đài Lê Cẩn- Nguyễn Giao và Khu lưu niệm Thủ tướng Võ Văn Kiệt.

Tượng đài Lê Cẩn- Nguyễn Giao được xây năm 2004 tại ngã ba An Nhơn (thị trấn Vũng Liêm), cao 7,5m, chất liệu đồng, nặng 21,5 tấn. Tượng được xây dựng nhằm tưởng niệm 2 anh hùng dân tộc là Đốc binh Lê Cẩn và Nguyễn Giao trong buổi đầu lịch sử đấu tranh chống thực dân Pháp.

Ngày 20/6/1867, Pháp đánh chiếm Vĩnh Long lần thứ 2, cùng với cả nước, nhân dân Vĩnh Long vùng lên tổ chức nhiều cuộc khởi nghĩa chống giặc ngoại xâm. Đầu tiên có nhóm Đàng cựu (là nhóm quan triều đoàn kết khởi binh), rồi đến 2 con của Phan Thanh Giản là Phan Tôn và Phan Liêm phất cờ phản kháng, nhưng lần lượt thất bại…

Trước sự đàn áp của quân xâm lăng, lòng dân yêu nước càng sôi máu căm hờn, khoảng năm 1872, cuộc khởi nghĩa ở Vũng Liêm bừng dậy, lãnh đạo phong trào kháng Pháp này là Lê Cẩn và Nguyễn Giao.

Lê Cẩn và Nguyễn Giao đều xuất thân là nông dân, nhưng có ít nhiều học thức lại có lòng yêu nước nồng nàn. Khi 2 ông đứng lên kêu gọi nhân dân kháng Pháp, đã nhận được sự hưởng ứng nồng nhiệt của nông dân và sĩ phu quanh vùng.

Vào một đêm của năm Nhâm Thân (1872), thực hiện chiến lược của Lê Cẩn- Nguyễn Giao, Phó Mai kéo nhóm dân quân chừng vài mươi người đánh phá chợ quận Vũng Liêm, giết chủ quận tên Thực và 6 tên lính.

Sau chiến thắng vang dội này, quân Pháp tiến hành đàn áp dữ dội và chúng đưa đốc phủ Tôn Thọ Tường đến trấn nhậm Vũng Liêm thay tên chủ quận đã bị nghĩa binh hạ sát, ngoài ra còn có tên tham biện Alix Salicetti nổi tiếng nham hiểm đi cùng. Tuy nhiên, lực lượng kháng chiến không nao núng, tạm thời rút lui, ẩn náu chờ thời cơ phản kích.

Để tiêu diệt tên Salicetti, Lê Cẩn nghĩ ra kế trá hàng, dụ địch vào bẫy phục kích của nghĩa quân tại Cầu Vông. Ngày 15/2/1872, Salicetti dẫn đoàn tùy tùng đến Vũng Liêm gặp nghĩa quân.

Khi đến Cầu Vông, Đốc binh Lê Cẩn vừa thấy Salicetti ngồi ngựa đến gần đầu cầu liền chống tầm vông nhảy vọt qua, ôm Salicetti vật ngã xuống đất. Vào lúc ấy, tiếng trống trận vang rền, Nguyễn Giao kéo nghĩa quân chặn đường rút lui của lính Pháp và giết trên 10 tên.

Trong khi đó, Đốc binh Lê Cẩn và Salicetti ôm vật nhau rơi xuống sông và cùng chết dưới nước. Nguyễn Giao lấy thủ cấp Salicetti và cùng dân, quân chôn cất Đốc binh Lê Cẩn bên một mé rừng.

Sau đó, tên tổng đốc Trần Bá Lộc đem theo quân bắt và giết hết dân trong ấp. Thây người lấp cả “Vũng Linh” (nay đọc trại ra là Vũng Liêm), nhà cửa nhân dân cũng bị đốt sạch. Nguyễn Giao tiếp tục kháng Pháp, nhưng đại sự không thành, ông bị giặc bắn thác tại sông Cổ Chiên và thây người chí sĩ trẻ tuổi bị trôi mất tích.

Tên tuổi của Đốc binh Lê Cẩn- Nguyễn Giao vẫn sống mãi với sử xanh, hôm nay lưu nhớ.

Bia Nam kỳ khởi nghĩa và Khu lưu niệm Thủ tướng Võ Văn Kiệt

Cạnh bên tượng đài Lê Cẩn- Nguyễn Giao là bia Nam kỳ khởi nghĩa, nơi ghi lại những sự kiện lịch sử hào hùng của nhân dân Vĩnh Long nói chung, huyện Vũng Liêm nói riêng trong quá trình kháng Pháp.

Theo kế hoạch, tại Vũng Liêm đúng 12 giờ đêm ngày 22/11/1940, lực lượng khởi nghĩa có 80 người do đồng chí Nguyễn Thị Hồng- Bí thư Quận ủy Vũng Liêm- chỉ huy tiến công dinh quận, trại lính, bưu điện. Binh lính địch và quận trưởng Hải hoảng sợ chạy trốn.

Lực lượng khởi nghĩa chiếm trại lính, thu vũ khí, thiêu hủy hồ sơ, sổ sách và đốt dinh quận. Trong 90 phút, lực lượng khởi nghĩa đã làm chủ toàn bộ quận lỵ Vũng Liêm. Lần đầu tiên cờ cách mạng tung bay ở quận lỵ Vũng Liêm.

Ở cánh quân khác, đồng chí Võ Văn Kiệt cùng đồng chí Hồ Chí Thiện chỉ huy đánh chiếm bến phà Nước Xoáy. Sau đó, vượt sông, chiếm đồn Nước Xoáy, diệt 5 tên địch, thu 3 súng, đục thủng 2 chiếc phà qua sông Măng Thít, cắt đường dây thép, cắt đứt giao thông từ Vĩnh Long xuống Vũng Liêm, bao vây tề xã, treo cờ cách mạng, họp mít tinh mừng thắng lợi.

Tại kỳ họp thứ nhất Quốc hội khóa IX (1992- 1997), đồng chí Võ Văn Kiệt được Quốc hội bầu làm Thủ tướng Chính phủ, Phó Chủ tịch Hội đồng Quốc phòng và An ninh. Từ tháng 12/1997- 4/2001, đồng chí được Hội nghị lần thứ IV BCH Trung ương Đảng khóa VIII cử làm cố vấn BCH Trung ương Đảng. Đồng chí Võ Văn Kiệt là đại biểu Quốc hội các khóa VI, VIII, IX. Đồng chí Võ Văn Kiệt mất ngày 11/6/2008.

Khu lưu niệm Thủ tướng Chính phủ Võ Văn Kiệt được xây theo lối kiến trúc thân thiện, rộng mở, hài hòa, nhưng không kém phần trang trọng. Ảnh: Thanh Bình

Để ghi nhận những công lao, đóng góp to lớn của Thủ tướng Võ Văn Kiệt, Đảng bộ và chính quyền tỉnh Vĩnh Long đã xây dựng Khu lưu niệm Thủ tướng Chính phủ Võ Văn Kiệt theo lối kiến trúc thân thiện, rộng mở, hài hòa, nhưng không kém phần trang trọng trong tổng thể không gian văn hóa của huyện Vũng Liêm gồm:

Tượng đài Lê Cẩn- Nguyễn Giao, bia Nam kỳ khởi nghĩa, cùng nhiều tư liệu, hiện vật, hình ảnh được trưng bày đã tái hiện một cách sống động quá trình hoạt động cách mạng của Thủ tướng Võ Văn Kiệt qua 2 cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ, cũng như trong công cuộc kiến quốc sau chiến tranh.

Từ khi khánh thành đến nay, Khu lưu niệm Thủ tướng Chính phủ Võ Văn Kiệt đã trở thành “địa chỉ đỏ” cho các hoạt động về nguồn, giáo dục truyền thống và là một trong những địa điểm mà du khách không thể bỏ qua khi đến du lịch tại Vĩnh Long. Năm 2015, Hiệp hội Du lịch ĐBSCL đã công nhận Khu lưu niệm Thủ tướng Chính phủ Võ Văn Kiệt là điểm du lịch tiêu biểu của khu vực.

MINH TRIẾT