Tiêu chí nông thôn mới cho ĐBSCL

Doanh nghiệp chỉ mới hỗ trợ nhất thời cho đối tượng khó khăn, mà ít đầu tư cho phát triển nông thôn.

Qua 5 năm xây dựng nông thôn mới (NTM) theo 19 tiêu chí BCĐ Trung ương ban hành, nhân dân và BCĐ xây dựng NTM tỉnh Vĩnh Long cũng như các tỉnh vùng ĐBSCL đã có những kiến nghị bổ sung, sửa đổi một số chỉ tiêu trong từng tiêu chí cho phù hợp.

Theo phản ánh của nhân dân, quá trình thực hiện, đến nay tiếp tục bộc lộ những điểm còn bất cập xin giới thiệu để có sự nghiên cứu điều chỉnh cho phù hợp.

Đạt tỷ lệ cao nhưng chưa vững chắc

Theo báo cáo của BCĐ xây dựng NTM tỉnh Vĩnh Long, đến tháng 6/2016, bình quân toàn tỉnh đạt 14,5 tiêu chí/xã. Có 100% xã đạt được 6/19 tiêu chí NTM. Đó là các tiêu chí: quy hoạch, bưu điện, tỷ lệ lao động có việc làm thường xuyên, hình thức tổ chức sản xuất, giáo dục, y tế.

Có 97% xã đạt tiêu chí điện; 97% xã đạt tiêu chí an ninh, trật tự xã hội; 96% xã đạt tiêu chí hộ nghèo; 85% xã đạt tiêu chí văn hóa; 82% xã đạt tiêu chí chợ nông thôn; 71% xã đạt tiêu chí tổ chức chính trị- xã hội vững mạnh; 67% xã đạt tiêu chí thủy lợi; 62% xã đạt tiêu chí môi trường.

Điều đáng quan tâm là mới có 28% (25 xã) xã đạt tiêu chí cơ sở vật chất văn hóa; 31% xã đạt tiêu chí trường học; 33% xã đạt tiêu chí giao thông; 49% xã đạt tiêu chí nhà ở dân cư; 51% xã đạt tiêu chí thu nhập.

Theo bà Vương Thu Hương- Chánh Văn phòng điều phối xây dựng NTM tỉnh, số tiêu chí đạt được nói trên chủ yếu dựa trên cơ sở đánh giá của BCĐ xây dựng NTM các huyện- thị. Và thực tế, tại các xã được công nhận đạt chuẩn NTM, một số tiêu chí dù đạt nhưng chưa thật vững chắc như các tiêu chí thu nhập, hộ nghèo, môi trường.

Những bất cập khiến có thể bị rớt tiêu chí đã đạt, được BCĐ xây dựng NTM các cấp, các ngành đặc biệt quan tâm.

Tích hợp ý kiến từ cơ sở

Đối với tiêu chí trường học, có một số ý kiến cho rằng, qua rồi có một vài địa phương đầu tư xây dựng các trường học khá quy mô hoành tráng, so với quy mô học sinh, nhất là THCS có xu hướng giảm so với hiện tại.

Nên cơ sở trường học cần đầu tư cho các xã còn lại cần tính toán một cách hợp lý, tránh lãng phí nguồn lực đầu tư trong lúc ngân sách còn rất khó khăn.

Đối với tiêu chí cơ sở vật chất văn hóa, theo quy chuẩn của Bộ tiêu chí NTM, hiện nay phải đầu tư đạt chuẩn như quy định để rồi sử dụng không hết công năng, theo thời gian ít sử dụng bị xuống cấp làm lãng phí tiền của đầu tư.

Tiêu chí chợ nông thôn, theo quy định xã NTM phải có chợ nông thôn đạt chuẩn. Thời gian qua, Vĩnh Long cũng như các tỉnh ĐBSCL có kiến nghị BCĐ Trung ương nên đã có sự điều chỉnh, không nhất thiết mỗi xã một chợ.

Vĩnh Long đã thực hiện có nơi 2 hoặc 3 xã có 1 chợ, bởi do tính đặc thù giữa các xã ở đồng bằng chỉ cách nhau 1.000- 2.000m, thậm chí vài trăm mét, kết hợp đường giao thông thông suốt nên việc sử dụng chung một chợ là phù hợp, vẫn đảm bảo tốt nhu cầu giao thương hàng hóa cho của người dân.

Về nhà ở dân cư theo quy định phải đảm bảo “3 cứng”, nhưng theo nhiều người dân đồng bằng, không nhất thiết phải “3 cứng” mà nhà ở sao cho đạt chuẩn chắc chắn, an toàn, đẹp và mát theo truyền thống (có thể mái lá), nhưng phải đảm bảo các công trình vệ sinh và tiêu thoát nước phù hợp, văn minh.

Tiêu chí thu nhập là vấn đề lớn được nhiều người quan tâm. Bởi thu nhập phải liên tục tăng lên là mục tiêu của chủ trương xây dựng NTM. Đó là cơ sở để nâng cao đời sống vật chất, tinh thần cho cư dân vùng nông thôn.

Tuy nhiên, gần đây một số xã vùng bị ảnh hưởng xâm nhập mặn tại các huyện Vũng Liêm, Trà Ôn từ thu nhập khá cao như xã Thanh Bình, nay trở thành nỗi lo của người dân và BCĐ do vườn cây ăn trái (nguồn thu nhập chủ yếu) chết dần vì bị ngập mặn.

Nhiều xã thuần nông khác cũng khó nâng thêm thu nhập bình quân đầu người lên 3 triệu mỗi năm, trong điều kiện chính sách thu hút doanh nghiệp đầu tư cho nông nghiệp nông thôn lại chưa hấp dẫn; tạo việc làm và thu nhập tăng thêm cho lao động lớn tuổi ở nông thôn (nghề thủ công) đến mức bão hòa.

Đành rằng, mục tiêu tăng thu nhập dù khó cũng phải phấn đấu, nhưng phải có lộ trình dài hơi hơn.

Hộ nghèo sau khi áp dụng cách tính đa chiều, nhiều địa phương đã tăng tỷ lệ hộ nghèo lên gần gấp đôi chuẩn NTM, liệu rằng đến thời điểm xét công nhận phải theo một tỷ lệ phù hợp thì địa phương mới có khả năng đạt chuẩn.

Tỷ lệ lao động có việc làm thường xuyên dù 100% xã đạt chuẩn, nhưng hầu hết là lao động giản đơn, thu nhập của mỗi lao động mang lại chỉ đủ để xóa nghèo cho bản thân và gia đình, chưa thể vươn lên làm giàu được.

Hình thức tổ chức sản xuất, cũng hiện có 100% xã đạt chuẩn, nhưng tính bền vững và hiệu quả sản xuất chưa cao, quy mô sản xuất chưa đủ chi phối và mang tính dẫn dắt kinh tế địa phương phát triển, nên chưa mang lại thu nhập cao cho cư dân địa phương.

Tiêu chí về văn hóa NTM có đến 85% xã đạt chuẩn, nhưng nghịch lý là các trung tâm văn hóa thể thao xã, nhà văn hóa thể thao các ấp nơi đạt chuẩn được xây dựng khang trang lại chưa phát huy hiệu quả. Phần lớn chỉ sử dụng hội họp, sinh hoạt chuyển giao khoa học kỹ thuật nông nghiệp cho nông dân một vài buổi trong tháng.

Khó nhất ở chỉ tiêu nghĩa trang nhân dân của tiêu chí môi trường. Theo BCĐ xây dựng NTM huyện Trà Ôn, qua 5 năm xây dựng NTM, huyện đã có quy hoạch và xây dựng nghĩa trang nhân dân cụm gồm 6 xã, đầu tư gần chục tỷ đồng. Thực tế đến nay mới chỉ có 1 phần mộ vào an táng trong nghĩa trang.

Các huyện khác nhân dân khi có người thân qua đời chưa có ai đưa vào an táng tại nghĩa trang nhân dân địa phương. Theo BCĐ xây dựng NTM tỉnh, đây là việc làm lâu dài cho hậu thế, cần có thời gian và phải kiên trì vận động phù hợp theo phong tục, tập quán của người dân.

BCĐ xây dựng NTM các cấp trong tỉnh đã bày tỏ thái độ trách nhiệm cao trong việc rà soát tích hợp các tiêu chí NTM phù hợp với đặc thù của tỉnh và vùng ĐBSCL nhằm kiến nghị BCĐ Trung ương điều chỉnh thích hợp trong giai đoạn mới.

Bài, ảnh: TRẦN ÚT