Sàng lọc trước sinh và sơ sinh- giải pháp nâng cao chất lượng dân số

Trẻ sơ sinh được lấy máu gót chân để sàng lọc các bệnh lý bẩm sinh tại Bệnh viện Đa khoa tỉnh Vĩnh Long.

Sàng lọc trước sinh và sơ sinh là nội dung thực hiện của Chương trình mở rộng tầm soát, chuẩn đoán và điều trị một số bệnh tật trước sinh và sơ sinh nhằm nâng cao chất lượng dân số.

Hiệu quả của sàng lọc trước sinh và sơ sinh

Nghị quyết số 21-NQ/TW của BCH Trung ương Đảng khóa XII đã nhấn mạnh đến việc chuyển trọng tâm công tác dân số, từ dân số-kế hoạch hóa gia đình (KHHGĐ) sang dân số và phát triển, tập trung nâng cao chất lượng dân số.

Trong đó yêu cầu cần phát triển mạng lưới cung cấp các dịch vụ tầm soát, chẩn đoán sớm bệnh tật trước sinh, sơ sinh, hỗ trợ sinh sản, tư vấn kiểm tra sức khỏe sinh sản trước hôn nhân để nâng cao chất lượng dân số một cách toàn diện.

Để thực hiện nhiệm vụ này, việc thực hiện tầm soát, chẩn đoán và điều trị sớm bệnh tật trước sinh và sơ sinh đóng vai trò quan trọng.

Theo Chi cục Dân số- KHHGĐ tỉnh Vĩnh Long, sàng lọc trước sinh là hoạt động can thiệp đối với thai phụ bằng việc xét nghiệm bao gồm sinh hóa máu và siêu âm cho phụ nữ mang thai ở 3 tháng đầu và 3 tháng giữa để phát hiện, chẩn đoán sớm các thai kỳ có nguy cơ cao để chẩn đoán các dị tật bẩm sinh ở thai nhi như: hội chứng Down, dị tật ống thần kinh, di truyền tế bào, rối loạn chuyển hóa…

Còn sàng lọc sơ sinh là hoạt động can thiệp đối với trẻ sơ sinh bằng xét nghiệm máu gót chân trong 48-72 giờ sau khi trẻ chào đời nhằm phát hiện các rối loạn bẩm sinh, di truyền ở trẻ như: thiếu men G6PD, thiểu năng trí tuệ, suy giáp bẩm sinh, tăng sản tuyến thượng thận bẩm sinh...

Do đó, công tác tuyên truyền để người dân hiểu biết được lợi ích của việc sàng lọc trước sinh và sơ sinh là rất quan trọng.

Hiện nay các cộng tác viên và cán bộ dân số ở các địa bàn trong tỉnh Vĩnh Long thường xuyên đến tận nhà để tư vấn về chăm sóc sức khỏe sinh sản/KHHGĐ cho chị em trong độ tuổi sinh sản để tuyên truyền, vận động về sàng lọc trước sinh và sơ sinh.

Chị Lê Thúy Ngân (xã Quới Thiện- Vũng Liêm) cho biết: “Tôi tuân thủ lịch khám thai định kỳ của bác sĩ ở trạm và được sàng lọc trước sinh. Khi sinh con, tôi được bác sĩ tư vấn việc sàng lọc sau sinh, chăm sóc thai nhi để con được khỏe mạnh hơn”.

Nâng cao chất lượng dân số

Theo Phó Giám đốc Sở Y tế Hồ Thị Thu Hằng, mục đích của sàng lọc trước sinh là phát hiện sớm các thai dị tật để xử trí kịp thời, tránh sinh ra những đứa trẻ có dị tật, dị dạng không thể chữa trị. Còn sàng lọc sơ sinh nhằm phát hiện sớm trẻ bị bệnh bẩm sinh để có biện pháp can thiệp.

Đồng thời, việc khám sức khỏe tiền hôn nhân cũng rất quan trọng, giúp các cặp vợ chồng sinh con có chất lượng hơn, giảm số lượng trẻ chậm phát triển trí tuệ, dị tật, dị dạng, góp phần tạo ra nguồn nhân lực có chất lượng cao để xây dựng và phát triển đất nước.

Chị Lâm Thị Kim C (TP Vĩnh Long) chia sẻ, cuối năm 2019, khi mang thai được 8 tuần tuổi, chị đi siêu âm thì được các y- bác sĩ tư vấn về lợi ích của việc sàng lọc trước sinh và sơ sinh. Khi bé ra đời, các y- bác sĩ đã lấy mẫu máu sàng lọc và phát hiện cháu bé bị thiếu men G6PD.

“Nhờ phát hiện sớm, bác sĩ đã hướng dẫn gia đình tôi phương pháp chăm sóc con cùng chế độ ăn uống hợp lý, uống thêm vitamin D. Nhờ vậy, giờ đây con gái nhỏ chị phát triển hoàn toàn bình thường”-chị C. tâm sự.

Nghị quyết số 21 xác định mục tiêu đến năm 2030, 70% phụ nữ mang thai được tầm soát ít nhất 4 loại bệnh tật bẩm sinh phổ biến nhất; 90% trẻ sơ sinh được tầm soát ít nhất 5 bệnh bẩm sinh phổ biến nhất. Để đạt mục tiêu trên, ngoài nỗ lực của ngành chức năng, các thai phụ nên tham gia sàng lọc trước sinh và sơ sinh để sinh ra những đứa con khỏe mạnh, góp phần nâng cao chất lượng dân số, giảm gánh nặng cho gia đình và xã hội.

Để đề án tiếp tục đi vào cuộc sống, cần đẩy mạnh hơn nữa công tác tuyên truyền, đồng thời có sự vào cuộc mạnh mẽ, tích cực của các cấp, các ngành, từ đó giúp người dân nâng cao nhận thức. Đặc biệt, cần tăng cường xã hội hóa đối với dịch vụ này để nhiều trẻ trước sinh và sơ sinh được sàng lọc, giúp phát hiện sớm và hạn chế tối đa việc để lại di chứng bệnh tật ở trẻ, góp phần nâng cao chất lượng dân số trên địa bàn tỉnh Vĩnh Long.

Bài, ảnh: SÔNG TRĂNG