Thận trọng dùng Corticoid trong kiểm soát

Nhóm Corticoid được lựa chọn gần như đầu tay của bác sĩ trong trường hợp kháng viêm, chống dị ứng, ức chế miễn dịch... Khi dùng thuốc Corticoid kéo dài, quá liều sinh lý sẽ gây tác dụng phụ nghiêm trọng.

Đối tượng tuổi 51 đến hơn 70 có tổng tỷ lệ chỉ định dùng thuốc Corticoid trên 30%. Trường hợp cần thiết phải sử dụng, bác sĩ được khuyến cáo cho thuốc thời gian ngắn, liều thấp để hạn chế tác dụng phụ.Ảnh minh họa

Thực trạng hiện nay ở nước ta, việc sử dụng Corticoid được coi là “lạm dụng tới mức phổ biến”. Dạng thuốc uống được sử dụng nhiều nhất và cũng là dạng gây tai biến cao do dùng bất hợp lý.

Tại Bệnh viện Đa khoa (BVĐK) tỉnh Vĩnh Long, trước nay chưa có khảo sát nào về việc sử dụng Corticoid an toàn, hợp lý, hiệu quả.

Để đánh giá tình hình sử dụng thuốc Corticoid tại đơn vị, các dược sĩ đã tiến hành đề tài nghiên cứu: Khảo sát sử dụng thuốc Corticoid tại phòng khám BHYT của BVĐK tỉnh Vĩnh Long 6 tháng đầu năm 2017. Tiêu chuẩn lựa chọn là đơn thuốc có chỉ định Corticoid; loại trừ đơn thuốc y học cổ truyền.

Khảo sát từ ngày 1/1- 30/6/2017, theo các dược sĩ, có tổng số 3.687 đơn thuốc có sử dụng Corticoid, chiếm 5,45% trong số 67.693 đơn thuốc.

Nhóm khảo sát tính toán số lượng cỡ mẫu trong số đơn thuốc có chỉ định Corticoid là 348 đơn thuốc, trong đó tỷ lệ nam dùng là 45,98%, nữ cao hơn với 54,02%.

Ở độ tuổi, bệnh nhân 1- 6 tuổi chiếm cao nhất với tỷ lệ sử dụng 31,9%, thấp nhất ở độ tuổi 15- 25 với 2,87%.

Có 2 loại Corticoid tác dụng toàn thân, dạng uống được sử dụng tại phòng khám BHYT ngoại trú của bệnh viện là: Prednisolon 5mg và Methylprednisolon 16mg. Ngoài ra còn 6 loại Corticoid có tác dụng tại chỗ, dạng bôi, xịt, đặt cũng trong chỉ định dùng.

Tiến hành khảo sát liều dùng, 2 loại Prednisolon 5mg và Methylprednisolon 16mg tại phòng khám BHYT phù hợp với liều khuyến cáo trong Dược thư quốc gia 2012.

Kết quả khảo sát việc chỉ định Corticoid nói trên cho thấy, không có đơn thuốc Corticoid chống chỉ định với các bệnh nhân mẫn cảm với thành phần thuốc, nhiễm trùng nặng; trừ sốc nhiễm khuẩn và lao màng não, nhiễm trùng da do vi rút nấm và lao. Và cũng phù hợp khuyến cáo dược thư.

Tuy nhiên theo Dược thư quốc gia 2012, Corticoid được khuyến cáo thận trọng trên các bệnh nhân đái tháo đường, tăng huyết áp, loét dạ dày tá tràng.

Trong nghiên cứu của BVĐK tỉnh cho thấy, việc sử dụng Corticoid trên bệnh nhân đái tháo đường chiếm cao nhất với 45,83%, tăng huyết áp là 37,5%, bệnh nhân đái tháo đường lẫn tăng huyết áp là 16,67%, không có sử dụng trên bệnh nhân loét dạ dày tá tràng. Điều này chưa phù hợp khuyến cáo.

Corticoid là thuốc kháng viêm có nhiều tác dụng phụ như viêm loét dạ dày, hội chứng cushing, loãng xương, suy tuyến thượng thận... đặc biệt khi sử dụng trong thời gian lâu dài.

Nên theo khuyến cáo, các bác sĩ chỉ định thuốc Corticoid trong thời gian ngắn, với liều thấp nhất. Nếu phải sử dụng trong thời gian dài, nên xem xét phác đồ dùng thuốc cách nhật, một lần duy nhất vào buổi sáng khi ăn no, nhằm giảm tác dụng phụ của thuốc.

Còn nếu thật sự cần thiết phải sử dụng Corticoid với bệnh nhân đái tháo đường, tăng huyết áp, thì bác sĩ cần cân nhắc giữa lợi ích và nguy cơ khi chỉ định thuốc; theo dõi chỉ số đường huyết, huyết áp khi bắt buộc phải dùng Corticoid.

Bài, ảnh: MINH THÁI