Những điều cần biết trong chính sách BHXH tự nguyện

Theo số liệu BHXH tỉnh Vĩnh Long, tổng số người tham gia mới và đáo hạn tính đến ngày 12/9/2018 là 837.435 người, tăng 53.347 người (6,8%) so cùng kỳ năm 2017, đạt 95,2% kế hoạch BHXH Việt Nam giao. Chiếm đa số và xếp từ cao xuống thấp là tham gia BHYT, BHXH bắt buộc, bảo hiểm thất nghiệp.

Còn với BHXH tự nguyện, cơ quan BHXH tỉnh thống kê quý III có 588 người tham gia, giảm 278 người so với quý II và 177 người so với cùng kỳ năm 2017. Tham gia BHXH tự nguyện vẫn còn thấp trên phạm vi chung tỉnh.

Mở rộng phạm vi bao phủ BHXH theo mục tiêu Nghị quyết 21-NQ/TW của Bộ Chính trị (ngày 22/11/2012), phấn đấu đến năm 2020 có khoảng 50% lực lượng lao động tham gia BHXH.

Hiện nay, việc tham gia BHXH tự nguyện đã quy định trong Luật BHXH năm 2014. Công dân Việt Nam từ đủ 15 tuổi trở lên (không thuộc đối tượng tham gia BHXH bắt buộc) thì được mua BHXH tự nguyện. Quyền lợi cơ bản được hưởng: chế độ hưu trí, chế độ tử tuất.

Cụ thể, đối tượng nên mua BHXH tự nguyện là những người làm nghề tự do, phụ nữ ở nhà nội trợ, người làm bán thời gian và bất kỳ người lao động nào đó không ký hợp đồng lao động tại một cơ quan, đơn vị nào.

Chế độ hưu trí

Có quy định về hưởng lương hưu hàng tháng; BHXH một lần; bảo lưu thời gian đóng BHXH.

Theo quy định của luật, người tham gia BHXH tự nguyện có đủ 20 năm đóng BHXH trở lên, được hưởng lương hưu hàng tháng khi nam đủ 60 tuổi, nữ đủ 55 tuổi. Trường hợp đã đủ tuổi nghỉ hưu, nhưng thời gian đóng BHXH chưa đủ 20 năm thì được đóng một lần cho đến khi đủ 20 năm để hưởng lương hưu.

Quy định trợ cấp một lần khi nghỉ hưu, người có thời gian đóng BHXH cao hơn số năm tương ứng với tỷ lệ hưởng lương hưu 75%, khi nghỉ hưu, ngoài lương hưu còn được hưởng trợ cấp một lần.

Mức trợ cấp một lần được tính theo số năm đóng BHXH cao hơn số năm tương ứng với tỷ lệ hưởng lương hưu 75%, cứ mỗi năm đóng BHXH thì được tính bằng 0,5 tháng mức bình quân thu nhập tháng đóng BHXH.

Ở quy định BHXH một lần, điều kiện hưởng với nam đủ 60 tuổi, nữ đủ 55 tuổi nhưng chưa đủ 20 năm đóng BHXH mà không tiếp tục tham gia BHXH. Các trường hợp nữa có: ra nước ngoài định cư; người bị mắc một trong các bệnh nguy hiểm đến tính mạng như ung thư, bại liệt, xơ gan, phong, lao nặng, nhiễm HIV đã chuyển sang giai đoạn AIDS và những bệnh khác theo quy định của Bộ Y tế; sau 1 năm không tiếp tục đóng BHXH mà chưa đủ 20 năm đóng BHXH và có yêu cầu nhận BHXH một lần.

Mức hưởng tính theo số năm đã đóng BHXH. Mức hưởng BHXH một lần của đối tượng được Nhà nước hỗ trợ không bao gồm số tiền Nhà nước hỗ trợ đóng BHXH tự nguyện trừ trường hợp là người đang bị mắc một trong những bệnh nguy hiểm đến tính mạng và các bệnh khác theo quy định Bộ Y tế.

Bảo lưu thời gian đóng BHXH, người tham gia BHXH tự nguyện dừng đóng mà chưa đủ điều kiện để hưởng lương hưu theo quy định mà không nhận BHXH một lần thì được bảo lưu thời gian đóng BHXH.

Chế độ tử tuất

Gồm có: trợ cấp mai táng; trợ cấp một lần; trợ cấp tuất hàng tháng.

Với trợ cấp mai táng: Người tham gia BHXH tự nguyện có tổng thời gian đóng BHXH bắt buộc và BHXH tự nguyện từ đủ 60 tháng trở lên hoặc có từ đủ 12 tháng đóng BHXH bắt buộc trở lên; người đang hưởng lương hưu hoặc trợ cấp tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp hàng tháng đã nghỉ việc khi chết hoặc bị tòa án tuyên bố là đã chết thì người lo mai táng được nhận trợ cấp mai táng bằng 10 tháng lương cơ sở tại tháng người tham gia BHXH tự nguyện chết.

Trợ cấp tuất một lần: Người tham gia BHXH tự nguyện đang đóng BHXH, đang bảo lưu thời gian đóng BHXH chết hoặc bị tòa án tuyên bố là đã chết thì thân nhân được hưởng trợ cấp tuất một lần tính theo số năm đã đóng BHXH, cứ mỗi năm tính bằng 1,5 tháng mức bình quân thu nhập tháng đóng BHXH cho những năm đóng BHXH trước năm 2014; bằng 2 tháng mức bình quân thu nhập tháng đóng BHXH cho các năm đóng từ năm 2014 trở đi...

Người đang hưởng lương hưu chết thì thân nhân được hưởng trợ cấp tuất một lần tính theo thời gian đã hưởng lương hưu. Nếu chết trong 2 tháng đầu hưởng lương hưu thì tính bằng 48 tháng lương hưu đang hưởng; nếu chết vào những tháng sau đó, cứ hưởng thêm 1 tháng lương hưu thì mức trợ cấp giảm đi 0,5 tháng lương hưu.

Đối với trợ cấp tuất hàng tháng: Người tham gia BHXH tự nguyện chết hoặc bị tòa án tuyên bố là đã chết thuộc một trong các trường hợp sau thì thân nhân được hưởng trợ cấp tuất hàng tháng: có thời gian đóng BHXH bắt buộc từ đủ 15 năm trở lên nhưng chưa hưởng BHXH một lần; đang hưởng trợ cấp tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp hàng tháng với mức suy giảm khả năng lao động từ 61% trở lên; đang hưởng lương hưu mà trước đó có thời gian đóng BHXH bắt buộc đủ 15 năm trở lên.

Bài, ảnh: TƯỜNG VÂN