Họa sĩ Vũ Ba: Nghệ thuật là việc của một đời

Họa sĩ Vũ Ba tên thật là Nguyễn Bình An, sinh năm 1927, quê quán xã Trung Thành (Vũng Liêm). Ông còn có bút danh là Ba Họa hoặc Ba Vũ.

Ông bắt đầu tham gia cách mạng năm 1945. Qua 2 thời kỳ kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ, ông đã có nhiều cống hiến trong các lĩnh vực văn hóa văn nghệ, đặc biệt là hội họa.

Sau ngày miền Nam hoàn toàn giải phóng (30/4/1975), ông công tác tại Hội Văn học nghệ thuật Cửu Long, từng là Ủy viên BCH Hội Văn học nghệ thuật Cửu Long, Phân hội phó Hội Nghệ sĩ tạo hình Cửu Long, Hội viên Hội Mỹ thuật Việt Nam. Ông nghỉ hưu năm 1993 và mất vào tháng 3/2016 tại xã Long Phước (Long Hồ).

Trong quá trình công tác cách mạng, ông đã có được trên 300 ký họa có giá trị lịch sử cao, đó là những tư liệu quý về cuộc chiến tranh nhân dân của vùng đất Tây Nam Bộ, nhất là vùng Vĩnh Long- Trà Vinh, những tác phẩm này đã được triển lãm nhiều nơi như khu Tây Nam Bộ, Trà Vinh, Cần Thơ, Vĩnh Long,…

Trong những năm chiến tranh ác liệt chống Mỹ cứu nước ông luôn có mặt trên các chiến trường miền Nam, tác phẩm của ông đã phản ánh sinh động cuộc sống và chiến đấu của nhân dân.

Ông thường cùng các văn nghệ sĩ như nhà thơ Lê Chí, họa sĩ Thái Đắc Phong, họa sĩ Phong Ba… đi thưc tế sáng tác, bám sát theo các phong trào chiến tranh nhân dân của 2 vùng đất Vĩnh Long- Trà Vinh.

Có lúc ông ký họa, có lúc vẽ tranh truyện cho thiếu nhi, tranh áp phích… Tất cả là để cổ động, tuyên truyền, ca ngợi gương người tốt việc tốt, gương anh hùng dũng cảm... trong cuộc chiến đấu chống quân xâm lược.

Tác phẩm của ông đã xuất bản là “Ký họa tập 1” (1975). Có thể kể một số tác phẩm đạt giải của ông: Tượng “Bú dở” đạt giải nhì mỹ thuật ĐBSCL (1986)- tác phẩm này hiện được trưng bày ở Bảo tàng Phụ nữ Nam Bộ.

Tác phẩm khắc họa hình ảnh một phụ nữ tay nâng súng, tay còn lại ôm đứa con đang bú.

Tuy bức tượng không có hình ảnh chiếc máy bay nhưng người xem vẫn thấy được hình ảnh chiếc máy bay như con thú dữ quần trên bầu trời xanh, như một bản án lên án chiến tranh ác liệt đã cướp đi tuổi thơ của em bé, cướp đi vòng tay ấm áp của người mẹ và cướp đi dòng sữa ngọt ngào mà bé đang bú dở. Tranh “Tiếp sức” giải khuyến khích- mỹ thuật ĐBSCL.

Tác phẩm “Pháo giàn thun” là bức phù điêu được trưng bày trong nhà bảo tàng Quân khu 7. Nội dung khắc họa hình ảnh những chiến sĩ du kích Vĩnh Long đang dàn trận pháo giàn thun nhắm bắn vô đồn giặc.

Bức ký họa “2 nữ du kích” thật là duyên dáng với súng cầm tay và cành lá ngụy trang trên vai sẵn sàng chiến đấu. Dưới bức họa, ông còn ghi chú thêm hàng chữ “Không kém nam giới- nữ cũng đăng ký ra chiến trường”.

“Giọt mưa thu” là một trong những bức điêu khắc đẹp của ông, với hình ảnh một phụ nữ đang quỳ, 2 tay đang nâng những giọt mưa thu, mắt nhìn lên bầu trời trong xanh như chờ đợi một phép nhiệm mầu của cuộc cách mạng mùa thu tháng Tám, hầu mong giải phóng thân phận người phụ nữ trong thời chiến tranh.

“Im lặng” là tác phẩm được họa sĩ Vũ Ba ưng ý nhất. Đó là bức ký họa diễn tả nỗi vui mừng của đôi vợ chồng người chiến sĩ cách mạng được gặp lại sau ngày giải phóng.

Phía sau lưng họ là những nhành phong lan tím nổi bật giữa bầu trời xanh hòa bình. Đó là biểu tượng của sự chờ đợi, thủy chung của người đi lẫn kẻ ở lại. Đâu đó trong bức ký họa có lẽ thấp thoáng bóng dáng của tác giả và người vợ hiền nơi chốn quê nhà.

Với nhiều tác phẩm tranh, tượng , ký họa đặc sắc, ông được nhiều giải triển lãm ở tỉnh Vĩnh Long, Quân khu 7, Quân khu 9, Bảo tàng Nam Bộ, ĐBSCL,… và nhiều huy chương “Vì sự nghiệp mỹ thuật”, “Vì sự nghiệp văn học nghệ thuật” 2003, “Vì sự nghiệp văn hóa thông tin”,…

Tháng 3 vừa qua, Hội Văn học nghệ Vĩnh Long vừa mất đi một người họa sĩ tài hoa. Suốt cuộc đời ông đã dành trọn cho hoạt động nghệ thuật hội họa, điêu khắc.

Đối với nhóm họa sĩ trẻ hiện nay họa sĩ Vũ Ba đúng là một tấm gương sáng, một bậc đàn anh đi trước góp phần không nhỏ vào sự phát triển hội họa ở tỉnh nhà, xứng đáng là bậc họa sĩ lão thành của ngành mỹ thuật Vĩnh Long.

Phần nhiều những tác phẩm của ông khắc họa lại những hình ảnh khốc liệt của chiến tranh, bởi ông là người chứng kiến bao tội ác của kẻ thù. Và, cũng chính ông là người chiến sĩ cách mạng trực diện cầm súng chống lại kẻ thù xâm lược. Bằng tất cả sự sáng tạo nghệ thuật, sự lao động cần mẫn, những tác phẩm của họa sĩ Vũ Ba được nhiều người yêu thích.

 

NGỌC HẢI (TP Vĩnh Long)