Hạn, mặn lịch sử đang quay lại?

Công trình cống Vũng Liêm đang được đẩy nhanh tiến độ để phát huy hiệu quả ngăn mặn trong mùa khô năm nay.

Nguy cơ mặn xâm nhập vào các kỳ triều cường, cộng với những tác động từ việc giảm xả nước thủy điện thượng nguồn, hạn, mặn lịch sử năm 2016 nhiều khả năng lặp lại vào những ngày Tết Nguyên đán Canh Tý 2020 này.

Kịch bản ứng phó với hạn, mặn lịch sử

Với những diễn biến thực tế cũng như dự báo của ngành chuyên môn, tình hình hạn, mặn năm nay có sự trùng khớp với kịch bản ứng phó về mức độ xâm nhập, độ mặn và thời gian gây ảnh hưởng như hạn, mặn lịch sử 2016.

Theo đó, trường hợp mặn xâm nhập sâu, độ mặn lên cao như đã xảy ra vào những ngày Tết Nguyên đán Bính Thân, mực nước sông, rạch trong tỉnh sụt giảm mạnh.

Độ mặn tại vàm Mang Thít (khu vực 2 xã Quới An và Chánh An), vàm Tân Dinh (Trà Ôn) xấp xỉ 5‰, tại vàm Vũng Liêm, cống Nàng Âm (Vũng Liêm) từ 6- 8‰, trong nội đồng từ 1- 2‰. Đỉnh triều trên sông Tiền tại Mỹ Thuận vào lúc triều thấp còn 0,5- 0,6m, lúc triều cao lên 1m. Thời gian xuất hiện từ 23- 28/1/2020, sau đó tiếp tục duy trì và giảm dần đến giữa tháng 3/2020.

Theo kịch bản này, phạm vi ảnh hưởng mặn toàn tỉnh được xác định là 32.915ha, trong đó chủ yếu ở 2 huyện Vũng Liêm và Trà Ôn. Diện tích bị hạn là 68.972ha cho 2 vụ Đông Xuân, Hè Thu và diện tích cây lâu năm. Số hộ dân sử dụng nguồn nước nhiễm mặn là 66.264 hộ và 18.520 hộ không có nước máy sử dụng.

Biện pháp ứng phó là đóng toàn bộ cống ngăn mặn. Ở huyện Vũng Liêm, các xã ven sông Cổ Chiên (từ QL53 và Đường tỉnh 902 trở ra) và các xã trên sông Cổ Chiên như: Quới An, thị trấn Vũng Liêm, Trung Thành Tây, Trung Thành Đông, Trung Thành, Trung Ngãi, Trung Nghĩa, Thanh Bình, Quới Thiện và một phần xã Trung An. Ở huyện Trà Ôn, gồm các xã ven sông Hậu (từ QL54 trở ra) như: Tích Thiện, Thiện Mỹ, Vĩnh Xuân, thị trấn Trà Ôn; một phần khu vực gần QL54 thuộc các xã Thuận Thới, Hựu Thành, Tân Mỹ.

Ở huyện Mang Thít gồm các xã ven sông Cổ Chiên, sông Măng Thít như: Chánh An, An Phước, Chánh Hội, thị trấn Cái Nhum. Những vùng khác cũng sẽ đóng cống hạn chế. Vùng gò cao phải bơm tưới. Khi độ mặn từ 3‰ trở lên, các nhà máy nước ngưng bơm hút thu nước và chỉ bơm hút lúc triều xuống và độ mặn xuống thấp hơn 3‰.

Cống Tân Dinh (thuộc Vĩnh Long và Trà Vinh) đang được thi công những công đoạn cuối.

Công trình trọng điểm ứng phó hạn, mặn

Thời gian qua, Ban Quản lý đầu tư và xây dựng thủy lợi 10 (Bộ Nông nghiệp- PTNT) làm chủ đầu tư một số công trình thủy lợi ứng phó hạn, mặn tại ĐBSCL, trong đó có một số dự án tại địa bàn tỉnh Vĩnh Long.

Ông Kiều Văn Công- Phó Giám đốc Ban Quản lý đầu tư và xây dựng thủy lợi 10, cho biết: đến nay, dự án nạo vét kinh Mây Phốp- Ngã Hậu (thuộc 2 tỉnh Vĩnh Long và Trà Vinh) đã cơ bản hoàn thành nạo vét, mở rộng 24,54km kinh, xây 11 cầu, 8 cống hở và 22 cống ngầm, kịp thời ứng phó với hạn mặn mùa khô 2019- 2020.

Công trình góp phần đắc lực trong việc tiêu úng, thau chua, rửa phèn, đẩy mặn, cấp nước ngọt bổ sung 6.000ha đất lúa và 1.461ha đất trồng cây ăn trái của huyện Vũng Liêm. Riêng các cống ngăn mặn như cống Vũng Liêm và cống Tân Dinh (thuộc Vĩnh Long và Trà Vinh) cũng đang trong giai đoạn hoàn thành, đủ điều kiện vận hành phục vụ ứng phó với hạn, mặn mùa khô năm nay.

Theo ông Lưu Nhuận- Chi cục trưởng Chi cục Thủy lợi (Sở Nông nghiệp- PTNT), thời gian qua, bên cạnh một số dự án thủy lợi lớn có kết hợp với ứng phó biến đổi khí hậu do Trung ương đầu tư, thì tỉnh Vĩnh Long cũng đã đầu tư các dự án kè, đê bao chống sạt lở bờ sông, kiên cố hóa cống, đập ngăn triều, chống ngập, hạn hán, xâm nhập mặn.

Đến nay, toàn tỉnh có 409 tuyến đê bao (dài 3.647km), xây 14.638m kè chống sạt lở bờ sông Tiền, sông Hậu, hơn 5.700 cống, đập (gồm 340 đập đất được kiên cố hóa), 17 trạm bơm điện và trên 4.400 tuyến sông, rạch tự nhiên, kinh các loại (dài hơn 5.331km) được nạo vét, cải tạo kết hợp sử dụng làm công trình thủy lợi trữ ngọt.

Toàn tỉnh có 112.260ha đất sản xuất nông nghiệp được khép kín thủy lợi chủ động tưới tiêu (chiếm 93,75% diện tích đất nông nghiệp).

Giải pháp trữ ngọt bằng túi nhựa dung tích lớn cũng được ngành chuyên môn khuyến cáo giúp nhà vườn ứng phó hiệu quả với xâm nhập mặn.

Nhằm chủ động phòng chống, ứng phó với triều cường, xâm nhập mặn, thiếu nước trong dịp Tết Nguyên đán Canh Tý và mùa khô 2020, Ban Chỉ huy Phòng chống thiên tai và tìm kiếm cứu nạn tỉnh cũng ban hành văn bảo chỉ đạo các ban chỉ huy các địa phương tiếp tục thực hiện các biện pháp phòng chống, ứng phó hạn mặn đã được đề ra.

Trong đó, tập trung ưu tiên đầu tư duy tu sửa chữa các công trình thủy lợi trữ ngọt, chống hạn, mặn, chuyển đổi giống cây trồng hợp lý, đặc biệt là việc sử dụng nguồn nước tiết kiệm, hiệu quả trong sinh hoạt và sản xuất, thích ứng với hạn, mặn, không để bị động bất ngờ nước trước đây.

Bài, ảnh: LÊ SƠN