Chiếu sáng đô thị: cần lời giải chung

Chiếu sáng ở đô thị không chỉ góp phần đảm bảo an ninh mà còn có vai trò quan trọng trong việc tạo bản sắc cho đô thị. Tuy nhiên, việc quản lý, vận hành chiếu sáng ở đô thị hiện nay còn nhiều bất cập.

Vẫn còn nhiều bất cập trong công tác quản lý, vận hành hệ thống chiếu sáng công cộng ở đô thị.

Đèn nhiều nhưng… sáng chưa đủ

Cùng với sự gia tăng tốc độ, chất lượng đô thị hóa, công tác quy hoạch, chiếu sáng đô thị cũng được quan tâm nhiều hơn. Nhất là trong các dịp lễ tết, đô thị lại càng lung linh, rực rỡ hơn dưới ánh đèn.

Có thể thấy, chiếu sáng ở đô thị không chỉ có chức năng đảm bảo an toàn giao thông mà còn góp phần cải thiện hình ảnh đô thị, “níu” người đô thị hoạt động, vui chơi về đêm nhiều hơn. Song song đó, với hệ thống chiếu sáng tốt sẽ góp phần tạo dựng và nhấn mạnh bản sắc văn hóa đô thị.

Thời gian qua, nhờ được đầu tư, mỹ quan đô thị đã có nhiều khởi sắc hơn: nhiều tuyến đường được chỉnh trang, mở rộng… đi kèm hệ thống đèn chiếu sáng cũng được nâng cấp.

Theo UBND TP Vĩnh Long, hệ thống chiếu sáng đường đô thị đã dần được cải tạo, thay thiết bị cũ tốn nhiều điện năng bằng công nghệ đèn led để tăng hiệu suất chiếu sáng, giảm thiểu tiêu thụ điện năng.

Ông Hồ Vũ Nam- Phó Chủ tịch UBND TP Vĩnh Long- cho hay: Trong những năm qua, TP Vĩnh Long đã có nhiều đột phá phát triển.

Bộ mặt đô thị có nhiều nét mới hơn, cảnh quan đô thị ngày càng đẹp hơn, trong đó, hệ thống chiếu sáng đô thị góp phần tôn vinh, cải thiện hình ảnh TP Vĩnh Long, làm phong phú thêm các giá trị cảnh quan và làm giàu thêm bản sắc văn hóa của tỉnh.

Theo đó, hệ thống đèn chiếu sáng công cộng cũng từng bước được phủ kín trên các tuyến đường, các tuyến kè, các công trình văn hóa- nhất là Quảng trường TP Vĩnh Long. Nhờ đó bộ mặt của thành phố đã được thay đổi.

Chú Trương Văn Phúc (Phường 2- TP Vĩnh Long) cho hay: “So với nhiều năm trước thì đèn đường bây giờ đẹp hơn nhiều, nhất là khu vực ở quảng trường, bố trí tuy chưa thật nổi bật nhưng cũng đã nhiều hơn, sáng đường hơn”.

Tuy nhiên, theo Công ty CP Công trình công cộng Vĩnh Long, thời gian qua, công tác quản lý và vận hành chiếu sáng công cộng đang gặp nhiều khó khăn bất cập. Anh Nguyễn Trung Thành- Đội trưởng Đội Chiếu sáng đô thị- cho biết: Hệ thống chiếu sáng đô thị ở TP Vĩnh Long đã có từ rất lâu.

Trong đó, hệ thống chiếu sáng ở Phường 1 cũng đã có trên 20 năm, các phường lân cận cũng trên 10 năm. Theo thời gian, nhiều hệ thống đèn đã xuống cấp, độ giao thoa, chóa đèn cũng đã “lão hóa”.

Bên cạnh đó, biện pháp tiết giảm điện năng tắt xen kẽ đèn chiếu sáng không thực sự là một biện pháp tiết kiệm điện năng lâu dài, bền vững mà chỉ là giải pháp mang tính chất tạm thời trong việc giảm điện năng tiêu thụ.

Cụ thể, khi tắt đèn bớt, bên cạnh đèn không đảm bảo đủ độ sáng do xuống cấp mà khoảng cách xa (khoảng 80m mới có đèn) làm đô thị bị tối, lại làm cho đèn nhanh xuống cấp hơn, dễ hư hỏng, công tác vận hành cũng nhiều rủi ro.

Đó là chưa kể, tại một số nơi, đèn chiếu sáng không hoạt động khiến tầm quan sát của người đi đường bị hạn chế, dễ gây bất ổn về an ninh trật tự và an toàn giao thông.

Cần quy hoạch tổng thể

Theo Chi hội Chiếu sáng khu vực ĐBSCL, chất lượng tiện nghi đô thị được nâng cao cũng nhờ một phần ở chiếu sáng đô thị.

Trước các yêu cầu về tốc độ và chất lượng đô thị hóa, công tác quy hoạch chiếu sáng đô thị Việt Nam cần được quan tâm đổi mới toàn diện, đặc biệt hoàn thiện tốt hệ thống tiêu chuẩn quy hoạch chiếu sáng đô thị.

Theo đó, hiện nay nhiều địa phương chưa có quy hoạch chiếu sáng đô thị được duyệt nên quá trình hoạt động chưa xây dựng được kế hoạch đầu tư phát triển đô thị một cách hiệu quả bền vững.

Bên cạnh đó, kinh phí đầu tư hàng năm còn hạn chế nên chưa triển khai áp dụng được các công nghệ chiếu sáng mới hiệu suất cao.

Hệ thống chiếu sáng chưa có chế độ giám sát tự động bằng hệ thống điều khiển trung tâm nên việc điều tiết công suất tiêu thụ xác định tỷ lệ hỏng... còn thực hiện theo phương pháp thống kê truyền thống.

Theo ông Đào Thanh Liêm- Chủ tịch Hội đồng quản trị Công ty CP Công trình công cộng Vĩnh Long, công tác quản lý vận hành và điều khiển pha cắt giảm tiết kiệm điện phải thực hiện theo mùa và thường xuyên linh hoạt thay đổi theo giờ đóng/cắt hệ thống điện chiếu sáng.

Công nhân phải đến tủ điện chiếu sáng để điều chỉnh đồng hồ thời gian và thực hiện cắt giảm đèn trên tuyến đường không đáp ứng được yêu cầu phát hiện và xử lý kịp thời các trường hợp xảy ra sự cố trên lưới điện hay chạm chập cáp dẫn đến mất an toàn vận hành an toàn lao động.

Không chỉ vậy, công tác quản lý và vận hành chiếu sáng công cộng tại các huyện cũng gặp nhiều bất cập: thiếu kinh phí hoạt động, không có phương tiện, công nhân vận hành sửa chữa điện chiếu sáng công cộng, mỗi khi tác nghiệp phải thuê mướn…

Theo ông Liêm, để nâng cao chất lượng ánh sáng đáp ứng được tốc độ phát triển đô thị cần lắp đặt trung tâm điều khiển cho hệ thống chiếu sáng thành phố nhằm phát huy hiệu quả cao trong công tác vận hành và kiểm soát lưới đèn.

Đồng thời, ứng dụng công nghệ mạng không dây cho việc quản lý vận hành hệ thống chiếu sáng công cộng.

Theo đó tín hiệu điều khiển từ trung tâm điều khiển đến các tủ điều khiển chiếu sáng và ngược lại được truyền qua mạng không dây truyền thông từ tủ điều khiển đến các điểm sáng qua cáp điện chiếu sáng nhằm tăng cường công tác quản lý giám sát và tiết kiệm năng lượng.

Nhiều người cho rằng, nhiều đèn, nhiều ánh sáng là đô thị sẽ đẹp, tuy nhiên nếu không được nghiên cứu kỹ, có quy hoạch cụ thể, có tính lâu dài, thì chiếu sáng sẽ chỉ gây sự nhàm chán và tốn kém. 

Chiếu sáng công cộng ở đô thị được xem là yếu tố ghi điểm cho đô thị, góp phần tạo mỹ quan cho đô thị và ghi dấu ấn cho đô thị.

Do đó, khi quy hoạch đô thị cần có quy hoạch hạ tầng chiếu sáng đô thị sao cho phù hợp với điều kiện, đặc điểm văn hóa của từng địa phương. Đồng thời, thay vì chỉ “tắt cho bớt tốn điện” thì cần có biện pháp tiết giảm điện năng hợp lý hơn.

Bài, ảnh: THẢO NGUYÊN