Nhớ mùi rơm quê hương

Tết này có dịp về quê sum họp cùng gia đình. Mới đó đã 40 năm đón tết xa quê bởi lo toan cơm, áo, gạo, tiền nơi quê người, đất khách.

Chiều đồng quê mát dịu, trong lành. Đi ngang qua những cây rơm vàng ươm cao ngất ngưởng thơm mùi lúa chín, bao kỷ niệm ngày xưa cứ theo nhau về trong ký ức.

Hồi xưa không có máy gặt đập liên hợp như bây giờ, lúa được cắt bằng phương pháp thủ công, bó từng bụi to rồi dùng trâu bò cộ về sân nhà để đạp lúa lấy rơm. Một số nông dân vừng manh bồ tại ruộng đập lúa để khỏi phải vận chuyển về nhà. Lũ nhỏ chúng tôi rất thích điều khiển các chú trâu, bò đạp lúa đi vòng tròn trên những khoảng sân rộng với những tiếng hô: ví, thá.

Có những lúc cao điểm phải đạp lúa vào cả ban đêm. Vui lắm những đêm trăng sáng, đàn ông và trẻ con xốc rơm cho tơi để lúa rơi xuống mặt sân, sau đó rơm được chất thành cây như cây nấm cao nghều nghệu rất đẹp mắt. Phụ nữ thì xúm xít chuyện trò bên các nồi bắp, khoai luộc. Có nhà còn tổ chức nấu cháo, nấu chè rất rôm rả.

Nội tôi nói chuyện chất rơm thấy đơn giản vậy chớ đòi hỏi nghệ thuật lắm, nếu không biết cách thì cây rơm không đẹp, không chắc và không cao. Hồi đó nhà nào cũng có nuôi trâu bò nên chúng tha hồ ăn rơm cả năm. Nhiều người còn lấy rơm ủ làm nấm rơm dùng chế biến các loại thức ăn rất ngon.

Tôi nhớ lắm, lũ con nít ban đêm thường lấy rơm vấn thành các con “cúi” cháy bừng bừng để đi chơi trên các con đường làng, đường đê tối om om bởi làng quê chưa có điện. Khi lửa sắp tắt thì quơ thật mạnh trong không khí để lửa lại cháy bùng lên. Khi xóm tôi có hữu sự thì nhà nhà mang “cúi” ra sân tiếp ứng sáng rợp trời.

Chúng tôi rất thích ăn món cá lóc nướng trui bằng rơm bởi hương vị thơm thơm mùi lúa không lẫn vào đâu được. Còn gì sung sướng hơn giữa trưa hè cột trâu vào các chân đê, ăn những con cá đồng dân dã chấm nước mắm me cùng chuối chát rồi tung tăng bơi lội trên sông rạch.

Thời buổi hiện đại, đất làm lúa cũng ít dần. Máy móc thay thế sức người. Hiếm còn thấy cảnh đạp lúa ngày xưa. Những cây rơm dần thưa thớt. Ở thị thành tìm rơm nướng cá chẳng phải dễ dàng chi. Trẻ con lạ dần với những cọng rơm mang lại hạt gạo cho người. Càng không biết đến con “cúi” ngày xưa gắn bó mật thiết với đời.

Với tôi, chiều tết nghe mùi rơm cứ thoang thoảng đâu đây, thơm cả quá khứ 40 năm tưởng chừng đã bỏ quên.

PHAN THỊ ANH THƯ