Xuất khẩu nhiều, lãi ít

Kim ngạch xuất khẩu hàng dệt may năm 2017 vượt mục tiêu, đạt 31 tỷ USD, là kết quả đáng ghi nhận.

Tuy nhiên, để DN dệt may nội hưởng lợi nhuận lớn từ số kim ngạch này là điều không tưởng. Bởi lẽ, phương thức sản xuất theo hướng nâng cao tỷ lệ giá trị gia tăng vẫn còn chậm thay đổi.

Và trong các DN dệt may nội, quy mô lớn nhất phải kể đến DN đầu ngành là Tập đoàn Dệt May Việt Nam (Vinatex) - DN có vốn nhà nước may mắn làm ăn có lãi. Tuy nhiên, mức lợi nhuận của Vinatex trong năm 2017 không tăng, chỉ bằng năm 2016 (ước đạt 1.434,4 tỷ đồng) dù doanh thu tăng hơn 10% (ước đạt 45.550 tỷ đồng). Hay DN nhỏ hơn nhiều như CTCP Dệt may Thành Công, doanh thu trong năm vừa qua đạt gần 3.000 tỷ đồng. Mức lợi nhuận sau thuế dù vượt chỉ tiêu 11% (đạt khoảng 200 tỷ đồng), nhưng xem ra vẫn còn khiêm tốn so với doanh thu.

Trong khi đó, kim ngạch xuất khẩu dệt may hiện nay chủ yếu vẫn đến từ DN có vốn đầu tư nước ngoài (FDI). Các DN FDI lĩnh vực sản xuất hàng may mặc tuy chỉ chiếm khoảng 25% về số lượng nhưng đóng góp tới hơn 60% kim ngạch xuất khẩu do không chỉ có lợi thế về máy móc, công nghệ, mà còn có đơn hàng ổn định từ công ty mẹ chuyển về.

Còn các DN dệt may nội địa sau gần 10 năm đẩy mạnh xuất khẩu hàng may mặc, dù cho các thị trường chính như Hoa Kỳ, Nhật Bản, Hàn Quốc… tiếp tục có mức tăng trưởng tốt, nhưng kim ngạch từ DN Việt Nam vẫn không có nhiều chuyển biến rõ. Thậm chí, với những hiệp định thương mại tự do (FTA) Việt Nam đã, đang hoặc sắp ký kết, cơ hội cho xuất khẩu dệt may rất nhiều, nhưng phần hưởng lợi nhiều vẫn là khối DN FDI.

Một điều tra cho thấy các DN sản xuất hàng may mặc nội tham gia chuỗi giá trị toàn cầu ở công đoạn sản xuất chủ yếu theo phương thức gia công (CMT) chiếm khoảng 65%, phương thức FOB chiếm 30% và thiết kế trên ý tưởng có sẵn, sản xuất (ODM) chỉ chiếm 5%.

Cụ thể, đối với phương thức sản xuất CMT, đơn vị sản xuất chỉ thực hiện cắt may, dựng và hoàn tất, với nguyên vật liệu và thu mua hàng hóa sau sản xuất do bên đặt hàng thực hiện, nên giá trị gia tăng rất thấp. Đối với phương thức FOB, các DN chịu trách nhiệm nhập khẩu nguyên vật liệu và sản xuất đơn hàng, DN được hưởng khoảng 30% giá trị xuất khẩu và lợi nhuận sau thuế đạt khoảng 3-5% doanh thu thuần. Đối với phương thức ODM, các DN chịu trách nhiệm thêm khâu thiết kế so với FOB, lợi nhuận sau thuế đạt khoảng 5-7%. 

Như vậy, với kim ngạch xuất khẩu hàng may mặc của các DN Việt Nam chỉ chiếm 40% trong tổng giá trị xuất khẩu dệt may năm 2017, giả sử tỷ lệ lợi nhuận sau thuế/doanh thu thuần ở mức trung bình 2% (CMT), 4% (FOB) và 6% (ODM), nên phần lợi nhuận sau thuế DN dệt may Việt Nam nhận được khá khiêm tốn, là điều cần suy nghĩ thấu đáo để có giải pháp khắc phục sớm.

Theo Thanh Trang (ĐTTCO)