Nhìn lại kết quả cho vay tiêu dùng 5 năm qua

Cho vay tiêu dùng trong thời gian qua phát triển mạnh, đáp ứng vốn cho các nhu cầu tiêu dùng của người dân như mua, sửa chữa nhà ở; mua phương tiện đi lại, đồ dùng gia đình và các chi phí tiêu dùng cá nhân góp phần nâng cao đời sống vật chất của người dân.

Tuy nhiên, từ đó đã bộc lộ một số tồn tại như lãi suất cho vay còn cao, tính minh bạch trong cho vay và việc quảng cáo tùy tiện gây mất mỹ quan đô thị.

Các công ty tài chính cũng đẩy mạnh hoạt động cho vay tiêu dùng. Nguồn: Internet

Góp phần kích cầu, tăng trưởng kinh tế

Theo Ngân hàng Nhà nước (NHNN) chi nhánh tỉnh Vĩnh Long, đến nay các ngân hàng thương mại (NHTM) và quỹ tín dụng nhân dân đang mở rộng cho vay bán lẻ, trong đó có lĩnh vực cho vay tiêu dùng.

Bên cạnh đó, các công ty tài chính đã mở các điểm giới thiệu dịch vụ hoạt động cho vay tiêu dùng đặt tại các cửa hàng, siêu thị kinh doanh điện máy, xe gắn máy...

Đến 31/12/2015, tổng dư nợ cho vay tiêu dùng trên địa bàn tỉnh là 2.550 tỷ đồng, tăng trưởng bình quân giai đoạn 2011- 2015 là + 41,8%/năm, chiếm tỷ trọng 14,94% tổng dư nợ toàn địa bàn.

Các đối tượng vay tiêu dùng chủ yếu: để sửa chữa nhà và mua nhà ở, mua đồ dùng trang thiết bị gia đình, mua phương tiện đi lại, chi phí cho học tập và chữa bệnh, cho vay tiêu dùng cá nhân khác hoặc thông qua thẻ tín dụng, thấu chi tài khoản cá nhân.

Hiện nay, thị trường cho vay tiêu dùng chia làm cho 2 nhóm tổ chức tín dụng (TCTD) tham gia ở các phân khúc thị trường khác nhau.

Nhóm các NHTM chủ yếu cho vay trung dài hạn phục vụ phân khúc thị trường có mức vay cao hơn, thủ tục thực hiện chặt chẽ, đầy đủ theo quy định giống như cho vay các lĩnh vực sản xuất kinh doanh.

Khách hàng phải chứng minh được mục đích sử dụng vốn vay, nguồn thu nhập để trả nợ vay... thời gian thẩm định, giải quyết kéo dài hơn, rủi ro tương đối thấp nên lãi suất cho vay thấp.

Nhóm các công ty tài chính thì đáp ứng các nhu cầu vay ngắn hạn để mua sắm phương tiện đi lại, đồ dùng gia đình, tiêu dùng cá nhân với mức vay nhỏ, thủ tục đơn giản, giải quyết nhanh chóng hơn. Độ rủi ro lĩnh vực này cũng cao hơn dẫn đến lãi suất cho vay sẽ cao tương ứng.

Theo ông Lê Minh Trí- Phó Giám đốc NHTM CP Công thương (VietinBank) chi nhánh Vĩnh Long, VietinBank đang có xu hướng tăng cường cho vay tiêu dùng trong thời gian tới nhưng hồ sơ thủ tục vay phải tuân thủ theo quy định. Nếu khách hàng chứng minh thu nhập cao thì mức cho vay sẽ cao.

Hiện chi nhánh khó kiểm soát được khách hàng vay ở nhiều TCTD nên rủi ro sẽ cao và đề nghị quy định mức trần đối với một khách hàng vay.

Theo ông Phan Đăng Hữu- đại diện khu vực Mekong của Công ty Tài chính Home Credit, công ty đang từng bước giảm lãi suất cho vay, hiện lãi suất cho vay áp dụng chung cho 63 tỉnh- thành trong cả nước, có nhiều sản phẩm áp dụng lãi suất cho vay 0% (theo hướng chia sẻ lợi nhuận với nhà bán hàng), lãi suất cho vay hiện nay cao nhất là 1,68%/tháng, phương thức tính theo số dư giảm dần, thủ tục cho vay đơn giản, thời gian giải quyết rất nhanh chóng, khoảng 20- 30 phút.

Còn theo ông Hà Trung Nghĩa- Giám đốc khu vực miền Tây của Công ty Tài chính Ngân hàng Việt Nam Thịnh Vượng (FE Credit): Tuy thủ tục và thời gian giải quyết cho vay của FE Credit nhanh nhưng công ty vẫn thực hiện quy trình thẩm định cho vay qua 5 bước, thực hiện giám sát khách hàng trong quá trình vay và thu nợ chặt chẽ.

Công ty cũng tạo điều kiện cho khách hàng có thể hủy hợp đồng sau khi ký trong thời hạn 15 ngày nếu khách hàng chưa rút tiền vay trong tài khoản.

Theo đánh giá của NHNN chi nhánh tỉnh Vĩnh Long, cho vay tiêu dùng đã đáp ứng được vốn cho nhu cầu cá nhân.

Qua đó, giúp cho người dân nâng cao được đời sống vật chất, góp phần kích cầu tiêu dùng, phát triển kinh tế địa phương.

Mạng lưới các TCTD cho vay tiêu dùng phát triển rộng, sản phẩm đa dạng, chiến lược tiếp thị được chú trọng, thủ tục, quy trình cho vay được cải tiến theo hướng mang đến sự tiện lợi cho khách hàng, thời gian giải quyết cho vay nhanh chóng hơn...

Rộng cửa nhưng phải hạn chế rủi ro

Tuy nhiên, cho vay tiêu dùng cũng đang bộc lộ những hạn chế như: Về phía các TCTD, nhất là các công ty tài chính thì mức cho vay của một số TCTD còn cao nhưng đa số lại cho vay tín chấp nên rủi ro cao; lãi suất cho vay khá cao; tính minh bạch các quy định về lãi suất trong cho vay chưa cao, phương thức tính lãi, các quy định về phạt khi vi phạm hợp đồng; việc quảng bá, tiếp thị của cộng tác viên bằng tờ rơi, dán quảng cáo một cách tùy tiện, không có tên công ty làm mất cảnh quan đường phố, gây phản cảm.

Về phía khách hàng: Khó kiểm soát khách hàng trong việc vay nhiều TCTD, ý thức trách nhiệm trả nợ của một số khách hàng chưa cao; nhiều khách hàng lợi dụng chính sách vay đơn giản của công ty tài chính (bản sao CMND, sổ hộ khẩu, phiếu thu tiền điện, điện thoại...) không chứng minh và quản lý nguồn trả nợ nên vay mua hàng trả góp sau đó bán lại giá rẻ để lấy tiền mặt dẫn đến sử dụng vốn vay sai mục đích.

Theo TS. Nguyễn Thị Hiền- Phó Viện trưởng Viện Chiến lược NHNN: Tín dụng tiêu dùng là xu hướng phát triển tất yếu nhằm phục vụ cho các nhu cầu tiêu dùng của người dân nhưng NHNN chưa định cụ thể về quy trình thủ tục và giới hạn an toàn cho vay.

Vì vậy, cần phải nghiên cứu ban hành thông tư quy định những chính sách riêng cho lĩnh vực tín dụng tiêu dùng.

Theo đó, sẽ tập trung nghiên cứu về các vần đề như: quy định về mức lãi suất cho vay tiêu dùng, mức cho vay đối với một khách hàng, quy định về thủ tục, hồ sơ... để đảm bảo an toàn cho các TCTD và quyền lợi của người vay.

Theo ông Nguyễn Trọng Nghiệp- Giám đốc NHNN chi nhánh tỉnh Vĩnh Long: Cần có chính sách cho vay tiêu dùng riêng để tạo điều kiện cho lĩnh vực này phát triển một cách bền vững và hiệu quả.

NHNN cần có quy định khung trần lãi suất, mức trần cho vay đối với một khách hàng căn cứ trên tổng thu nhập của cá nhân để đảm bảo hạn chế rủi ro.

Trong thời gian tới, các TCTD- nhất là các công ty tài chính- cần thực hiện tốt việc công khai minh bạch các quy định cho vay đối với khách hàng, việc quảng cáo các sản phẩm cần phải quy chuẩn hơn, tránh tình trạng quảng cáo tràn lan trên hè phố để tránh làm giảm mỹ quan và uy tín của hệ thống các TCTD.

TRỌNG NHÂN- THANH LÂM