Phát triển HTX kiểu mới: Bắt đầu từ bài toán đầu ra

Đề án “Thí điểm hoàn thiện, nhân rộng mô hình hợp tác xã (HTX) kiểu mới tại ĐBSCL giai đoạn 2016- 2020” vừa được triển khai thực hiện trong khuôn khổ MDEC- Hậu Giang 2016.

Với sự quyết tâm vào cuộc của tất cả các bên có liên quan trong việc tháo gỡ kịp thời các vướng mắc, HTX kiểu mới tại ĐBSCL được kỳ vọng sẽ phát triển bứt phá, nhất là nâng cao thu nhập cho nông dân và giúp hàng hóa nông sản ĐBSCL đủ sức cạnh tranh để tham gia vào các chuỗi giá trị hàng hóa toàn cầu.

Với chứng nhận GlobalGAP, hàng năm HTX Bưởi Năm Roi Mỹ Hòa cung ứng cho thị trường khoảng 1.000 tấn bưởi.

Rộng cơ chế

Đề án “Thí điểm hoàn thiện, nhân rộng mô hình HTX kiểu mới tại ĐBSCL giai đoạn 2016- 2020” giúp nông dân khắc phục những thua thiệt trên thị trường, gia tăng được lợi ích thông qua liên kết hữu cơ trong chuỗi giá trị nông sản nhằm tăng cường sức mạnh tập thể của các thành viên, từ đó cải thiện đời sống kinh tế, nâng cao tinh thần hợp tác của cộng đồng lớn thành viên nông dân và dân cư địa phương.

Bộ Nông nghiệp- PTNT đã xây dựng kế hoạch thực hiện đề án với mục tiêu xây dựng được các mô hình HTX kiểu mới gắn sản xuất với tiêu thụ trong các chuỗi giá trị nông sản và có khả năng nhân rộng trong các lĩnh vực lúa gạo, trái cây, thủy sản ở ĐBSCL.

Theo đó, sẽ có khoảng 300 HTX nông nghiệp tại ĐBSCL được chọn lựa, củng cố và phát triển để làm mô hình thí điểm và đẩy mạnh hợp tác liên kết theo chuỗi giá trị bền vững gắn với doanh nghiệp đầu vào, đầu ra có thế mạnh về tiêu thụ nông sản. Đẩy mạnh phát triển, mở rộng HTX hoạt động có hiệu quả theo Luật HTX 2012, hướng tới thành lập HTX kiểu mới quy mô cấp tỉnh, cấp vùng.

Việc thí điểm củng cố và phát triển các HTX ở ĐBSCL sẽ tập trung hỗ trợ nâng cao năng lực quản trị, kinh doanh cho cán bộ quản lý HTX; tăng cường các giải pháp về vốn sản xuất kinh doanh của các HTX nông nghiệp;

hỗ trợ thu hút và đào tạo nâng cao năng lực cán bộ khoa học kỹ thuật của HTX theo nhiều phương thức; phát triển, mở rộng liên kết sản xuất và đẩy mạnh mở rộng thị trường tiêu thụ nông sản; hỗ trợ kết cấu hạ tầng phục vụ phát triển sản xuất nông nghiệp cho các HTX.

Ông Trần Hữu Hiệp- Ủy viên chuyên trách kinh tế BCĐ Tây Nam Bộ, cho rằng các hoạt động hỗ trợ cho HTX phát triển là rất cần thiết, phù hợp bởi có các cơ chế cứng và cơ chế mềm giúp địa phương có thể linh hoạt vận dụng, nếu thực hiện tốt sẽ nâng chất được HTX tại ĐBSCL.

Vấn đề hiện nay là cần sớm cụ thể hóa và triển khai kịp thời. Đặc biệt, trong quá trình triển khai cần quan tâm hỗ trợ doanh nghiệp khắc phục các hạn chế về nguồn nhân lực, công tác tiếp cận thị trường tiêu thụ sản phẩm, tổ chức liên kết sản xuất gắn với các doanh nghiệp trong tiêu thụ sản phẩm.

Tìm đầu ra

HTX Xoài Mỹ Xương (Cao Lãnh- Đồng Tháp) sản xuất theo tiêu chuẩn VietGAP, GlobalGAP giúp các hộ trồng xoài tăng thu nhập và tạo được thương hiệu trên thị trường. Ảnh: HOÀNG MINH

ĐBSCL đã hình thành các vùng sản xuất chuyên canh lúa gạo, thủy sản và trái cây lớn, tạo nguồn nguyên liệu quan trọng cho xuất khẩu.

Tuy nhiên, trong nhiều năm qua do phương thức canh tác còn lạc hậu, nguyên liệu sản xuất chưa ổn định về chất lượng giá cả và có xu hướng tăng chi phí nên hiệu quả sản xuất chưa cao, nông dân còn gặp không ít khó khăn.

Theo Thứ trưởng Bộ Kế hoạch- Đầu tư Đặng Huy Đông, thực trạng trên xuất phát từ nhiều nguyên nhân, trong đó có một nguyên nhân rất quan trọng là phần lớn nông dân trong vùng còn sản xuất đơn lẻ, thiếu liên kết và HTX chưa phát huy tốt vai trò liên kết nông dân và liên kết với doanh nghiệp trong sản xuất tiêu thụ sản phẩm.

Do đó, việc củng cố, phát triển các HTX nông nghiệp trong vùng là rất cấp thiết.

Ông Võ Kim Cự- Chủ tịch Liên minh HTX Việt Nam, cho rằng: Liên minh HTX Việt Nam cũng nhận thấy việc giải quyết điểm nghẽn về đầu ra sản phẩm là một trong những yếu tố có tính quyết định để phát triển HTX kiểu mới, bởi hiện nay thị trường có tính quyết định và cũng là mệnh lệnh cho sản xuất.

Tới đây, Liên minh HTX Việt Nam sẽ phối hợp các bộ, ngành trung ương và các doanh nghiệp hỗ trợ xây dựng và cho ra đời những HTX chuyên tiêu thụ sản phẩm gắn với việc phát triển các sản phẩm đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm, chất lượng cao.

ĐBSCL hiện có hơn 1.240 HTX nông nghiệp, trong đó có 30% hoạt động tốt và khá, 30% hoạt động trung bình và 32% hoạt động yếu kém. Thời gian qua, mô hình HTX liên kết doanh nghiệp trong tiêu thụ sản phẩm đã xuất hiện nhưng còn ít, nhiều HTX có quy mô nhỏ, năng lực kinh doanh chưa đáp ứng yêu cầu.

Theo Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp- PTNT Trần Thanh Nam, căn cứ vào các khó khăn mà HTX gặp phải và cần được hỗ trợ, đã xác định được các điểm “nghẽn” trong phát triển HTX cần được tháo gỡ như năng lực quản lý, quản trị của HTX, nhất là năng lực của giám đốc, tiếp đến là cơ sở hạ tầng và tạo điều kiện tốt để HTX huy động cũng như tiếp cận các nguồn vốn.

Đặc biệt, khó khăn lớn là vấn đề tiêu thụ hàng hóa cho xã viên, giải quyết đầu ra cho hàng hóa tốt thì những vấn đề khác không đáng lo.

LÊ SƠN