Điểm "nghẽn" ở năng lực tư vấn, nhà thầu

Có nhiều nguyên nhân ảnh hưởng đến tiến độ các dự án xây dựng cơ bản (XDCB). Trong đó, một trong những điểm “nghẽn” được xác định, là do năng lực của một số đơn vị tư vấn, nhà thầu chưa đáp ứng được yêu cầu.

Điểm “nghẽn” năng lực tư vấn, nhà thầu cũng như vai trò quản lý của chủ đầu tư khiến nhiều dự án XDCB chậm tiến độ (ảnh minh họa).

Báo cáo của Sở Kế hoạch- Đầu tư, tổng vốn đầu tư từ ngân sách nhà nước tính đến cuối 2015 là trên 2.303 tỷ đồng, đã thực hiện đạt 93,5%, giải ngân trên 2.122 tỷ đồng (đạt 92,13%). Tuy vậy, kết quả này vẫn còn thấp so với kế hoạch đề ra. Vấn đề đáng quan tâm là năng lực của đơn vị tư vấn, nhà thầu hạn chế đã ảnh hưởng không nhỏ đến tiến độ XDCB. Trong đó, vai trò quản lý của chủ đầu tư cũng cần được nâng cao hơn nữa.

Theo ông Trương Đặng Vĩnh Phúc- Tỉnh ủy viên, Giám đốc Sở Kế hoạch- Đầu tư, Phó Ban Thường trực BCĐ XDCB tỉnh, những hạn chế chủ yếu do nguồn thu tiền sử dụng đất không đạt so với kế hoạch đầu năm cộng với nguồn vốn vay tín dụng trung ương thông báo chậm nên việc thanh toán vốn cho các công trình gặp rất nhiều khó khăn.

Công tác tổ chức thực hiện kế hoạch vốn của một số sở, ngành, chủ đầu tư còn chậm so với kế hoạch, nhất là công tác lựa chọn nhà thầu thi công, chuẩn bị thủ tục đầu tư, công tác lập, thẩm định, phê duyệt bản vẽ thi công, giải phóng mặt bằng. Do đó, nhiều công trình đến tháng 10/2015 mới được khởi công, cá biệt một số công trình đến tháng 12/2015 mới khởi công.

Bên cạnh những nguyên nhân khách quan, vấn đề đáng quan tâm là năng lực quản lý của chủ đầu tư, đơn vị tư vấn, nhà thầu còn yếu kém. Theo đó, nhiều chủ đầu tư chuẩn bị thủ tục đầu tư còn chậm và nhiều sai sót.

Chưa kể một số chủ đầu tư, ban quản lý dự án theo dõi, quản lý dự án không chặt chẽ về hồ sơ, thủ tục về lập, thẩm định, phê duyệt thiết kế bản vẽ thi công tổng dự toán, hồ sơ mời thầu, hồ sơ thanh toán,… lựa chọn tư vấn tổ chức đấu thầu chưa đảm bảo năng lực, kinh nghiệm, công khai, minh bạch, thiếu tính cạnh tranh dẫn đến phát sinh khiếu nại làm chậm triển khai thi công công trình.

Ông Nguyễn Kim Lưỡng- Phó Giám đốc Kho bạc Nhà nước tỉnh thông tin, trong lĩnh vực phạt vi phạm hành chính thì trong năm 2015, Kho bạc Nhà nước đã phạt cảnh cáo 66 chủ đầu tư của trên 100 dự án không đảm bảo năng lực. Sắp tới đây, thay vì phạt cảnh cáo, Kho bạc Nhà nước sẽ áp dụng phạt vi phạm hành chính bằng tiền. Trong năm 2016, Kho bạc Nhà nước sẽ thực hiện công tác thanh tra chuyên ngành để thực thi công tác này.

Thực tế thời gian qua, việc chuẩn bị hồ sơ một số đơn vị tư vấn chưa đáp ứng yêu cầu, phải chỉnh sửa hồ sơ nhiều lần theo yêu cầu của cơ quan thẩm tra, thẩm định, dẫn đến việc điều chỉnh dự án chậm, làm kéo dài thời gian thi công công trình.

Vẫn còn trường hợp một số đơn vị tư vấn lập hồ sơ mời thầu lập ra các điều kiện tiên quyết không đúng luật hoặc quá cao, không phù hợp với quy mô, tính chất kỹ thuật của gói thầu, từ đó làm giảm tính cạnh tranh trong đấu thầu. Một số nhà thầu có năng lực yếu, thi công công trình chậm tiến độ hoặc tham gia thi công cùng lúc nhiều công trình làm ảnh hưởng đến tiến độ thực hiện.

Phụ trách thẩm định hồ sơ thiết kế các dự án XDCB, ông Nguyễn Văn Châu- Trưởng Phòng Quản lý Xây dựng (thuộc Sở Xây dựng) cho biết: Phải nhìn nhận rằng năng lực của một số đơn vị tư vấn các dự án XDCB hiện nay cần được quan tâm đúng mức. Thời gian qua, một số đơn vị tư vấn đã đưa ra những giải pháp không hợp lý gây lãng phí, đòi hỏi cơ quan thẩm định yêu cầu chỉnh sửa để đáp ứng được yêu cầu thực tế. Song song đó, các chủ đầu tư (các ban quản lý dự án) vốn có chuyên môn nghiệp vụ thì cần khẳng định vai trò trong việc rà soát chất lượng sản phẩm hồ sơ thiết kế của các đơn vị tư vấn trước khi thông qua thẩm định, thẩm tra của Sở Xây dựng, có vậy mới nâng cao chất lượng hồ sơ thiết kế, góp phần đẩy nhanh tiến độ dự án.

Ông Trần Hoài Hiệp- Phó Giám đốc Sở Xây dựng chỉ ra rằng hiện nay hầu như các công trình XDCB các huyện đều thuê các đơn vị tư vấn nhưng những đơn vị này chưa làm tròn trách nhiệm, thậm chí chỉ để đối phó. Bởi có nhiều hồ sơ thiết kế qua thẩm định, thẩm tra chưa đạt yêu cầu cần phải bổ sung, sửa chữa nhiều lần, có đơn vị thậm chí không chịu chỉnh sửa, đây cũng là lý do mà vẫn có những hồ sơ thiết kế chưa được sở thông qua. Sở Xây dựng cũng đã xem xét việc thông báo với chủ đầu tư để cắt hợp đồng đối với những đơn vị tư vấn này.

Để đẩy nhanh tiến độ các dự án XDCB trong năm nay, ông Trương Đặng Vĩnh Phúc kiến nghị UBND tỉnh chỉ đạo các sở, ngành, địa phương tập trung việc lập, thẩm định, phê duyệt dự án đầu tư khởi công mới trong kế hoạch năm 2016 đảm bảo trước ngày 31/3.

Quan tâm hơn công tác giải phóng mặt bằng, phấn đấu kết quả thực hiện đạt 100% kế hoạch, đẩy nhanh tiến độ thực hiện, giải ngân các nguồn vốn đạt từ 95% kế hoạch trở lên. Đến ngày 30/6, các công trình chưa khởi công hoặc chưa tạm ứng, thanh toán, đề nghị điều chuyển sang các công trình có khối lượng thi công nhưng thiếu vốn thanh toán.

Tại hội nghị triển khai kế hoạch XDCB 2016, ông Lê Quang Trung- Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh, Trưởng BCĐ XDCB tỉnh chỉ đạo các chủ đầu tư cần nâng cao vai trò quản lý, nói không với đơn vị tư vấn, nhà thầu không đủ năng lực, phạt và công khai danh sách các đơn vị yếu kém. Đối với chủ đầu tư có 3 dự án, công trình hoàn thành mà chưa quyết toán thì xem xét lại năng lực của chủ đầu tư.

Bài, ảnh: LÊ SƠN