Nhớ mùa cá đối

Cửa Đại là nơi sông Thu Bồn đổ ra biển nên ở đây có rất nhiều loại cá. Một trong những điểm thích thú nhất thu hút khách du lịch là câu cá hanh, cá đối,…

Câu cá đối trên sông.

Cá đối có tập tính sống quần đàn và tập tính này thể hiện mạnh nhất vào mùa sinh sản. Cá thường tập trung thành từng bầy lớn di cư ra các vùng nước sâu ngoài biển để sinh sản.

Hàng năm, từ trước Tết âm lịch cho đến cuối hè, từng đàn cá đối ở biển kéo lên những vùng sông có nước lợ để tìm thức ăn. Cá đối ăn rất ngon nên ở quê tôi lưu truyền câu ca: “Cá đối chấm nước mắm gừng/ Xa xôi cách trở xin đừng quên nhau”.

Ngày ấy, cha tôi với con thuyền độc mộc, bủa lưới bắt cá đối ở khu vực Cửa Đại (Hội An). Trước khi đem bán, cha tôi gửi về nhà một ít để mẹ tôi chế biến các món ăn.

Đó là mớ cá đối tươi ngon có thân tròn dài, dẹt, vảy tròn, màu bạc còn đang vùng vẫy. Mẹ tôi móc bỏ mang, ruột, rồi rửa sạch, để ráo.

Mẹ tôi nói, cá đối tươi được chế biến thành nhiều món ăn ngon, hấp dẫn như cá đối nướng, cá đối chiên, cá đối kho ngọt, cá đối kho dưa cải, dưa gang,…

Để chế biến món cá đối nướng, mẹ ướp cá với một ít muối, bột ngọt rồi nướng trên bếp lửa than đến khi lớp vảy bên ngoài mình cá vàng rộm, tỏa hương thơm lừng là được.

Bữa cơm gia đình đơn sơ với món canh bầu nấu tôm và đĩa cá đối nướng nóng hổi, giòn tan thơm phức, chấm nước mắm chanh, gừng.

Nhưng tôi ghiền nhất là món cá đối kho dưa cải. Cá đối sau khi làm sạch để ráo được mẹ tôi ướp muối, bột nêm, ớt trái chín, nghệ tươi cho thấm, sau đó chiên sơ qua dầu ăn cho thơm và săn thịt.

Sau đó, bà thêm nước kho cá với ít nước mắm. Khi cá đã ngấm gia vị, mẹ tôi bỏ dưa cải đã rửa sạch vắt ráo nước vào kho tiếp với lửa nhỏ. Xoong cá sôi lại vài lần là được.

Trước khi nhắc xuống, mẹ tôi nêm thêm một ít tiêu bột. Món cá kho dưa hấp dẫn trong bữa ăn gia đình bởi vị ngọt, béo, thơm  của cá quyện với vị cay nhẹ của ớt, tiêu hòa quyện với vị chua chua của dưa cải, ăn thật “hết cơm”.

Đặc biệt, món bà ngoại tôi thích ăn nhất là món cháo cá đối ăn nóng. Khi cha tôi thả lưới bắt được con cá đối lớn, cha “lấy điểm” với bà ngoại bằng cách gửi về nấu cháo cho bà.

Mẹ tôi vui vẻ làm cá sạch sẽ, móc mang, không cần đánh vảy và làm ruột vì cá đối chỉ ăn rong rêu, có người nói bộ lòng cá đối là “miếng” ăn hấp dẫn hơn cá lóc.

Mẹ bỏ cá đối vào nồi ninh lấy nước rồi vớt ra, cho 50g gạo và ít hạt sen vào nấu cháo, khi nhừ lại cho cá vào, thêm gia vị vào sau đó múc cá ra đĩa riêng, xắt ngò rắc trên mặt xoong cháo hoặc bát cháo. Cháo cá đối ăn nóng với các loại rau thơm như rau quế, ngò tàu, ngò ta,…

Thú vị hơn, bạn sẽ cảm nhận vị nhân nhẩn đắng, beo béo của ruột cá, vị bùi bùi thấm đẫm mùi ruộng lúa của hạt sen, thịt cá vừa thơm, vừa ngon vừa béo…

Món cháo cá đối ngoài ăn ngon miệng và dễ tiêu ra, còn có tác dụng ích khí kiện tỳ, chữa được bệnh viêm đại tràng mãn tính. 

Ngày nay, tôi có thể ăn những món cá kho, đặc sản các vùng miền khá ngon nhưng không làm sao quên được món cá đối kho dưa cải do mẹ nấu lúc tôi còn thơ.

Tôi vẫn còn nhớ mãi khi cả nhà ăn cơm hay ăn cháo cá đối, bà ngoại tôi thường đọc câu ca: “Bán ruộng đầu cầu, ăn đầu cá đối” để thay một lời khen cha tôi, người rể quý luôn quan tâm, săn sóc mọi người. Và, nhớ làm sao mùa cá đối hiện về trên miền sông, biển quê tôi ngày ấy.

Bài, ảnh: TIÊN SA (Đà Nẵng)